Series về các cơ chế tự vệ của tâm lý 1: THOÁI LUI (Regression)

Trong tâm lý học, thoái lui là một cơ chế tự vệ của tâm lý xuất hiện khi một người phải đối phó với những tình huống hoặc những mối quan hệ căng thẳng, lo âu bằng cách “lùi” hoặc “quay lại” một giai đoạn phát triển đã diễn ra trước đó.

In psychology, regression is a defense mechanism in which an individual copes with stressful or anxiety-provoking relationships or situations by retreating to an earlier developmental stage.

Thoái lui có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn phát triển nào cả ở người lớn và trẻ nhỏ khi người đó có hành xử thiếu chín chắn hoặc thiếu phù hợp với lứa tuổi. Ví dụ, một người trưởng thành phải nhập viện sau khi bị chẩn đoán mắc một căn bệnh nào đó có thể sẽ đối mặt với tình huống này bằng cách cuộn tròn trong tư thế bào thai và giữ chặt một con thú bông.

Regression may be seen at any stage of development in both adults and children when someone behaves in a way that’s immature or inappropriate for their age.1 For example, an older adult who is hospitalized after being diagnosed with a medical issue may deal with their circumstances by curling up in the fetal position and clutching a stuffed animal.

Mặt khác, một đứa bé khi cha mẹ mang về một người em khác có thể sẽ đối phó với tình trạng bất an cho rằng mình không còn là đứa con duy nhất bằng cách quay trở lại những hành vi vốn đã bỏ được khi lớn lên, như đái dầm hoặc mút ngón tay.

On the other hand, a young child whose parents just brought home their baby sibling may deal with the insecurity of no longer being an only child by reverting to behavior they’d outgrown, such as wetting the bed or sucking their thumb.

Bài viết này sẽ mô tả lược sử của khái niệm này và giải thích cách thức xuất hiện của nó ở trẻ nhỏ và người lớn. Chúng ta cũng sẽ thảo luận làm cách nào để ta có thể vượt qua dạng hành vi này.

This article details the history of this concept and explains how it manifests in children and adults. It also discusses how you can overcome regression.

Lược sử. History of Regression

Thoái lui và những cơ chế tự vệ tâm lý khác được giới thiệu lần đầu tiên bởi Sigmund Freud trong thế kỷ XIX, là một phần trong thuyết phân tâm. Những ý tưởng của ông về các cơ chế tự vệ tâm lý, trong đó có thoái lui, sau này đã được bà Anna Freud – con gái ông – mở rộng hơn trong các công trình của bà.

Regression and other defense mechanisms were proposed by Sigmund Freud in the 19th century as part of his psychoanalytic theory. His ideas about defense mechanisms, including regression, were later expanded on by his daughter Anna Freud.

Các cơ chế tự vệ tâm lý là những chiến thuật của vô thức nhằm bảo vệ bản ngã khỏi sự căng thẳng, sợ hãi và sang chấn. Theo Anna Freud, thoái lui là một cơ chế tự vệ thể hiện sự thiếu trưởng thành vì chủ thể thoái lui nên không thể đối phó với vấn đề theo một cách thức mang tính xây dựng hơn, phù hợp với lứa tuổi hơn.

Defense mechanisms are unconscious strategies used to protect the ego from stress, fear, or trauma. According to Anna Freud, regression is an immature defense mechanism because the individual who regresses cannot cope in a more constructive, age-appropriate way.2

Cắm chốt và Thoái lui. Fixation and Regression

Theo Freud, cơ chế tự vệ tâm lý thoái lui có liên hệ mật thiết với các giai đoạn phát triển tâm lý tính dục. Học thuyết của Freud định rõ một số các giai đoạn mà trẻ sẽ đi qua từ lúc mới sinh đến thời thanh thiếu niên nhưng đặc biệt tập trung vào sự phát triển từ lúc mới sinh đến lúc 6 tuổi.

In Freud’s conception, the defense mechanism of regression is closely tied to his stages of psychosexual development. Freud’s theory specifies several stages children go through from infancy through adolescence but especially focuses on development between birth and the age of six.

Khoảng thời gian này bao gồm các giai đoạn miệng, hậu môn và dương vật, và tất cả chúng ta đều đi qua hết các giai đoạn này. Kết quả là, một người có thể sẽ mãi “lảng vảng” ở một giai đoạn đặc biệt nào đó dù họ lớn dần như thế nào đi nữa, Freud gọi đây là hiện tượng “cắm chốt.”

Stages during this time include the oral, anal, and phallic stages, and everyone goes through them. As a result, a person can become preoccupied with a particular stage regardless of how much they grow beyond it, which Freud called “fixation.”

Những hiện tượng cắm chốt này có thể thể hiện ra bằng hành vi đặc trưng của một giai đoạn nhất định nào đó. Ví dụ, nếu một người bị cắm chốt ở giai đoạn miệng, người này có thể sẽ hay cắn mút đầu bút viết trong lúc làm việc hoặc hút thuốc, ăn uống quá mức bình thường. Tương tự như vậy, cắm chốt ở giai đoạn hậu môn có thể được thể hiện bằng lối sống gọn gàng và sạch sẽ quá mức.

Such fixations can manifest themselves in behavior that’s indicative of a given stage. For example, if a person is fixated in the oral stage, they may suck on a pen while they’re working or smoke, eat, or drink in excess. Similarly, fixation on the anal stage may manifest itself in a preoccupation with keeping things tidy.

Tuy vậy, có một số người lại không cho thấy bất cứ một dấu hiệu nào của hiện tượng cắm chốt mãi cho đến khi một thứ gì đó xảy ra trong cuộc sống khiến họ bị căng thẳng hoặc gặp phải sang chấn. Chỉ đến lúc này thì cơ chế thoái lui mới được sử dụng để làm tấm khiên che chắn cho bản ngã, khiến chủ thể quay lại với một giai đoạn phát triển trước đây.

Other people, however, may not show any signs of fixation until something happens in their lives that cause stress or trauma. It is only at this point when the defense mechanism of regression will be used to shield their ego, leading them to revert to an earlier stage.

Ví dụ, một người trải qua một cuộc chia tay sóng gió, bản thân người này rõ ràng chưa hề có tình trạng cắm chốt ở giai đoạn miệng, thì nay lại đột nhiên cảm thấy ăn uống mang đến cho mình sự thoải mái. Trong những trường hợp này, thoái lui phát triển dựa trên sự tác động của hiện tượng cắm chốt. Nếu sự cắm chốt vào một giai đoạn phát triển trước đó của một người tương đối yếu thì một yếu tố châm ngòi căng thẳng lớn sẽ là điều kiện cần để khiến họ xuất hiện trạng thái “thoái lui”; mặt khác, nếu sự cắm chốt ở một người đủ mạnh thì chỉ cần một yếu tố châm ngòi căng thẳng nho nhỏ cũng khiến họ rơi vào trạng thái tự vệ này.

For example, someone going through a tough breakup who typically isn’t fixated at the oral stage may suddenly find eating brings them comfort. In these cases, regression is based on the strength of the fixation. If the person’s fixation on an earlier stage is relatively weak, a major stressor would be needed to lead them to regress; on the other hand, if the person’s fixation is strong, even a minor stressor could result in regression.3

Thoái lui ở trẻ em. Regression in Children

Trẻ nhỏ sẽ hình thành những kỹ năng và năng lực mới một cách nhanh chóng, tuy nhiên, thoái lui cũng là một phần phổ biến trong quá trình phát triển. Đặc biệt, một đứa trẻ nếu có một chút thoái lui sau khi làm chủ một thứ mới hoặc điều chỉnh thích nghi với một tình huống mới cũng là chuyện bình thường, chẳng hạn như lần đầu tiên tham gia một lớp mầm non hoặc mẫu giáo.

Young children develop new skills and abilities rapidly, however, regression is also a common part of their development. In particular, it is normal and even helpful for a child to regress slightly after mastering something new or adjusting to a new situation like attending daycare or preschool for the first time.

Thoái lui thường là một sản phẩm từ việc bị choáng ngợp trước những cột mốc phát triển mới mà chủ thể vừa đạt được và trước cả sự thật là nó khiến chúng phải bước ra khỏi vùng an toàn trước kia của mình.

Regression is often a product of being overwhelmed by the new developmental milestone they’ve reached and the fact that it takes them out of a previously established comfort zone.

Ví dụ, một đứa trẻ gần đây mới học được cách tự ăn sẽ đột nhiên cảm thấy mình như thể không làm nổi điều này và quay trở lại dựa dẫm vào người chăm sóc để họ đút cho mình. Hoặc trong ngày đầu tiên đi trẻ, chúng có thể sẽ khóc quấy và bám chặt chân cha mẹ thậm chí khi cả mấy tháng nay chúng đều không xuất hiện dạng hành vi này.

For instance, a child who has recently learned to feed himself may suddenly seem unable to do so and revert to relying on his caregivers to feed him. Or the first day a child is dropped off at pre-school they may cry and cling to her parent’s leg even though she hasn’t exhibited this kind of behavior in months.

Mặc dù thoái lui có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào trong thời thơ ấu nhưng tuổi mới chập chững biết đi và độ tuổi nhà trẻ mẫu giáo, trẻ sẽ càng dễ xuất hiện tình trạng này.

While regression can happen at any point in childhood, toddlers and preschoolers are especially prone to it.

Cha mẹ và người chăm sóc có thể giúp trẻ vượt qua những khoảng thời gian xuất hiện thoái lui bằng cách hỗ trợ và trấn an trẻ. Thoái lui là một cách để trẻ bộc lộ cảm xúc về sự phát triển của bản thân, vậy nên người chăm sóc không nên ngó lơ hành vi này. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên thiết lập giới hạn bằng cách đề xuất những cách ứng phó tốt hơn thay thế cho hành vi này.

Parents and caregivers can help their children through periods of regression by being reassuring and supportive. Regression is a way for children to express their feelings about their development, so caregivers shouldn’t ignore their behavior. However, they should set limits by suggesting alternative ways of coping.

Ví dụ, nếu một đứa trẻ hay phát cáu mỗi lần nó được chở đến trường thì người chăm sóc có thể nhắc nó rằng lần trước đến trường cũng rất vui và trấn an nó rằng mình sẽ đến đón đúng giờ ngay khi tan lớp.

For example, if a child has a temper tantrum every time he’s dropped off at school, a caregiver might remind him of the fun he had last time he went and reassure him that they will be there to pick him up as soon as the school day is over.

Mặc dù thoái lui trong suốt thời thơ ấu là bình thường và cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng nếu nó kéo dài nhiều tuần thì đây cũng là điều đáng phải quan ngại. Nếu một sự thoái lui riêng lẻ nào đó kéo dài từ tầm 2 đến 3 tuần thì ta nên đưa trẻ đến bác sĩ kiểm tra để đảm bảo trẻ không gặp vấn đề gì khác ảnh hưởng đến quá trình phát triển.

While regression throughout childhood is normal and usually brief, if it lasts longer than a few weeks, there might be cause for concern. If a single instance of regression continues beyond two to three weeks, it could be worth checking in with the child’s doctor to make sure something else isn’t going on that’s holding back their developmental progress.4

Thoái lui ở người trưởng thành. Regression in Adults

Tương tự như ở trẻ em, người lớn đôi khi cũng thoái lui, thường thì nó cũng là một phản ứng tạm thời trước một tình huống sang chấn hoặc gây lo âu. Ví dụ, một người bị kẹt xe sẽ nổi đóa giữa đường, một dạng tức giận mà vốn bình thường họ không bộc lộ nhưng giúp họ ứng phó với sự căng thẳng khi lái xe.

Like children, adults sometimes regress, often as a temporary response to a traumatic or anxiety-provoking situation. For example, a person stuck in traffic may experience road rage, the kind of tantrum they’d never have in their everyday life but helps them cope with the stress of driving.

Tương tự như vậy, một tân sinh viên đại học sắp sửa làm bài thi đầu tiên có thể sẽ thức cả đêm để chat với người bạn thân nhất thời phổ thông như một cách để làm bản thân bình tâm. Trong những trường hợp này, chủ thể đang thoái lui bản thân về lại với một giai đoạn phát triển nơi họ cảm thấy an toàn và an tâm hơn, hoặc khi người chăm sóc có thể cứu họ khỏi sự bất an này.

Similarly, a college freshman who is about to take their first test may stay up all night video chatting with their best friend as they did in high school as a way to calm their nerves. In these instances, the individual is regressing to a stage in their development when they felt safer and more secure, or when a caregiver could rescue them from their insecurities.1

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thoái lui nói chung sẽ giảm dần trong quá trình con người ta lớn lên. Một nghiên cứu theo dõi dọc trong nhóm tham dự viên Châu Âu và Châu Mỹ đã cho thấy giữa thanh thiếu niên và người độ tuổi 65, việc sử dụng cơ chế phòng vệ thoái lui đã giảm đi theo độ tuổi. Tuy nhiên, đổ tuổi lớn hơn 65 thì tình trạng thoái lui lại gia tăng, và các nhà khoa học quy tình trạng này cho những thách thức trong việc duy trì các cơ chế đối phó thích hợp trong trong giai đoạn trưởng thành về sau này.

Studies have shown that regression generally decreases throughout adulthood. A longitudinal study with European-Americans showed that between adolescence and the age of 65, use of the defense mechanism of regression decreased. However, after 65, regression increased, which the researchers attributed to the challenges of maintaining adaptive coping strategies in older adulthood.5

Tương tự, một nghiên cứu cắt ngang trên nhóm người trẻ trưởng thành, chủ yếu là người da trắng trong tầm tuổi 20 và nhóm người cao tuổi hơn, cũng chủ yếu là người da trắng với độ tuổi trung bình 71, đã phát hiện ra rằng người trẻ có xu hướng xuất hiện tình trạng thoái lui nhiều hơn người cao tuổi. Các nhà nghiên cứu cho rằng sự khác biệt này có thể là kết quả của hành vi thoái lui thiếu chín chắn thường được người ta chấp nhận ở người trẻ hơn, trong khi cũng những hành vi này nhưng ở người già thị lại bị cho là bệnh tật hoặc không phù hợp.

Similarly, a cross-sectional study comparing younger, primarily White adults with the average age of about 20 years old and older, primarily White adults with the average age of about 71 years old found that the younger adults tended to use regression more than older adults. The researchers speculated that this difference may be the result of immature regressive behaviors being more acceptable for younger adults while seeming maladaptive and pathological in older adults.6

Làm sao để vượt qua tình trạng thoái lui? How to Overcome Regression

Mặc dù thoái lui thường là một phản ứng tạm thời với căng thẳng, và khả năng là cũng sẽ không đưa đến vấn đề nghiêm trọng lắm, nhưng nhiều trường hợp chủ thể có khi còn không nhận thức được hành vi của mình mang tính thoái lui, thậm chí ngay khi những người xung quanh thấy rõ ràng được sự thiếu chín chắn trong hành vi của những cá nhân này.

While regression is often a temporary response to stress that won’t lead to larger issues, in many cases the individual may be unaware their behavior is regressive, even though to the outside observer the immaturity of their actions may be quite obvious.

Thường xuyên nói với một người trưởng thành rằng hành vi của họ không phải là kiểu trẻ con bình thường hoặc không phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp họ nhận thức những gì bản thân đang làm và quyết định cách xử lý với các tác nhân gây khó chịu theo một cách thức tốt đẹp hơn.

Often telling an adult that their behavior is uncharacteristically childish or age-inappropriate will enable them to recognize what they’re doing and determine how to respond to whatever is causing them distress in a more productive way.

Mặt khác, thoái lui cũng có thể là một dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn. Dựa dẫm quá mức vào cơ chế thoái lui có thể là một dấu hiệu thể hiện kỹ năng ứng phó kém và cần có sự can thiệp từ trị liệu viên hoặc tư vấn viên. Nếu bạn để ý thấy mình đang gặp khó khăn trong việc xử lý hiệu quả những căng thẳng hằng ngày và có xu hướng hành xử bất lực hoặc thiếu chín chắn khi đối mặt với vấn đề, thì đây có thể chính là những dấu hiệu cho thấy bạn cần làm việc với chuyên gia để cải thiện các kỹ năng ứng phó của bản thân.

On the other hand, regression can also be a sign of larger issues. A reliance on regression can be a sign of poor coping skills that may require the help of a counselor or therapist to work through. If you notice you have trouble dealing constructively with the stress of everyday life and tend to act helpless or immature in the face of problems, this may be a sign that you need to work with a professional to improve your coping skills.

Thoái lui có thể là một dấu hiệu của những vấn đề thể chất hoặc tâm lý nghiêm trọng khác như căng trương lực, mê sảng, các rối loạn loạn thần, trầm cảm dạng điển hình, rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn phân ly, mất trí, hoặc rối loạn sử dụng chất.

Regression may also be a sign of major physical or psychological problems like catatonia, delirium, psychotic disorders, major depressive disorder, borderline personality disorder, dissociative disorders, dementia, or substance abuse disorders.1

Nếu bạn quan ngại tình trạng thoái lui ở một người là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn, hãy tìm đến một bác sĩ hoặc một chuyên gia sức khỏe tâm thần. Họ sẽ chẩn đoán vấn đề và phối hợp cùng bệnh nhân hoặc người thân để lên kế hoạch giúp người bệnh vượt qua nó. Thoái lui là một triệu chứng của những vấn đề này, vậy nên mục tiêu chính sẽ là điều trị cho được rối loạn đằng sau, dần giúp người bệnh bớt hoặc hoàn toàn vượt qua được tình trạng này.

If there’s a concern that a person’s regression is the sign of a larger difficulty, a medical doctor or mental health professional should be consulted. They will diagnose the issue and work with the patient or their loved ones to come up with a plan to manage it. Regression is a symptom of these issues, so the goal would be to treat the underlying disorder, naturally leading to the individual exhibiting less or even completely overcoming regression.

Nguồn. Sources

Lokko HN, Stern TA. Regression: Diagnosis, Evaluation, and Management. Prim Care Companion CNS Disord. 2015;17(3). doi:10.4088/pcc.14f01761

Freud, A. The Ego and the Mechanisms of Defense. New York, NY: Routledge; 1936/2018.

Crain W. Theories Of Development: Concepts And Applications. 5th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall; 2005.

Rich M. Child regression: What it is and how you can support your little one. Unicef.org. https://www.unicef.org/parenting/child-development/what-is-childhood-regression.

Diehl M, Chui H, Hay EL, Lumley MA, Grühn D, Labouvie-Vief G. Change in coping and defense mechanisms across adulthood: Longitudinal findings in a European American sample. Dev Psychol. 2014;50(2):634-648. doi:10.1037/a0033619

Segal DL, Coolidge FL, Mizuno H. Defense mechanism differences between younger and older adults: A cross-sectional investigation. Aging Ment Health. 2007;11(4):415-422. doi:10.1080/13607860600963588

Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-regression-in-psychology-5198737

Như Trang