Nói dối có thể hủy hoại mối quan hệ, dù là giữa cha mẹ con cái hay giữa các cặp yêu nhau. Nó có thể phá vỡ niềm tin và tình cảm thân mật, bồi đắp oán giận. Nhiều khi, nạn nhân bị lừa sẽ cắt đứt liên hệ hoàn toàn với người họ tin là đã lừa dối họ.
Lying can destroy relationships, whether between a child and parent or between romantic partners. It can ruin trust and intimacy and foster resentment. Many times, the people who feel deceived will cut ties completely with the person they believe to have lied.
Không may thay, rối loạn nhân cách ranh giới (RLNCRG) vẫn còn là căn bệnh lạ lẫm hoặc ít được tìm hiểu. Thậm chí, nhiều người còn tin rằng cứ mắc bệnh này là sẽ nói dối. Nhưng mối liên hệ giữa RLNCRG và hành vi nói dối vẫn chưa được định rõ.
Unfortunately, borderline personality disorder (BPD) is not a well-known or well-understood disease. Even so, many people believe lying is part of the disorder. But the link between BPD and deceit is not clearly defined.
Nếu bạn xem lại danh sách các triệu chứng trong RLNCRG, nói dối không nằm trong đó. Trong Cẩm Nang Số liệu và Chẩn đoán các bệnh lý tâm thần V, là tài liệu tiêu chuẩn được các chuyên gia sức khỏe sử dụng để đưa ra chẩn đoán chính xác, thì lừa dối không nằm trong tiêu chí chẩn đoán RLNCRG.
If you review the symptoms of BPD, lying is not included. In the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Illnesses-5th edition, which is the standard source healthcare providers use to make appropriate diagnoses, deceit is not part of BPD’s diagnostic criteria.1
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là những người mắc RLNCRG không nói dối hay khả năng nói dối thấp hơn. Trong thực tế, nhiều gia đình và bạn bè của người bệnh RLNCRG cho biết nói dối là một mối quan ngại lớn trong mối quan hệ giữa họ và người bệnh.
However, that doesn’t necessarily mean that those with BPD do not lie or that they aren’t more likely to lie. In fact, many family members and friends of those with BPD cite lying as a major concern in their relationship with their loved one.
Tại sao người bệnh RLNCRG hay nói dối. Why Lying Occurs in BPD
Có một số lý do lý giải tại sao nói dối lại xuất hiện ở nhiều bệnh nhân mắc RLNCRG. There are a few reasons why lying may occur in people with BPD.
Những cảm xúc mạnh. Intense Emotions
Người mắc RLNCRG có những cảm xúc cực kỳ mạnh mẽ. Những cảm xúc này có thể mạnh mẽ và sâu sắc đến mức chúng che lấp đi những suy nghĩ của chính người đó, khiến họ nhìn mọi thứ bằng lăng kinh cảm xúc, vốn có thể khác với góc nhìn của mọi người về sự việc.
People with BPD feel incredibly intense emotions. These feelings can be so intense that they cloud the individual’s thinking, making them view things through an emotional lens that may be different from how other people see a situation.
Họ tìm những điểm đồng nhất với cái họ cảm thấy và bỏ qua những thông tin trái chiều, điều này có thể khiến bạn bè và gia đình của họ cảm thấy cực kỳ bực bội. Điều quan trọng ta cần hiểu, người mắc RLNCRG không cố ý nói dối – họ thực sự tin vào quan điểm họ, cho đó là đúng dù cho điều đó có sai rành rành đi nữa.
They look for details that confirm what they feel and ignore facts that contradict them, and this can be incredibly frustrating for friends and family members. It’s important to understand that the person with BPD isn’t consciously lying—they truly believes their viewpoint is correct even when it’s blatantly false.
Tính bốc đồng. Impulsivity
RLNCRG cũng có liên đới với tính bốc đồng, là thói hành xử không suy nghĩ đến hậu quả. Một số trường hợp nói dối có thể là kết quả của việc người bệnh nói mà chưa kịp suy nghĩ.
BPD is also associated with impulsivity, the tendency to do things without thinking about the consequences. Some instances of lying may be the result of a person with BPD just not thinking before giving a response.
Nỗi tủi hổ. Shame
Ngoài ra, người bệnh RLNCRG thường xuất hiện cảm giác tủi hổ sâu sắc và kéo dài. Nói dối có thể là một cách để che đậy lỗi lầm và điểm yếu vốn đang khiến chủ thể ngày một cảm thấy tội lỗi. Người mắc RLNCRG thường rất nhạy cảm với sự từ chối, vậy nên một chức năng của nói dối có thể là để che đậy lỗi lầm, từ đó khiến mọi người không từ chối/chối bỏ mình.
In addition, people with BPD often experience deep and entrenched shame. Lying may be one way to conceal mistakes or weaknesses that increase shameful feelings. People with BPD are often also very sensitive to rejection, so one function of lying could be to cover up mistakes so that others will not reject them.
Nói dối từ góc độ sinh học. Biology of Lying
Dựa trên kỹ thuật chụp chiếu công phu có tên Chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI), các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng hành vi lừa dối có liên quan đến sự kích hoạt vỏ não trước trán nằm ở ngay đằng trước não bộ. Võ não trước trán đóng một vai trò quan trọng trong xác định tính cách, lên kế hoạch tư duy nhận thức và điều khiển hành vi cảm xúc và xã hội.
Based on a sophisticated imaging technique called functional magnetic resonance imaging (fMRI), researchers have found that deception is linked to activation of the prefrontal cortex, which lies at the very front of the brain.2 The prefrontal cortex plays an important part in determining personality, planning cognitive tasks, and regulating social and emotional behavior.
Điều thú vị ở đây là, sự kích hoạt võ não trước trán đã được chứng minh là sẽ xuất hiện dù hành vi lừa dối có là vì cảm xúc hay do tác động thần kinh đi chăng nữa (ví dụ, nói dối về một điều gì đó nhằm né tránh phản ứng tiêu cực, hay đơn giản là nói dối về thứ bạn đã ăn trong bữa sáng.) Tuy nhiên, nền tảng của việc nói dối, dù là để giúp hay hại bản thân người nói ra chúng, đều sẽ ảnh hưởng khiến những vùng não khác trong não bị hoặc không bị ảnh hưởng.
Interestingly, this activation of the prefrontal cortex has been found to occur whether the deception is related to emotional or neutral deception (for example, lying about something to avoid a negative reaction versus lying about what you ate for breakfast).3 However, the basis of the lying, like whether the lying is meant to help or harm the person who is lying, may affect whether other regions of the brain are affected.
Nói dối và các mối quan hệ. Lying and Relationships
Dù vì lý do gì mà người bệnh RLNCRG phải nói dối đi chăng nữa, dù là vì họ thực sự tin cái thế giới méo mó trong họ vẫn đang rất hợp lý hay cả khi họ thực sự cảm thấy tủi nhục nên phải nói dối, thì tác động lên mối quan hệ cũng sẽ cực kỳ bất lợi. Gia đình và bạn bè sẽ không còn tin tưởng người bệnh RLNCRG nữa, và chính điều này cũng khiến họ phải xa rời gia đình mình.
No matter why a person with BPD lies, whether it’s because they truly think their skewed worldview is correct or if they are feeling ashamed, the impact on relationships can be extremely detrimental. Friends and family members may no longer trust the person with BPD, which serves to isolate them from their loved ones.
Sau cùng, nói dối có thể phá hủy hoàn toàn các mối quan hệ. Thậm chí là người thân trong gia đình cũng sẽ cảm thấy bản thân phải rời xa người bệnh nếu họ liên tục nói dối. Điều này làm mất đi hỗ trợ tối quan trọng và làm tổn thương cho cả đôi bên.
Finally, lying can destroy relationships completely. Even loving and devoted family members may feel they have to separate from their loved ones if lying has become common. This can eliminate an essential support system and harm both people.
Kết luận. Bottom lines
Sẽ rất khó để duy trì một mối quan hệ với một người bạn hoặc một người thân mắc RLNCRG. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần hiểu rằng những người mắc RLNCRG thường xuất hiện những hành vi hủy hoại không phải vì họ muốn làm tổn thương bạn mà vì nỗi đau trong họ quá sâu sắc khiến họ cảm thấy họ không thể tiếp tục tồn tại.
It can be difficult to maintain a relationship with a friend or family member with BPD. However, it’s important to understand that people with BPD often engage in destructive behaviors not because they intend to hurt you but because their suffering is so intense they feel they have no other way to survive.
Nói dối có thể là một ví dụ điển hình. Mặc dù đây không phải là cái cớ để thực hiện hành vi này, nhưng nếu bạn hiểu được nguyên nhân, bạn có thể giúp người thân của mình tiếp nhận trị liệu phù hợp giúp họ xử lý tốt hơn các triệu chứng của RLNCRG.
Lying may be one example of this. While that doesn’t excuse the behavior, if you understand the cause, you can help your loved one get appropriate therapy to help manage their symptoms of BPD.
Tham khảo. Sources
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Illnesses. 5th edition. Washington, DC: American Psychiatric Publishing; 2013.
Ito A, Abe N, Fujii T, et al. The contribution of the dorsolateral prefrontal cortex to the preparation for deception and truth-telling. Brain Res. 2012;1464:43-52. doi:10.1016/j.brainres.2012.05.004
Abe N, Fujii T, Ito A, et al. The neural basis of dishonest decisions that serve to harm or help the target. Brain Cogn. 2014;90:41-49. doi:10.1016/j.bandc.2014.06.005
Nguồn: https://www.verywellmind.com/link-between-borderline-personality-and-lying-q-a-425190
Như Trang
Exploring Psychology - Khám Phá Tâm Lý Học 