Trải Nghiệm Bất lợi Thời Thơ Ấu (Adverse Childhood Experiences)

Thời thơ ấu là một giai đoạn con người ta dễ bị tổn thương, và những gì xảy ra trong khoảng thời gian này đều để lại ảnh hưởng lâu dài và sâu sắc lên cuộc sống của chúng ta sau này. Trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (TNBLTTÂ) là thuật ngữ chỉ những trải nghiệm gây sang chấn trong thời kỳ thơ ấu để lại ảnh hưởng kéo dài lên thời trưởng thành. Một người càng có nhiều TNBLTTÂ thì hệ quả sẽ càng khó để vượt qua.

Childhood is a vulnerable time, and what happens to us then has long deep impacts. Adverse childhood experiences (ACEs) describe traumatic experiences that can have lasting effects into adulthood. The more ACEs someone experiences, the more challenging they may be to overcome.1

Hãy cùng nhau tìm hiểu định nghĩa, tác động và cách phòng tránh những TNBLTTA – và quan trọng nhất, là làm sao để có thể đối phó với chúng nếu bạn chính là người đã phải trải qua những trải nghiệm này từ những năm tháng đầu đời.

Let’s take a look at what adverse childhood experiences are, what impacts they may have, how to prevent them—and most importantly, how you can cope if you are someone who endured traumatic experiences in childhood.

Trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (TNBLTTA) là gì? What Are Adverse Childhood Experiences (ACEs)?

TNBLTTA là những trải nghiệm gây sang chấn mà trẻ gặp phải trước năm 18 tuổi, có thể để lại ảnh hưởng lâu dài lên tinh thần, thể chất và sức khỏe nói chung.

Adverse Childhood Experiences (ACEs) are traumatic experiences that children experience before the age of 18 that can have lasting impacts on their mental health, physical health, and general well-being.

Nhiều loại sang chấn trong thời thơ ấu có thể được xem là TNBLTTA. Một số ví dụ: Many kinds of traumas in childhood can be ACEs. Some examples of ACEs include:2

– Bị ngược đãi thể chất hoặc tinh thần. Experiencing physical or emotional abuse

– Bị bỏ rơi hoặc bỏ bê. Abandonment or neglect

– Người thân trong gia đình mất vì tự sát. Losing a family member to suicide

– Lớn lên trong một gia đình có người nghiện rượu hoặc lạm dụng ma túy. Growing up in a household with substance abuse or alcoholism

– Có cha/mẹ gặp vấn đề tâm thần. Having a mentally ill parent

– Có cha/mẹ bị bỏ tù. Having an incarcerated parent

– Có cha mẹ ly hôn hoặc bị chia cách khỏi cha mẹ. Being a child of divorce or parental separation

Từ năm 1995 đến 1997, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ (CDC) hợp tác với Kaiser Permanente, đã bắt đầu thực hiện nghiên cứu đầu tiên về TNBLTTA với mục tiêu tìm ra một khung nội dung rõ ràng cho khái niệm này.

Between 1995 to 1997, the Centers for Disease Control and Prevention (CDC), in conjunction with Kaiser Permanente, began the first study of ACEs with the goal of coming up with a framework for this concept.3

Trong nghiên cứu này, 17,000 người được phỏng vấn về nhiều trải nghiệm sang chấn khác nhau trong thời thơ ấu, bao gồm bị ngược đãi, bạo hành, bỏ bê và bỏ rơi.

In the study, roughly 17,000 people were interviewed about various traumatic experiences they experienced in childhood, including abuse, violence, neglect, and abandonment.4

Có xấp xỉ 66% người trả lời tiết lộ rằng họ đã từng trải qua ít nhất một TNBLTTA, 20% gặp phải ba TNBLTTA. Các nhà nghiên cứu lưu ý đến những mối liên hệ giữa việc xuất hiện TNBLTTA và tổn hại sức khỏe thể chất của một người những năm sau đó, bao gồm các bệnh về tim và ung thư.

An estimated 66% of responders revealed that they’d experienced at least one ACE; 20% had experienced three ACEs. The researchers noted connections between experiencing ACEs and detriments to one’s physical health years later, including heart disease and cancer.4

Các yếu tố nguy cơ làm xuất hiện TNBLTTA. Risk Factors For Adverse Childhood Experiences

TNBLTTA không xảy ra ngẫu nhiên. Địa vị kinh tế, tiền sử gia đình và cộng đồng nơi trẻ lớn lên đều góp phần gây ra tình trạng này.

ACEs don’t happen randomly. A child’s economic status, family history, and the kind of community they grow up in all come into play.

Dưới đây là một số yếu tố có thể khiến một đứa trẻ dễ gặp phải TNBLTTA: Here are some of the factors that may make a child more likely to experience an ACE:5

– Xuất thân từ một gia đình thu nhập thấp. Coming from a low income family

– Xuất thân từ một gia đình có nền tảng học vấn thấp. Coming from a family with a low level of education

– Lớn lên trong một gia đình căng thẳng. Growing up with high levels of family stress

– Lớn lên trong một gia đình gặp khó khăn về kinh tế. Growing up with high levels of economic stress

– Lớn lên trong một gia đình không gắn kết và mọi người không trao đổi thẳng thắn về cảm xúc của bản thân. Growing in a family that is not close knit and doesn’t speak openly about feelings

– Có cha mẹ hay sử dụng đòn roi hoặc những hình phạt về thể xác. Having parents who used spanking or corporal punishment

– Có cha mẹ cũng từng là người bị ngược đãi hoặc bỏ bê. Having parents who themselves had been abused or neglected

– Sống trong một cộng đồng với tỷ lệ bạo lực cao. Living in a community with high rates of violence

– Sống trong một cộng đồng bất lợi về kinh tế. Living in an economically disadvantaged community

– Sống trong một cộng đồng có nhiều người lạm dụng ma túy. Living in a community with high levels of substance abuse

– Sống trong một cộng đồng có ít nguồn hỗ trợ cho thanh thiếu niên. Living in a community with few resources for youth

TNBLTTA phổ biến như thế nào? How Common Are ACEs?

Điều không may ở đây là TNBLTTA không hệ hiếm gặp. Theo CDC, có khoảng 61% người trưởng thành đã từng trải qua một TNBLTTA, và trong 6 người trưởng thành thì lại có một người xuất hiện ít nhất bốn TNBLTTA khác nhau.

Unfortunately, ACEs are not rare. According to the CDC, about 61% of adults experienced an ACE, and 1 in 6 adults have experienced four or more different ACEs.2

Một điều nữa cần lưu ý là có một sự chênh lệnh về sắc tộc đối với TNBLTTA, khi trẻ em da màu gặp nhiều TNBLTTA hơn trẻ da trắng. Theo Hội nghị quốc gia về các cơ quan lập pháp Hoa Kỳ, có khoảng 61% trẻ da màu đã gặp một TNBLTTA và có khoảng 51% trẻ em gốc Tây Ban Nha đã từng gặp phải tình trạng này.

It’s important to note that there are racial disparities when it comes to ACEs, with children of color experiencing more ACEs than White children. As per the National Conference of State Legislatures, about 61% of Black children have experienced an ACE and about 51% of Hispanic children have.

Mặt khác, có 40% trẻ da trắng đã từng gặp phải TNBLTTÂ và 23% trẻ Châu Á gặp phải tình trạng này.

On the other hand, 40% of white children had experienced an ACE, and 23% of Asian children had.6

Tác động của TNBLTTÂ? What Impacts Do Adverse Childhood Experiences Have?

Đứa trẻ nào rồi cũng sẽ có ít nhiều khoảng thời gian khó khăn trong đời, nhưng với công cụ hỗ trợ đúng đắn, chúng có thể học được nhiều điều từ những trải nghiệm đó và trở nên mạnh mẽ hơn. TNBLTTÂ sẽ khó xử lý và để lại vết sẹo lâu dài trên trẻ đặc biệt là khi trẻ không được hỗ trợ đầy đủ.

All children live through difficult experiences at times, but with the right tools, they can learn from their experiences and become stronger. ACEs are traumas that are more difficult to overcome and that can leave lasting scars on a child, especially if the child is not supported through.

Trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu có thể gây ra cái gọi là “căng thẳng độc hại”, là một dạng căng thẳng trong toàn bộ cơ thể nghiêm trọng đến mức có thể gây ra những thay đổi lên cơ chế chuyển hóa, hệ miễn dịch, hệ tim mạch cũng như não bộ và hệ thần kinh. Có một tác động cộng dồn khi nói đến căng thẳng độc hại, và trẻ càng gặp nhiều trải nghiệm bất lợi thì tác động nó gây ra lên sức khỏe thể chất và tinh thần sẽ càng lớn.

ACEs can cause what is called “toxic stress,” which is where the stress that floods the body is so intense that it can cause changes to one’s metabolism, immune system, cardiovascular system, as well as brain and nervous system.1 There is a cumulative effect when it comes to toxic stress, and the more ACEs a child experiences, the greater impact it can have on their mental and physical health.1

Trẻ có TNBLTTÂ và bị căng thẳng độc hại có thể sẽ: Children who experience ACEs and toxic stress may:

– Khó tạo dựng mối quan hệ thân thiết với người khác. Have difficulty forming close relationships with others2

– Khó giữ công việc. Have trouble keeping a job2

– Gặp khó khăn tài chính. Have difficulty with finances2

– Bị trầm cảm. Experience depression2

– Dễ dính líu tới bạo lực. Be more likely to be involved in violence7

– Bị có thai sớm, có thai ngoài ý muốn. Experience early, unwanted pregnancies7

– Dễ bị tống giam. Be more likely to be incarcerated7

– Có tỷ lệ thất nghiệp cao hơn. Experience higher levels of unemployment7

– Dễ gây ra trải nghiệm bất lợi cho con mình sau này. Be more likely to also expose their children to ACEs7

– Có nguy cơ lạm dụng rượu bia và ma túy cao hơn. Have a higher risk of alcohol or substance abuse7

– Có nguy cơ tự sát cao hơn. Have a higher risk of suicide attempts7

– Có nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe như bệnh tim, ung thư, bệnh tim và gan cao hơn. Have a higher risk of health issues such as heart disease cancer, lung disease, and liver disease7

Làm sao để dự phòng TNBLTTÂ? How to Prevent Adverse Childhood Experiences

Tin tốt ở đây là không phải đứa trẻ nào cũng gặp nhiều TNBLTTÂ. Cha mẹ, cộng đồng, bác sĩ, các nhà hoạch định chính sách và bất cứ ai làm việc với trẻ đều có nghĩa vụ phòng ngừa các trải nghiệm này.

The good news here is that not every child is fated to experience multiple ACEs. Parents, community members, physicians, policy makers, and anyone who works with children have an obligation to prevent ACEs.

Theo CDC, phòng ngừa TNBLTTÂ ở trẻ sẽ bao gồm nhiều bước, và thực sự là một nỗ lực của cả nhóm. Dưới đây là một số cách tốt nhất giúp dự phòng các TNBLTTÂ ở trẻ:

According to the CDC, preventing ACEs in children includes several steps and is truly a group effort. Here are some of the top ways we can prevent ACEs in children:8

– Các nhà hoạch định chính sách có thể nỗ lực tăng cường an ninh tài chính cho các gia đình và ngăn ngừa tình trạng bất an về nhà cửa và lương thực.

Policy makers can work toward increasing financial security for families and preventing food and housing insecurity

– Các cơ quan, công ty có thể cải thiện, biến môi trường làm việc trở nên thân thiện hơn với các gia đình và xây dựng các chính sách nghỉ việc cho gia đình.

Workplaces can make their institutions more family-friendly and establish family leave policies

– Cộng đồng và các nhà hoạch định chính sách có thể bảo vệ trẻ khỏi bạo lực bằng cách thúc đẩy giáo dục và các chiến dịch chống bạo lực.

Communities and policy makers can protect against violence by promoting anti-violence campaigns and education

– Chuyên gia làm việc với các gia đình giúp dạy những kỹ năng nuôi dạy con tích cực và hướng dẫn học tập cảm xúc-xã hội.

Professionals who work with families can teach positive parenting skills and teach socio-emotional learning

– Các nhà hoạch định chính sách có thể thúc đẩy khởi đầu mạnh mẽ cho con trẻ bằng cách mở rộng lựa chọn trong chương trình chăm sóc y tế cho trẻ em, nhà trẻ mẫu giáo và giáo dục trẻ mầm non.

Policy makers can promote a strong start for children by expanding childcare, preschool, and early childhood education options

– Cộng đồng có thể ưu tiên cho các dịch vụ, hướng dẫn cho thanh thiếu niên và các chương trình phục hồi cho người lạm dụng ma túy.

Communities can prioritize youth services, mentors for youth, and substance abuse recovery programs

Ứng phó với những TNBLTTÂ. Coping With Adverse Childhood Experiences

Một lần nữa, có TNBLTTÂ không hề hiếm gặp, và nếu bạn đã từng, bạn không hề đơn độc. Và cũng rất nhiều người cảm nhận được tác động của sang chấn rất nhiều năm sau đó.

Again, having experienced an ACE is common, and if you are someone who experienced one, you are not alone. You are also not alone in feeling the impacts of that trauma even years later.

Nếu bạn xuất hiện tình trạng lo âu, trầm cảm, hoặc Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) có liên quan đến TNBLTTÂ thì một trị liệu viên hoặc một nhân viên công tác xã hội chuyên về sang chấn có thể giúp bạn vượt qua tình trạng này và hồi phục. Nếu bạn có ghi nhận cả những ảnh hưởng lên cơ thể mà bạn cho rằng có liên quan đến sang chấn này, bạn cũng sẽ cần trao đổi với một chuyên gia y tế.

If you are experiencing anxiety, depression, or PTSD related to ACEs, a trauma-focused therapist or social worker can help you work through this, and get to the other side.1 If you are also experiencing physical effects that you think are linked to this trauma, speaking to a healthcare provider is another important step.

Thay đổi lối sống có thể giúp bạn ứng phó và xử lý sang chấn. Hãy cân nhắc liệu pháp thiền, các bài tập thở và các bài tập thể dục, thể thao. Viết nhật ký cũng là một cách hay giúp bạn trút bỏ cảm xúc.

Lifestyle changes can also help you cope with and work through your trauma. Consider adding in mediation, breathing exercises, and physical activity and exercise.1 Journaling is another wonderful tool that can help you unpack your feelings.

Nếu bạn đang hồi phục khỏi một sang chấn như bị lạm dụng, bị bỏ rơi hoặc lớn lên với cha mẹ mắc bệnh lý tâm thần, hoặc cha mẹ lạm dụng rượu bia hay ma túy, thì bạn có lẽ nên tham gia một nhóm hỗ trợ chuyên về những trải nghiệm kiểu này. Trao đổi với một người trưởng thành cũng từng có trải nghiệm thời thơ ấu bất lợi như bạn sẽ rất hữu ích cho quá trình phục hồi.

If you are recovering from a trauma like abuse, abandonment, growing up with mentally ill parents, or parents who abused alcohol or drugs, you may want to join a support group specific to that experience. Speaking with other grown-ups who experienced similar ACEs as you did can be invaluable to your recovery.

Tổng kết. Final words

Nếu bạn hoặc người thân đã có TNBLTTÂ, thì có lẽ sẽ rất khó để bạn nói, nghĩ thậm chí đọc thông tin gì về nó. Sang chấn thời thơ ấu có thể sống mãi trong tâm trí và cơ thể chúng ta trong nhiều năm tiếp theo, và việc dễ bị kích thích khi ai đó nhắc tới nó là chuyện bình thường.

If you or someone you love has experienced an adverse childhood experience, it can be difficult to talk about, think about, or even read about. Childhood traumas can live in our psyches and our bodies for years to come, and it’s common to feel triggered easily at their mere mention.

Hãy nhớ rằng ngay cả khi một người đã trải qua nhiều bất lợi thời thơ ấu thì việc chữa lành và phục hồi khỏi chúng là điều có thể. Có nhiều sự trợ giúp ngoài kia và bạn vẫn có thể sống một cuộc đời trọn vẹn ngay cả khi đã từng trải qua sang chấn trong thời thơ ấu.

Please remember that even someone who experienced several ACEs can heal and recover from the experience. Help is out there, and it’s possible to live a full life even if you have endured trauma in childhood.

Nguồn. Sources

Harvard University. ACEs and Toxic Stress: Frequently Asked Questions.

Centers for Disease Control and Prevention. Preventing Adverse Childhood Experiences.

Centers for Disease Control and Prevention. About the CDC-Kaiser ACE Study.

Felitti V, Anda R, Nordenberg D. Relationship of Childhood Abuse and Household Dysfunction to Many of the Leading Causes of Death in Adults. American Journal of Preventative Medicine. 1998;14(4):P245-258. doi:10.1016/S0749-3797(98)00017-8

Centers for Disease Control and Prevention. Risk and Protective Factors.

National Conference of State Legislatures. Adverse Childhood Experiences.

Bellis M, Lowey H, Leckenby N, Hughes K, Harrison D. Adverse childhood experiences: retrospective study to determine their impact on adult health behaviours and health outcomes in a UK population. Journal of Public Health. 2014;36(1):81–91. doi:10.1093/pubmed/fdt038

Centers for Disease Control and Prevention. Preventing Adverse Childhood Experiences.

Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-are-aces-adverse-childhood-experiences-5219030

Như Trang