Đau khổ vì biến đổi khí hậu (Solastalgia)

Solastalgia là một dạng trầm cảm hoặc trạng thái tinh thần đau khổ, mới xuất hiện gần đây bởi sự thay đổi môi trường, như biến đổi khí hậu, thiên tai, các dạng thời tiết cực đoan và/hoặc những sự thay đổi tiêu cực hoặc khó chịu khác đối với môi trường xung quanh hoặc ngôi nhà nơi chủ thể trú ngụ. Hiện tượng này gây ảnh hưởng tiêu cực lớn và kéo dài trong nhận thức của chủ thể về bản dạng, cảm giác thuộc về và sự an toàn liên quan tới nơi họ sống.

Solastalgia is an emerging form of depression or distress caused by environmental change, such as from climate change, natural disasters, extreme weather conditions, and/or other negative or upsetting alterations to one’s surroundings or home. This condition brings with it a profound, often long-lasting disruption to a person’s sense of identity, belonging, and security relating to where they live.

Khái niệm khá mới này được xây dựng nhằm giải thích rõ hơn trạng thái lo âu, buồn bã và/hoặc sang chấn đặc thù có thể xuất hiện ở những người có nhà, vùng đất, và/hoặc cộng đồng đã, đang trở thành mục tiêu tác động của những thay đổi không mong muốn, bất lợi và bất ngờ từ môi trường.

The concept of this relatively new condition was developed to better explain the particular anxiety, despair, and/or trauma that may be experienced by those whose homes, lands, and/or communities are subjected to unwanted, adverse, or unforeseen environmental changes.

Về cơ bản, một hệ sinh thái bất ổn có thể gây ra những khó chịu lớn, kéo dài đối với những người gọi những nơi này là nhà.

Essentially, an ecosystem in distress can in turn create significant, chronic distress in the people who call these places home.

Ví dụ về những tình huống có thể khơi mào cho trạng thái tâm lý này: Examples of the types of situations that may induce the condition of solastalgia include:

– Hạn hán. Drought

– Cháy rừng. Forest fire

– Lũ lụt. Flooding

– Chặt phá rừng. Clear-cutting

– Khai thác mỏ. Mining

– Sương mù. Smog

– Thời tiết cực đoan. Extreme weather

– Những lý do khác làm thay đổi hoặc phá hủy tài sản. Other causes of property destruction or change

Tác động của sang chấn tập thể lên đời sống thường nhật. Effects of Collective Trauma on Everyday Life

Khi một ai đó xuất hiện trạng thái đau khổ vì biến đổi khí hậu, cảm quan của họ về nơi chốn, nhà, sự an toàn, giá trị, và bản thân bị suy yếu.

When someone experiences solastalgia, their sense of place, home, security, value, and self are undermined.

Nói chung, bệnh lý tâm thần này, phổ biến hơn với tên gọi “lo âu khí hậu”, can thiệp vào sự tương tác tốt đẹp giữa môi trường xung quanh và sức khỏe tinh thần của chính chúng ta – và như các nhà nghiên cứu, trị liệu viên và các bác sĩ đã ngày một nhận thức rõ hơn, thì tổn hại cho bất cứ bên nào sẽ cũng sẽ tác động tiêu cực lên bên còn lại.

Generally, this mental health condition, which is sometimes also referred to more broadly as climate anxiety, interferes with the normal interplay between the well-being of our physical environments with that of our mental health—and as researchers, therapists, and doctors are increasingly becoming aware, damage to one tends to negatively impact the other.1

Khi một nơi được coi là quan trọng với chúng ta – ngôi nhà, mảnh đất và cộng đồng – bị tàn phá, thay đổi hoặc bị đe dọa, thì chúng ta có thể chịu ảnh hưởng dù không mấy hữu hình những không kém phần hủy hoại lên đời sống tinh thần.

When the places that matter most to us—our homes, our lands, and our communities—are disrupted, changed, or threatened, we may also sustain less visible but no less damaging impact that is carried with us emotionally.2

Xuất xứ. Origins

Thuật ngữ solastalgia được tạo ra bởi nhà triết học môi trường Glenn Albrecht đầu những năm 2000 nhằm mô tả sự phiền muộn khác biệt gây ra do những thay đổi tiêu cực từ môi trường tạo nên.

The term for this condition, solastalgia, was created by Australian environmental philosopher Glenn Albrecht in the early 2000s to describe the unique mental anguish caused by living with the experience of negative environmental change.

Bản thân từ này là một từ ghép bao gồm từ Latin “solacium” nghĩa là sự thoải mái (trong Tiếng Anh có từ “solace” – sự khuây khỏa cũng phát sinh từ thuật ngữ này) và từ gốc -algia từ tiếng Hy Lạp algos (mang nghĩa là “nỗi đau”), tương tự như trong từ neuralgia (đau dây thần kinh) và nostalgia (hoài niệm)

The word itself is a combination of the Latin word solacium meaning comfort (or the English language derivative solace) and the root word -algia from the Greek word algos (which means pain), as in neuralgia (nerve pain) and nostalgia.1

Trong thực tế, tên gọi bệnh lý này thực sự có cảm hứng từ khái niệm nostagia (hoài niệm). Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt cơ bản giữa hai trạng thái cảm xúc này.

In fact, the name of this condition was actually inspired by the concept of nostalgia. However, there are key differences in these emotional states.

Solastalgia vs. Nostalgia

Nostalgia mô tả sự nhớ nhà hoặc một trạng thái buồn bã hay nỗi khao khát khi phải sống xa nhà mà chỉ có thể được giải quyết bằng cách quay trở về.

Nostalgia describes homesickness or a state of sadness or longing caused by being away from one’s home that can be rectified by returning there.

Đây là một phạm trù khá đối nghịch với solastalgia, là khi con người ta trải qua sang chấn kéo dài, chịu đựng nỗi khao khát và vô vọng vì những thay đổi khó chịu và tiêu cực đối với ngôi nhà hoặc hệ sinh thái nơi bản thân vẫn đang sinh sống trong đó do tác động của thay đổi khí hậu, những sự kiện thời tiết, hỏa hoạn hay những yếu tố khác từ môi trường.

This is quite the opposite of solastalgia, which describes the experience of chronic trauma, longing, or hopelessness due to negative or distressing changes to the home or ecosystem you are still in due to the impacts of climate change, weather events, fire, or other environmental factors.

Với solastalgia, ngôi nhà mà bạn khao khát không thể trở về được – vẫn là ngôi nhà ấy nhưng mọi chuyện đã khác.

With solastalgia, the home you are longing for can’t be returned to—it is there but not the same.

Cảm xúc Trái Đất. Earth Emotions

Albrecht, thành viên danh dự của trừng Khoa học địa chất thuộc Đại học Sydney, gần đây đã viết một cuốn sách về chủ đề này, Cảm xúc Trái Đất: Những từ ngữ mới cho một Thế giới mới, đào sâu mối quan hệ giữa vùng đất nơi con người ta sống và đời sống tinh thần cũng như tình trạng sức khỏe nói chung.

Albrecht, an honorary associate in the School of Geosciences at the University of Sydney, has recently written a book on the subject, Earth Emotions: New Words for a New World, which delves into the relationship between a person’s land and their mental health and general well-being.

Nói cách khác, đau khổ vì biến đổi khí hậu là một dạng khó chịu cực kỳ đặc biệt là kể quả của những thay đổi khó chịu, không dừng lại được và thường là đột ngột đối với ngôi nhà của một người và/hoặc rộng ra hơn là môi trường, những thay đổi này hiền đang ngày càng  trở nên phổ biến như sự leo thang của biến đổi khí hậu.

In other words, solastalgia is a unique form of distress that specifically results from upsetting, unstoppable, often abrupt changes to a person’s home and/or larger environment, which is becoming all the more common as climate change escalates.3

Mặc dù bệnh lý này có thể hơi khó định nghĩa nhưng bản thân solastalgia có thể được xem là một dạng nhớ nhung da diết dành cho ngôi nhà hoặc mảnh đất trước đây, xuất hiện trong khi bạn vẫn đang sống trong nơi nhà hoặc vùng đất đó. Người mắc bệnh lý này sẽ thấy cảm quan của họ về nơi chốn, sự thuộc về và thoải mái đã bị xói mòn hoặc bị tấn công, tạo ra các triệu chứng mạn tính: lo âu, trầm cảm, mất mát, đau lòng và bất lực, dao động từ nhẹ đến nặng.

While this condition can be a bit hard to pin down, solastalgia can be thought of as a deep form of homesickness for the home or land of your recent past, experienced while still living in that home or place. People with this condition may feel their sense of place, belonging, and comfort has been eroded or is under attack, causing mild to severe, chronic symptoms of anxiety, depression, loss, distress, and powerlessness.4

Dấu hiệu và triệu chứng. Signs and Symptoms

Đau khổ vì biến đổi khí hậu bao gồm rất nhiều các dấu hiệu và triệu chứng thường trùng lặp hay song hành với các bệnh lý tâm thần khác. Thêm vào đó, bệnh lý này thường hiện diện khác nhau tùy từng người và có thể xuất hiện để phản ứng lại nhiều bối cảnh khác nhau.

Solastalgia encompasses a wide variety of overlapping signs and symptoms that often accompany other mental health conditions. Plus, this condition often presents itself differently in different people and may occur in response to a wide variety of circumstances.

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng cũng biến động khá lớn, có người gặp phải những triệu chứng kéo dài, dai dẳng, gây tác động tiêu cực lớn, trong khi đó những người khác có thể gặp phải những triệu chứng tự nhẹ đến trung bình, đến đi theo thời gian.

The severity of solastalgia symptoms experienced may range greatly as well, with some people experiencing debilitating, persistent, long-lasting symptoms, while others may have mild to moderate symptoms that come and go over time.

Tuy nhiên, bệnh lý này thường mãn tính thay vì cấp tính, có nghĩa là nó có thể kéo dài nhiều thàng hoặc nhiều năm sau khi sự kiện môi trường hoặc các sự kiện có liên quan bắt đầu xuất hiện và thường là không biến mất dần khi con người ta thích nghi với thực tại hoàn cảnh mới.

Typically, however, this condition is chronic rather than acute, which means it can last for many months or years after the precipitating environmental event or events began or occurred and does not usually simply fade away as a person adjusts to the realities of their new circumstances.

Thay vào đó, đây là một bệnh lý tâm thần khi một người có thể sống cùng trong một khoảng thời gian dài, đặc biệt khi nó không được chẩn đoán hoặc điều trị.

Instead, this is a mental health condition that a person may live with for the long haul, particularly if it is not diagnosed or treated.

Ngoài ra, mặc dù nhiều người mắc bệnh lý này thường bị tác động trực tiếp bởi sự gián đoạn cực đoan từ môi trường, nhưng vẫn có nhiều người trải nghiệm những thay đổi mang tính gián tiếp hơn, ít mạnh mẽ hoặc khá mơ hồ hơn (nhưng tự chung vẫn là những thay đổi khó chịu).

Additionally, while many people who have this condition are directly impacted by extreme environmental disruptions, there are others who experience more indirect, less drastic, or more subtle (but still distressing) changes.

Bên cạnh đó, ta cũng cần lưu ý rằng trong những người trải qua sang chấn từ môi trường giống nhau, như một trận lũ hay một vụ hỏa hoạn, thì phản ứng của họ và tác động lên sức khỏe tinh thần cũng khá khác nhau tùy người.

Also, it’s important to note that among people who experience the same environmental trauma, say a flood or fire, their responses and the impact on their mental health will be unique to each person.

Tuy nhiên, có nhiều sự tương đồng thường thấy ở những người mắc solastalgia. Những dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm:

However, there are many commonalities that people with solastalgia often share. Typical signs and symptoms of this condition include the following:2

– Tức giận. Anger

– Lo âu. Anxiety

– Trầm cảm. Depression

– Thất vọng. Despair

– Đau khổ. Distress

– Mệt mỏi và khó ngủ. Fatigue and trouble sleeping

– Cảm thấy chơ vơ và bất định. Feeling ungrounded or unsettled

– Cảm thấy bất an. Feeling unsafe

– Đau buồn. Grief

– Tội lỗi. Guilt

– Bất lực. Helplessness

– Vô vọng. Hopelessness

– Mất khẩu vị hoặc ăn quá nhiều. Loss of appetite or overeating

– Mất cảm quan về bản dạng. Loss of identity

– Gặp khó khăn trong quá trình hồi phục. Recovery fatigue

– Bồn chồn không yên. Restlessness

– Có ý định tự sát. Suicidal ideation

Thời gian xuất hiện. Typical Duration

Một cấu phần then chốt của chứng đau buồn bì biến đổi khí hậu này là các triệu chứng có xu hướng mãn tính. Như đã nói ở trên, cảm giác đau buồn có thể trồi lên trụt xuống nhưng không nhẹ bớt một cách nhanh chóng hay dễ dàng, và cũng không tòn tại thoáng qua như tình trạng nostalgia (hoài niệm). Khi một người nhớ nhà có thể đi về nhà, nostalgia sẽ biến mất.

Another key component of solastalgia is that symptoms of this condition tend to be experienced chronically. As noted above, the feelings of distress may ebb and flow but do not tend to be alleviated quickly or easily and are not transient in the way that nostalgia often is. When a homesick person goes home, their nostalgia disappears.

Nghịch lý Solastagia. The Solastalgia Paradox

Đối với một người bị đau buồn vì biến đổi khí hậu, thì họ vốn đang ở ngôi nhà của mình, vậy nên cách chữa cháy nhanh gọn là về nhà xem ra không khả thi. Cảm giác như ta chẳng còn chỗ nào đi để chạy trốn khỏi sự tàn phá đi kèm theo sự suy sụp hoặc những thay đổi vĩnh viễn khác trong môi trường nơi mình sống.

For a person with solastalgia, they are already home, so the quick fix of returning home is not possible. It may feel that there is nowhere to go to escape the devastation that accompanies the destruction or other permanent change in their environment.

Ngoài ra, đông đảo mọi người sẽ cảm thấy một sự bất lực lớn lao đi kèm với bệnh lý này khi những thay đổi này thường vượt ngoài tầm kiểm soát của chủ thể.

Additionally, there is often a profound sense of helplessness that accompanies this condition as these changes are usually out of a person’s control.

Chẩn đoán. Diagnosis

Bác sĩ, trị liệu viên và các chuyên giác sức khỏe tâm thần khác có thể chẩn đoán chứng đau buồn vì biến đổi khí hậu. Bác sĩ và nhân viên y tế sẽ đánh giá các triệu chứng, tiền sử bệnh và những bối cảnh đời sống cá nhân – nói chung cũng như các tình huống môi trường cụ thể có thể làm xuất hiện bệnh lý này.

Doctors, therapists, and other mental health professionals can diagnose solastalgia. Your mental health provider will evaluate your symptoms, medical history, and your life circumstances—in general as well as the specific environmental situations that may have precipitated your condition.

Sang chấn liên quan đến môi trường đã hoặc đang tồn tại trong bạn sẽ biến đổi tùy theo những thứ đã hoặc đang diễn ra ở nơi bạn sống – chi tieeys các sự kiện này cũng là một yếu tố then chốt trong chẩn đoán.

The environmental trauma you have or are experiencing will vary according to what has occurred or is happening in the place you live—the details of these events are a key factor in your diagnosis.

Để thấy đánh giá bệnh chính xác nhất, đội ngũ nhân viên y tế thăm khám cho bạn cần hiểu được những bối cảnh môi trường bạn đang trải qua cũng như những triệu chứng và tiền sử bệnh.

In order to best evaluate your condition, it’s important that the mental health provider you see understands the environmental circumstances you are experiencing as well as your symptoms and medical history.

Lý tưởng nhất, bác sĩ hay tư vấn viên của bạn quen thuộc với chứng solastalgia này và đã có kinh nghiệm điều trị cho bệnh nhân mắc bệnh lý này để họ có thể xử lý tốt chứng bệnh mới được định nghĩa, chư được chẩn đoán đầy đủ nhưng lại không ngững phổ biến này.

Ideally, your doctor or counselor will be familiar with solastalgia and have experience treating patients with this condition so that they are well versed in this newly defined, under diagnosed, and increasingly common condition.4

Các bệnh lý tâm thần liên quan. Related Mental Health Conditions

Những bệnh lý đồng diễn hoặc có trước, như các rối loạn lo âu, trầm cảm, và những rối loạn khí sắc khác, cũng như bất cứ bệnh lý có luên quan nào khác cũng sẽ được bác sĩ xem xét và cân nhắc.

Pre-existing and comorbid conditions, such as anxiety disorders, depression, and other mood disorders, and any other pertinent medical conditions will also be reviewed by your doctor.

Ví dụ, một người mắc hen suyễn sẽ xuất hiện triệu chứng đau buồn vì biến đổi khí hậu với những sự kiện liên quan đến hỏa hoạn hoặc ô nhiễm nặng hơn. Những triệu chứng thực thể về việc bị khó thở có thể làm trầm trọng hóa phản ứng cảm xúc và ngược lại.

For example, a person with asthma may experience heightened symptoms of solastalgia related to events involving fire or pollution. The physical symptoms of having difficulty breathing may intensify their emotional response and vice versa.

Đau buồn vì biến đổi khí hậu và Rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Solastalgia vs. PTSD

Ngoài ra, Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) là một bệnh lý tách biệt nhưng có liên quan gây ra bởi việc trải nghiệm hoặc chứng kiến những sự kiện gây sang chấn bao gồm tất cả những thể loại như bạo lực tình dục, chiến tranh, khủng bố, hoặc thiên tai.

Additionally, post traumatic stress disorder (PTSD) is a distinct but related condition caused by experiencing or witnessing traumatic events of all kinds such as sexual violence, war, acts of terrorism, or natural disasters.

Một chuyên gia sức khỏe tâm thần có kinh nghiệm có thể xác định liệu một người vừa mắc PTSD vừa mắc solastagia hay chỉ có một trong hai căn bệnh hiện diện. Điều này cũng đúng với trầm cảm, lo âu, và những bệnh lý sức khỏe tâm thần khác.

An experienced mental health professional can determine if a person is suffering from PTSD in addition to solastalgia or if only one of the two conditions are present. The same is true for depression, anxiety, and other mental health conditions.

Nguyên nhân. Causes

Chúng ta sống trong một thế giới có môi trường thay đổi nhanh chóng, với tác động của sự nóng lên toàn cầu và sự xâm lấn thiên nhiên của con người ngàng càng hiển hiện rõ ràng quanh ta.  Mùa bão diễn ra dai dẳng, các đám cháy rừng thảm khốc, không khí đầy khói và sương mù, hạn hán kéo dài, nền nhiệt tăng cao, phá rừng và phát triển đô thị là một số những thứ có thể tác động lên đời sống của chúng ta.

We live in a world of quickly changing environments, with the effects of global warming and human encroachment on nature increasingly evident all around us. Unrelenting hurricane seasons, devastating forest fires, smoke- and smog-filled air, prolonged drought, extreme heat, clear-cutting, and urban development are some of the ways our lives can be impacted.

Căng thẳng và khó chịu từ việc trải nghiệm sự suy thoái của môi trường gây ra sang chấn tinh thần được định hình bởi chứng solastagia, mà đối với một số người sẽ cực kỳ chán nản, tàn nhẫn hoặc bất lực.

The stress and despair of experiencing adverse environmental disruption causes the emotional trauma characterized by solastalgia, which can feel especially daunting, relentless, or hopeless for some people.1

Nghiên cứu. Research

Đau buồn vì biến đổi khí hậu là một thuật ngữ tương đối mới, được đặt ra nhằm giúp ta hiểu hơn về những mối liên hệ và tương tác lớn lao giữa con người và sức khỏe hệ sinh thái, đặc biệt là khi đối mặt với những mối đe dọa gia tăng từ biến đổi khí hậu, gây ra sự hủy hoại đáng kể lên môi trường thế giới, nhất là trong những cộng đồng sống ngoài lề xã hội.

Solastalgia is a relatively new concept that seeks to address our understanding of the profound links and interplay between human and ecosystem health, particularly in the face of the increasing threats of climate change, which are causing significant environmental destruction worldwide, particularly in marginalized communities.

Đặc biệt, các nhà nghiên cứu trong một bài tổng quan năm 2019 đã lưu ý rằng bệnh lý này gọi tên một số tác động lũy tích của môi trường và khí hậu thay đổi lên sức khỏe tinh thần, cảm xúc và tâm linh của con người.

Specifically, note researchers in a 2019 review study, this condition names the cumulative impacts of climatic and environmental change on mental, emotional, and spiritual health.4

Mặc dù nghiên cứu khoa học tập trung vào solastalgia còn chưa sâu (hiện đang dần được mở rộng), nhưng vẫn có một nghiên cứu khá vững chắc chỉ ra hệ quả lớn lao lên mà biến đổi khí hậu có thể gây ra lên sức khỏe tinh thần của con người nói chung.

While scientific studies specifically on solastalgia are slim (but the field is growing), there is a solid body of research pointing to the significant mental health toll that climate change events can have on people’s mental health generally.

Thực ra, một bài nghiên cứu tổng quan mô tả năm 2020 đã tìm ra những mối tương quan giữa sự xuất hiện các hiện tượng môi trường tiêu cực, các sự kiện thời tiết cực đoan hoặc kéo dài, bao gồm các thiên tai, nắng nóng, hạn hán và sự gia tăng đột biến của các rối loạn sức khỏe tâm thần.

In fact, a 2020 descriptive review finds clear links between the occurrence of environmental disruptions and extreme or prolonged weather-related events, including natural disasters, high heat, and drought with spikes in the frequency of mental health disorders.1

Ta cũng cần lưu ý rằng không phải tất cả mọi người sống sót qua một vụ thiên tai hoặc môi trường biến đổi cũng đều mắc solastalgia. Mặt khác, chỉ cần trải qua một khoảng thời gian biến đổi khí hậu thôi cũng đủ để châm ngòi cho bệnh lý này ở một số người.

It’s important to note that not all people who live through a natural disaster or environmental change will develop solastalgia. On the other hand, just the experience of living through climate change can be enough to trigger this condition in some people.

Ví dụ về các sự kiện châm ngòi. Examples of Precipitating Events

Bạn có thể mất đi nhà ở hoặc có thể mảnh đất hoặc tổ ấm của bạn đang bị hủy hoại. Có thể môi trường bạn sống đang bị đe dọa bởi một thảm họa trong tương lai hoặc một thay đổi mang tính càn quét khác.

You may have lost your home or maybe your land or home may be undergoing current damage. Maybe your home environment may be under threat of a future disaster or other sweeping change.

Nhà của bạn có thể vẫn ở đó nhưng những ngôi nhà hàng xóm đã bị cuốn đi bởi lở bùn, lũ lụt hoặc hỏa hoạn. Nơi mà trước đây là mảnh rừng sau nhà bạn bây giờ có thể là một bãi giữ xe, một dãy phố mua sắm hay một mỏ than.

Your home may still be standing but your neighbors’ houses were wiped away by mudslides, flooding, or fire. Where a forest once stood behind your home may now be a parking lot, a strip mall, or a coal mine.

Các vụ cháy rừng hay xảy ra hàng năm vào mùa cao điểm giờ đây có thể khiến bạn bị mắc kẹt trong nhà hàng tuần liền vì khói mù và khí độc. Bạn có thể còn ngửi được mùi tro trong không khí như thấm vào trong nhà khiến ngôi nhà của bạn từ một nơi an toàn thoải mái trở thành một không gian nguy hiểm.

The yearly fire season may now mean several weeks trapped inside due to toxic, smoky air. You may be able to smell that ashy air seeping in from the outside, turning your home from safe and comfortable oasis to a threatened space.

Tương tự, trải qua khoảng thời gian sống cách ly – và cảm thấy “bị mắc kẹt” ở nhà – vì đại dịch COVID-19 có thể châm ngòi cho bệnh lý này ở một số người.

Similarly, the experience of living in quarantine—and feeling “trapped” at home—due to the ongoing coronavirus pandemic may induce this condition in some people.

Sống chung với đại dịch. Living in a Pandemic

Mặc dù bị phong tỏa, hay nói chung là bị nhốt trong nhà vì đại dịch (cùng với các yêu cầu giãn cách xã hội và đeo khẩu trang) có thể không rõ ràng tác động lên nhà ở nhưng nó làm thay đổi những điều bình thường nhất của nơi bạn ở, biến nó từ một nơi trú ẩn thành một nơi duy nhất bạn có thể lưu lại.

While being in lockdown or generally stuck at home due to the pandemic (along with the requirements of social distancing and mask-wearing) may not obliquely impact the home, it does change the tenor of the home from a place of refuge to essentially the only place you can be.

Ngoài ra, thế giới ngay bên ngoài căn nhà của bản cảm tưởng như (mặc dù nhìn không có vẻ như vậy) thay đổi quá khốc liệt, gần như chỉ sau một đêm thức dậy. Thay đổi này có thể gây ra rạn nứt khổng lồ trong cách sống và cách nghĩ của nhiều người về cuộc đời, chính xác là một dạng chuyển dịch có thể làm xuất hiện bệnh lý này.

Additionally, the world just outside the home feels (but doesn’t look) drastically changed, almost overnight. This change may cause a huge rift in the way many people are living and thinking about their lives, exactly the type of shift which may cause this condition.

Những điều khác cần cân nhắc. Other Considerations

Những ví dụ ở trên chỉ là một vài lý do gây xuất hiện chứng solastalgia ở một số người. Sức khỏe thể chất và tinh thần nói chung của một người trước khi xảy ra sự kiện môi trưởng thay đổi cũng làm tác động lên khả năng mắc chứng solastalgia ở một ngưới cũng như mức độ nghiêm trọng của căn bệnh và thời gian kéo dài của nó sau khi sự thay đổi khó chịu từ môi trường diễn ra.

The above examples are just a few of the possible reasons a person may develop solastalgia. A person’s overall mental and physical health prior to the environmental event are also likely to influence whether a person has solastalgia as well as the severity of the condition and how long it lasts after the precipitating distressing environmental change.

Các yếu tố nguy cơ. Risk Factors

Khi chúng ta đều sống trên một hành tinh đang chịu tác động từ biến đổi khí hậu, thì chúng ta đều có thể bị mắc bệnh lý này với từng mức độ khác nhau. Tuy nhiên, những người sống ở những khu vực dễ gặp phải những thảm họa môi trường hoặc bị đe dọa bởi những sự kiện như vậy sẽ có nguy cơ mắc chứng solastalgia cao hơn.

As we all live on a planet undergoing the effects of climate change, we may all be susceptible to this condition to varying degrees. However, people who live in areas that are more prone to environmental disasters or damage or that are under threat of such events are at added risk of solastalgia.

Ví dụ, người ta cho rằng người sống ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương có khả năng gặp thảm họa động đất hay “siêu động đất Big One” trong khu vực này trong 50 năm tới. Lo lắng về khả năng xảy ra thảm họa tự nhiên sắp xảy đến này có thể làm xuất hiện chứng solastalgia ở một số người. Cũng như khi một người trải qua một cơn động đất họ cũng có thể mắc phải chứng bệnh này.

For example, people living in the Pacific Northwest have been told that there is likely to be a catastrophic earthquake or “big one” in the region in the next 50 years. Worry over the possibility of this impending natural disaster may precipitate solastalgia in some people. Just as experiencing the devastation of an actual earthquake may also result in a person suffering from this condition.

Một số yếu tố khiến con người ta có nguy cơ mắc solastalgia cao hơn bao gồm: Some factors that put people at heightened risk for solastalgia include the following:2

– Chịu tác động trực tiếp từ một thay đổi khó chịu từ môi trường.

Direct impact of a distressing environmental change

– Trải nghiệm gián tiếp (nhưng gây đau khổ và khó chịu tinh thần cực kỳ) những thay đổi từ môi trường.

Indirect (but emotionally significant and distressing) experience of environmental change

– Sống trong những khu vực có nguy cơ xuất hiện thiên tai cao như trong vùng lũ, vùng đứt gãy địa hình, vùng nước biển thấp. và những địa hình chịu xói mòn và dễ gặp hỏa hoạn.

Living in areas at higher risk of natural disasters such as within flood zones, along fault lines, at low sea level, and in erosion and fire prone landscapes

– Sống trong nghèo đói và/hoặc những cộng đồng da màu – những nhóm người có xu hướng sống ở những khu vực dễ chịu tác động bởi thiên tai, là mục tiêu chỉnh trang đô thị hoặc bị đẩy ra khỏi guồng phát triển đô thị. Những nhóm này cũng thường có nguồn lực tài chính hạn chế và/hoặc ít được tiếp cận hỗ trợ từ chính quyền trong quá trình tái thiết cuộc sống.

Living in poverty and/or communities of color—overlapping groups that tend to live in areas more susceptible to sustaining greater damage in natural disasters and gentrification or being pushed out by urban growth. These groups also tend to have fewer financial resources and/or access to political support with which to rebuild their lives

– Những người mắc các bệnh lý tâm thần khác như lo âu, trầm cảm, và rối loạn căng thẳng sau sang chấn.

People with other mental health conditions such as anxiety, depression, and post traumatic stress disorder

Cần nhấn mạnh rõ ràng rằng nghiên cứu đã cho thấy sự tồn tại của thay đổi khí hậu và tác động tiêu cực của nó lên sức khỏe tinh thần gây ảnh hưởng nhiều hơn lên nhóm người sống ngoài lề xã hội hoặc những cộng đồng ít được quan tâm. Vì lý do đó, những người sống trong những cộng đồng này có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ mắc solastalgia cao hơn – kèm theo đó là hạn chế cả trong tiếp cận chẩn đoán và điều trị chứng bệnh này.

It’s key to highlight that research makes clear that climate change and its negative impact on mental health tends to disproportionately affect people in marginalized or underserved communities.2 For this reason, people living in these communities may be at greater risk of developing solastalgia—and of not getting properly diagnosed or treated.

Điều trị. Treatment

Mặc dù nhiều người mắc bệnh lý này mà không cần tìm kiếm sự giúp đỡ, nhưng điều trị hiệu quả vẫn là điều có thể. Điều trị tiêu chuẩn cho rối loạn này sẽ bao gồm nhiều dạng thức tâm lý trị liệu với chuyên gia sức khỏe tâm thần.

While many people endure this condition without seeking help, effective treatments are available. Standard treatments for this disorder include various forms of psychotherapy with qualified mental health professionals.

Như có đề cập ở trên, chúng ta cần làm việc với một chuyên gia sức khỏe tâm thần, một người có chuyên môn điều trị cho bệnh nhân mắc căn bệnh này, từ đó bạn mới có thể được chẩn đoán chính xác và có được kế hoạch điều trị hiệu quả nhất, có thể bao gồm liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) và/hoặc thực hiện một số điều chỉnh cuộc sống, v.v…

As noted above, it’s important to work with a mental health professional who specializes in treating patients with this condition so that you get the correct diagnosis and most effective treatment plan, which may include cognitive behavioral therapy (CBT), medications, and/or lifestyle adjustments among other options.

Trị liệu nhận thức – hành vi. Cognitive Behavioral Therapy

Liệu pháp nhận thức – hành vi là một dạng trị liệu thông qua trò chuyện trao đổi dựa trên nguyên lý những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của con người có sự liên kết qua lại. Phương pháp tư vấn này giúp khách hàng tìm kiếm và/hoặc thay thế những suy nghĩ tiêu cực nhằm cải thiện sức khỏe tâm thần và cảm quan chung của họ về cuộc đời.

Cognitive behavioral therapy is a type of talk therapy based on the idea that a person’s thoughts, emotions, and behaviors are all interconnected. This approach for counseling seeks to redirect and/or alter negative thoughts in order to improve mental health and a person’s overall outlook on life.

CBT đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị cả lo âu và trầm cảm và là một hình thức điều trị hàng đầu cho solastalgia.

CBT has been shown to be effective in treating both anxiety and depression and is the first-line treatment for solastalgia.1

Những hình thức can thiệp khác. Other Approaches

Những hình thức trị liệu hiệu quả khác bao gồm trị liệu liên nhân, và trị liệu tâm động học. Ngoài giải quyết sự chia rẽ về cảm xúc liên quan đến môi trường đã hoặc đang thay đổi, người mắc solastalgia cũng có thể được hỗ trợ tìm ra cách tái lập những cảm quan của họ về các nơi chốn cũng như ngôi nhà của chính mình – một cách vừa thực tế, vừa gần gũi với chủ thể. Thường thì người ta sẽ sử dụng kết hợp các hình thức trị liệu lại với nhau.

Other types of therapy that may be successful include interpersonal therapy and psychodynamic therapy. In addition to addressing the emotional ramifications of their changed or changing environment, people with solastalgia may also benefit from discovering ways to rebuild their sense of place and home—both existentially and practically. Often a combination of therapeutic approaches are used.

Điều trị bằng thuốc. Medications

Ngoài ra, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu và/hoặc các loại thuốc khác cũng có thể được bác sĩ kê đơn để làm giảm bớt các triệu chứng khó chịu. Thuốc điều trị thường được kết hợp với các cuộc trao đổi tư vấn với chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Additionally, antidepressants, anti-anxiety medications, and/or other medications may be prescribed to help alleviate symptoms. Medications are typically used in combination with working with a mental health professional for counseling.

Thách thức. Challenges

Một trong những khó khăn lớn nhất trong điều trị solastalgia là hầu hết tất cả những điều khó chịu về căn bệnh này đều nằm ngoài phạm vi kiểm soát của chủ thể. Những nguồn sức mạnh khổng lồ và dường như là không thể ngăn chặn (như vòi rồng hay sóng thần) thường là các tác nhân chịu trách nhiệm cho việc môi trường thay đổi, từ đó khiến người bệnh hoàn toàn không thể làm được gì với bệnh lý này, khiến họ rơi vào trạng thái vô vọng, bất lực và thất vọng.

One of the greatest difficulties in treating solastalgia is that much of what is so distressing about this condition is outside of the person’s control. The huge, seemingly unstoppable forces (such as tornadoes or tsunamis) often responsible for the environmental changes resulting in this condition are well outside of the sufferer’s influence, creating feelings of helplessness, powerlessness, and despair.

Khi được điều trị, người mắc solastalgia sẽ tìm cách lấy lại cảm quan của họ về khả năng kiểm soát, niềm hy vọng, mục đích và kế hoạch cho tương lai.

In treatment, people with solastalgia work on ways to take back their sense of control, hope, purpose, and plans for the future.

Thêm vào đó, nhiều nhà nghiên cứu kết luận rằng hệ quả của môi trường suy thoái tác động lên con người và hệ sinh thái không chỉ kéo dài lên bản thân người bệnh mà nỗi đau buồn và sự tuyệt vọng có thể truyền đến thế hệ tương lai, khiến việc giải quyết solastalgia càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Additionally, many researchers conclude that not only can the ramifications of environmental disruption on the link between human and ecosystem health be long-lasting but that this distress and despair can be passed forward to future generations, making the need to address solastalgia even more pertinent.4

Đối phó. Coping

Solastalgia không hề dễ can thiệp, đặc biệt khi căn nguyên của nó lại ở xung quanh bạn khi cái bình thường là nơi trú ẩn của bạn – ngôi ngà, mảnh đất và/hoặc cộng đồng – đã bị suy thoái, tàn phá và/hoặc bị đe dọa.

Solastalgia does not have an easy fix, particularly as its causes are all around you when what might normally serve as a refuge—your home, land, and/or community—has been disrupted, damaged, and/or is under threat.

Tuy nhiên, chỉ cần gọi tên được những nỗi vất vả mà bạn đang chịu đựng cũng như hiểu rõ bản thân đang trải qua một bệnh lý sức khỏe tâm thần không hề hiếm có thể đã là một bước khởi đầu tốt trong quá trình chữa lành.

However, simply putting a name to your struggles and understanding that you are experiencing an increasingly prevalent mental health condition can be the start of healing.

Thực hành trị liệu hằng ngày. Putting Therapy Into Daily Practice

Trị liệu bệnh lý này đòi hỏi ta phải đào sâu vào đời sống cảm xúc của một người cũng như tìm ra những cách thức thực tế nhất giúp giải quyết sự mất kết nối giữa chủ thể và ngôi nhà nơi họ sống và cảm giác bối rối, thấy mình không có nơi thuộc về.

Therapy for this condition will include delving into a person’s emotional wellbeing as well as finding concrete ways to address a person’s disconnection from their home and feelings of confusion and/or lack of belonging.

Các bài học rút ra từ trị liệu sẽ cần được thực hành trong đời sống của người bệnh – tức là việc điều trị và chữa lành sẽ phải diễn ra hằng ngày.

Lessons learned in therapy will need to be put into practice into a person’s life—this is where coping and healing will take place on a daily basis.

Điều quan trọng là việc phục hồi khỏi bệnh lý này sẽ cần cả những biện pháp tác động tâm lý và thực hành (như những thay đổi hữu hình trong điều kiện sống và/hoặc lối sống).

Importantly, recovering from this condition will require both psychological and practical (as in tangible changes to living conditions and/or lifestyle) steps.

Chìa khóa gây ra bệnh lý này là cách mà cả mảng tâm lý lẫn sinh lý giao thoa với nhau khi đối mặt với biến đổi từ môi trường và điều này cũng đúng trong việc tìm ra cơ chế đối phó hiệu quả.

Key to the causes of this condition are the ways in which both the emotional and physical realms interconnect in the face of environmental change and the same is true to finding effective coping mechanisms.

Tương tự như việc học một cơ chế ứng phó mới là việc cực kỳ quan trọng giúp ta chịu đựng và phục hồi khỏi bệnh lý này, thực hiện những thay đổi thực tế, rõ ràng trong cuộc sống cũng quan trọng giúp ta vượt qua nó.

Just as learning new coping mechanisms is vital to enduring and recovering from this condition, making concrete, practical life changes can be key to overcoming it as well.

Chăm lo cho sức khỏe tinh thần và ngôi nhà của bạn. Care for Your Emotional Health and Your Home

Có nhiều các thực thực tế và hiệu quả để xử lý những chấn thương cảm xúc liên quan đến solastalgia. Những biện pháp này bao gồm cả can thiệp vào tâm trí cũng như bản chất thực của việc tái thiết lập cuộc sống.

There are many effective, practical ways to process the emotional traumas associated with solastalgia. These steps often include both the mental processing as well as the nitty gritty of restructuring one’s life.

Hình thành sức bật tinh thần, năng lực giao tiếp, thái độ sống buông bỏ, tự chăm sóc bản thân, kiên nhẫn, kiểm soát lo âu, tự thân, lên kế hoạch, và suy nghĩ tích cực đều là những chìa khóa trong quá trình chữa lành.

Developing skills of resilience, communication, letting go, self-care, patience, anxiety-management, self-agency, planning, and positive thinking are all key to the healing process.

Một số cách ứng phó tích cực khác có thể bao gồm trò chuyện, trân trọng những mất mát và tìm kiếm giúp đỡ lúc cần. Trân trọng và chấp nhận sự thật rằng môi trường đang thay đổi có thể mang đến hệ quả lớn lên tinh thần và việc xử lý những thay đổi này cần thời gian, nỗ lực, yêu thương bản thân, hỗ trợ từ cộng đồng và cả tiền.

Some other positive ways to cope may include talking about and honoring your loss—and asking for help when needed. Honor and accept that environmental change can have big consequences on the psyche and processing those changes can take time, effort, self-compassion, community support, and often money.

Ưu tiên giải tỏa căng thẳng và chăm sóc bản thân. Prioritize Stress Relief and Self-Care

Chăm sóc bản thân đặc biệt quan trọng trong đối phó với solastalgia. Chỉ bằng những nỗ lực đơn giản như ngủ đủ giấc, ăn uống tốt và tập thể dục, bạn cũng có thể hình thành được một lối sống lành mạnh giúp khởi động lại quá trình tái thiết cuộc sống và tìm lại được cảm giác an toàn, thoải mái trong ngôi nhà cũng như trong tâm trí bạn.

Self-care is particularly important in coping with solastalgia. Simple efforts such as getting enough sleep, eating well, and exercising can help you develop a healthy routine to restart the process of building back your life and your feelings of safety and comfort in your home and yourself.

Bất kỳ điều gì bạn thấy thoải mái và dễ chịu cũng có thể có tác dụng. Các lựa chọn bạn có thể cân nhắc bao gồm thiền, mát-xa, các hoạt động thể chất (như chạy bộ hoặc chơi thể thao), yoga, đọc sách, xem phim, hay ghi chép.

Anything that you find relaxing and enjoyable may help as well. Possible options that may work for you include meditation, massage, physical activities (such as running or playing a sport), yoga, reading a book, watching a movie, or journaling. Mental health apps can help you find better peace of mind as well.

Lên kế hoạch. Make Plans

Lên kế hoạch cho tương lai, dù là lớn hay nhỏ, từ việc chuyển đến địa điểm mới đến chuyện trang hoàng lại phòng ngủ đều hữu ích. Đặt mục tiêu biến đổi tổ ấm của mình về lại thành một ốc đảo chứa đầy sự thoải mái, hay bất cứ điều gì có ý nghĩa với bạn.

Making plans for the future, whether big or small, from moving to a new location to redecorating your bedroom, can help. Aim to transform your home back into an oasis of comfort, whatever that means for you.

Bạn có thể dịch chuyển đồ đạc, sơn lại tường, hoặc đơn giản đặt để các bình hoa. Cam kết hành động để từng ngày tạo ra thay đổi sẽ giúp bạn bắt đầu thực hiện kế hoạch – và giúp bạn lấy lại cảm giác thoải mái và kiểm soát được cuộc sống và tương lai của bản thân.

Possibilities include moving your furniture, painting your walls, or simply setting out flowers. Committing to one action of change daily can help you get started—and help you regain a feeling of control and agency in your life and future.

Đối phó với bệnh lý này thường bạn sẽ cần tái thiết lập cuộc sống và tổ ấm theo những cách tích cực, điều này có thể là thực sự xây lại ngôi nhà hoặc đơn giản chỉ là điều chỉnh lại cho phù hợp với thực tế mới của chính ngôi nhà hoặc môi trưởng cảnh quan xung quanh. Bạn có thể cần hoặc muốn bắt đầu bằng cách chuyển đến một địa điểm mới hoặc tân trang lại căn nhà hiện tại. Tạo ra những lối sống mới, tìm kiếm những sở thích mới và giúp đỡ những người trong hoàn cảnh tương tự có thể sẽ rất hữu ích.

Coping with this condition will often include rebuilding one’s life and home in positive ways, this may include literally rebuilding a home or simply adjusting to the new realities of one’s home or surrounding landscape. You may need or want to have a fresh start by moving to a new location or remodeling your current home. Creating new routines, finding new hobbies, and helping others similar situations can help, too.

Lời cuối. Final thoughts

Thế giới mỗi lúc mỗi đổi thay, trái tim và tâm trí của chúng ta cũng vậy, và đối với những thay đổi tiêu cực từ môi trường, sức khỏe tinh thần của chúng ta có thể cũng bị ảnh hưởng cùng với những tổn hại sức khỏe thể chất – đôi khi là do tình trạng trầm uất vì biến đổi khí hậu. Tuy nhiên,qua điều trị và nhận thức rõ ràng về bệnh lý này, bạn có thể tìm thấy được sự hỗ trợ để phục hồi sức khỏe tinh thần đã bị tác động bởi những thay đổi khó chịu lên ngôi nhà và mảnh đất của bạn.

As our world changes, so do our hearts and minds, and in the case of adverse environmental changes, our mental health may suffer along with the physical devastation—sometimes resulting in solastalgia. However, with treatment and awareness of this increasingly prevalent condition, help can be found to restore emotional wellbeing unsettled by physical trauma to our home or lands.

Đau khổ vì biến đổi khí hậu là một vòng xoáy cảm xúc độc đáo chỉ có ở bạn và bối cảnh của riêng bạn – thường là cảm giác đau buồn, tức giận, rầu rĩ, khao khát và lo âu – và bạn không còn cảm thấy an toàn về ngôi nhà và nơi mình thuộc về. Quá trình can thiệp cần thời gian, nỗ lực chủ động và một niềm tin vào bản thân, vào sức bật tinh thần và vào những ngày tháng tươi sáng sắp đến với bản thân.

Solastalgia is a maelstrom of emotions unique to you and your situation—commonly grief, anger, sadness, longing, and anxiety—and an unmooring from the security of your sense of place and home. Coping will take time, conscious effort, and a belief in yourself, your resilience, and in better days ahead.

Tham khảo. Article Sources

Cianconi P, Betrò S, Janiri L. The Impact of Climate Change on Mental Health: A Systematic Descriptive Review. Front Psychiatry. 2020;11:74. doi:10.3389/fpsyt.2020.00074

Hayes K, Blashki G, Wiseman J, Burke S, Reifels L. Climate change and mental health: risks, impacts and priority actions. Int J Ment Health Syst. 2018;12:28. doi:10.1186/s13033-018-0210-6

Albrecht, G., 2019. Earth Emotions. Ithaca, New York: Cornell University Press.

Galway LP, Beery T, Jones-Casey K, Tasala K. Mapping the Solastalgia Literature: A Scoping Review Study. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(15):2662. Published 2019 Jul 25. doi:10.3390/ijerph16152662

Nguồn: https://www.verywellmind.com/solastalgia-definition-symptoms-traits-causes-treatment-5089413

Như Trang.