Theo Hiệp Hội Tâm Thần Hoa Kỳ, ám ảnh sợ là sự xuất hiện một nỗi sợ vô lý và quá mức đối với một vật thể hay tình huống nào đó. Trong hầu hết các trường hợp, ám ảnh sợ chính cảm giác về một nỗi đe dọa hay nỗi sợ bị làm tổn thương. Ví dụ, những người mắc chứng sợ không gian rộng sẽ ám ảnh cực kỳ với việc bị mắc kẹt ở một nơi hay một tình huống mà bản thân khó trốn thoát khỏi.
According to the American Psychiatric Association, a phobia is an irrational and excessive fear of an object or situation. In most cases, the phobia involves a sense of endangerment or a fear of harm. For example, those with agoraphobia fear being trapped in an inescapable place or situation.
Triệu chứng. Symptoms
Các triệu chứng ám ảnh sợ có thể xuất hiện khi chủ thể tiếp xúc với vật thể hay tình huống gây sợ hãi, hoặc đôi khi đơn giản chỉ là suy nghĩ về nó. Các triệu chứng thường gặp liên quan đến chứng ám ảnh sợ bao gồm:
Phobic symptoms can occur through exposure to the feared object or situation, or sometimes merely through thinking about the feared object. Typical symptoms associated with phobias include:
– Chóng mặt, run rẩy, và tăng nhịp tim. Dizziness, trembling, and increased heart rate
– Khó thở. Breathlessness
– Buồn nôn. Nausea
– Cảm thấy mọi thứ mơ hồ. A sense of unreality
– Sợ chết. Fear of dying
– Tâm trí bị chiếm đóng bởi cái gây sợ hãi. Preoccupation with the feared object
Trong một số trường hợp, những triệu chứng này có thể leo thang, phát triển thành một cơn căng thẳng lo âu hoàn chỉnh. Vì những triệu chứng này mà một số người tự cô lập bản thân, gây khó khăn trong vận hành đời sống thường ngày và duy trì các mối quan hệ. Ở một số trường hợp, người bệnh có thể tìm kiếm hỗ trợ về mặt y khoa vì bị ám ảnh liên tục bởi những tưởng tượng về bệnh tật và cái chết cận kề.
In some cases, these symptoms may escalate into a full-scale anxiety attack. As a consequence of these symptoms, some individuals begin to isolate themselves, leading to severe difficulties with functioning in daily life and with maintaining relationships. In some cases, the person may seek out medical care due to a constant concern with imagined illnesses or imminent death.
Phân loại. Types
Hiệp Hội Tâm Thần Hoa Kỳ phân chứng ám ảnh sợ thành 3 dạng khác nhau: The American Psychiatric Association categorizes phobias into three different types:
– Ám ảnh sợ xã hội: là sợ các tình huống xã hội, bao gồm các nỗi sợ cực hạn với các tình huống xã hội, xuất hiện không theo kiểm soát của chủ thể. Trong một số trường hợp, nỗi sợ này có thể xoáy sâu vào một dạng tình huống xã hội cụ thể nào đón như phải trình bày trước đám đông. Trong một số trường hợp khác, người ta sợ phải thực hiện một công việc nào đó trước mặt những người khác vì sợ rằng mình sẽ kiểu gì cũng sẽ bị quê độ trước mọi người.
Social phobias involve a fear of social situations. Such phobias include an extreme and pervasive fear of social situations. In some cases, this fear may center on a very particular type of social situation such as public speaking. In other instances, people may fear to perform any task in front of other people for fear that they will be somehow publicly embarrassed.
– Chứng sợ không gian rộng: là nỗi sợ bị mắc kẹt ở một nơi hay một tình huống khó trốn chạy được. Kết quả là, người mắc ám ảnh sợ này sẽ né tránh những tình huống tương tự. Trong một số trường hợp, nỗi sợ này có thể xâm chiếm và tràn ngập đến nỗi người bệnh sợ không dám ra khỏi nhà.
Agoraphobia involves a fear of being trapped in an inescapable place or situation. As a result, the phobic individual may begin to avoid such situations. In some cases, this fear can become so pervasive and overwhelming that the individual even fears to leave their home.
– Các chứng ám ảnh sợ cụ thể khác là nỗi sợ một vật thể xác định nào đó (như rắn hay bướm và sâu bướm). Những nỗi sợ ám ảnh này thường rơi vào một trong 4 nhóm chính: tình huống, con vật, y tế hoặc môi trường. Một vài ví dụ về những vật thể gây sợ hãi thường gặp là nhện, chó, kim tiêm, thảm họa thiên nhiên, độ cao và sợ bay.
Specific phobias involve the fear of a particular object (such as snakes or butterflies and moths). Such phobias typically fall into one of four different categories: situational, animals, medical, or environmental. A few examples of common fear objects include spiders, dogs, needles, natural disasters, heights, and flying.
Thêm ví dụ về 4 nhóm ám ảnh sợ hãi cụ thể: More examples of the four major types of specific phobias include:
– Môi trường tự nhiên: Sợ chớp, nước, giông tố, bão, vòi rồng hoặc sạt lún. The natural environment: Fear of lightning, water, storms, hurricanes, tornadoes, or mudslides.
– Con vật: Sợ rắn, loài gặm nhấm, mèo hoặc chim. Animal: Fear of snakes, rodents, cats, or birds.
– Y tế: Sợ máu, hoặc sợ khám bác sĩ. Medical: Fear of seeing blood or visiting a doctor.
– Sự việc: Sợ các cây cầu, sợ ra khỏi nhà, hoặc sợ lái xe. Situational: Fear of bridges, leaving home, or driving.
Chứng ám ảnh sợ hãi phổ biến đến mức nào? How Prevalent Are Phobias?
Theo Viện Sức Khỏe Tâm Thần Quốc Gia Hoa Kỳ, chứng ám ảnh sợ khá phổ biến, trong đó ám ảnh sợ xã hội ảnh hưởng đến khoảng 7% dân số Hoa Kỳ trưởng thành trong một năm và các chứng ám ảnh cụ thể ảnh hưởng đến xấp xỉ 19% dân số. Nói chung, phụ nữ thường bị ảnh hưởng bởi chứng bệnh này nhiều hơn nam giới.
Phobias are quite common, with social phobia affecting about 7 percent of adult Americans in a given year and specific phobias affecting approximately 9 percent, according to the National Institute of Mental Health. In general, women are affected more than men.
Ngoài ra, theo Cẩm nang số liệu chẩn đoán các bệnh lý tâm thần (DSM), chỉ có khoảng 10% ca ám ảnh sợ mới kéo dài cả đời.
In addition, according to the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, only about 10 percent of reported phobia cases become life-long phobias.
Điều trị. Treatments
Có nhiều phương pháp điều trị chứng ám ảnh sợ, và tính hiệu quả quả từng phương pháp còn tùy thuộc vào bản thân người bệnh và dạng ám ảnh sợ của họ.
There are a number of treatment approaches for phobias, and the effectiveness of each approach depends on the person and their type of phobia.
Trong hình thức điều trị qua tiếp xúc, người bệnh sẽ được sắp xếp cho tiếp xúc với những vật thể gây sợ hãi để giúp họ vượt qua nỗi sợ. Có một dạng điều trị tiếp xúc có tên gọi là liệu pháp “nhấn chìm”, ở đây bệnh nhân sẽ được đối mặt với vật thể gây sợ trong một khoảng thời gian kéo dài, không có cơ hội trốn chạy. Mục tiêu của phương pháp này là giúp người bệnh đối mặt trực diện với nỗi sợ hãi và nhận ra rằng vật thể mà họ luôn sợ hãi ấy sẽ chẳng làm hại được họ.
In exposure treatments, the person is strategically exposed to their feared object in order to help them overcome their fear. One type of exposure treatment is flooding, in which the patient is confronted by the feared object for an extended length of time without the opportunity to escape. The goal of this method is to help the individual face their fear and realize that the feared object will not harm them.
Một phương pháp khác thường được sử dụng để điều trị ám ảnh sợ là điều kiện hóa ngược. Trong phương pháp này, người bệnh sẽ được dạy một cách phản ứng mới với vật thể gây sợ hãi. Thay vì hoảng loạn khi đối mặt với vật thể đó thì chủ thể sẽ học các kỹ thuật thư giãn, thay thế cho phản ứng lo âu và sợ hãi. Hành vi mới này xung khắc với phản ứng hoảng loạn trước đó, vì thế nên phản ứng ám ảnh sự sẽ dần biến mất. Điều kiện hóa ngược thường được sử dụng với những người không thể tiếp nhận phương pháp trị liệu tiếp xúc.
Another method often used in phobia treatment is counter-conditioning. In this method, the person is taught a new response to the feared object. Rather than panic in the face of the feared object or situation, the person learns relaxation techniques to replace anxiety and fear. This new behavior is incompatible with the previous panic response, so the phobic response gradually diminishes. Counter-conditioning is often used with people who are unable to handle exposure treatments.
Cuối cùng, đối với người mắc chứng ám ảnh sợ, thuốc điều trị như benzodiazepine liều thấp hoặc thuốc chống trầm cảm (như Thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc serotonin – SSRI) kết hợp với liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) cũng có thể khá hữu ích.
Finally, for people with social phobia, medication like a low dose of a benzodiazepine or potentially an antidepressant (like a selective serotonin reuptake inhibitor, or SSRI) in combination with cognitive-behavioral therapy can be very helpful.
Kết luận. A Word From Verywell
Nếu bạn nghĩ mình có thể đang mắc chứng ám ảnh sợ, hãy tìm kiếm hỗ trợ điều trị từ các trị liệu viên, các nhà tâm lý học, hay bác sĩ tâm thần. Bạn hoàn toàn có thể học cách kiểm soát nỗi sợ này và xứng đáng được tiếp nhận trị liệu phù hợp.
If you think you may have a phobia, please seek out treatment from a licensed therapist, psychologist, or psychiatrist. You deserve to develop control of this fear, and you can with proper therapy.
Tham khảo. Article Sources
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
Mental Health, N. (2016). Facts About Phobias. Psych Central.
National Institute of Mental Health: The Numbers Count: Mental Disorders in America (2013).
Richard T.A. Social Anxiety Association: Social Anxiety Fact Sheet: What is Social Anxiety Disorder?
Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-a-phobia-2795454
Như Trang.
Exploring Psychology - Khám Phá Tâm Lý Học 