Danh sách các rối loạn tâm lý

Thuật ngữ Rối loạn tâm lý còn thường được gọi với những tên gọi phổ biến hơn là Rối loạn tâm thần hoặc Rối loạn tinh thần. Rối loạn tâm thần là một nhóm các triệu chứng hành vi hoặc tâm lý gây ảnh hưởng lên nhiều khía cạnh của đời sống. Những rối loạn này gây ra cho bệnh nhân nhiều khó chịu và đau đớn.

The term psychological disorder is sometimes used to refer to what are more frequently known as mental disorders or psychiatric disorders. Mental disorders are patterns of behavioral or psychological symptoms that impact multiple areas of life. These disorders create distress for the person experiencing these symptoms.

wordcloud-1024x693 — Nguồn: themillennialminds.com

Mặc dù vẫn chưa có một danh sách toàn diện về tất cả các rối loạn tâm thần nhưng danh sách dưới đây cũng liệt kê một số phân nhóm rối loạn chính được mô tả trong Cẩm Nang Chẩn đoán các Rối loạn Tâm thần (DSM). Bảng DSM là một trong những hệ thống được sử dụng rộng rãi nhất để phân loại các chứng bệnh tâm thần và chuẩn hóa các tiêu chí chẩn đoán.

While not a comprehensive list of every mental disorder, the following list includes some of the major categories of disorders described in the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). The DSM is one of the most widely used systems for classifying mental disorders and provides standardized diagnostic criteria.

Phiên bản mới nhất của cẩm nang này là DSM-5 được xuất bản năm 2013. Danh sách này có nhiều thay đổi so với các phiên bản trước đó.

The latest edition of the diagnostic manual is the DSM-5 and was released in May of 2013. This list of psychological disorders reflects many of the changes made between the earlier edition of the manual and the most recent version.

Một số phân nhóm rối loạn chính bao gồm: Some of the major categories of disorder include the following:

Rối loạn lo âu. Anxiety Disorders
Rối loạn lo âu lưỡng cực (hưng trầm cảm) và các rối loạn có liên quan. Bipolar and Related Disorder
Rối loạn kiểm soát ham muốn, rối loạn cư xử, gây rối. Disruptive, Impulse-Control, and Conduct Disorders
Rối loạn phân ly. Dissociative Disorders
Rối loạn ăn uống. Feeding and Eating Disorders
Rối loạn nhận thức thần kinh. Neurocognitive Disorders
Rối loạn phát triển thần kinh. Neurodevelopmental Disorders
Rối loạn nhân cách. Personality Disorders
Rối loạn thức – ngủ. Sleep-Wake Disorders
Các triệu chứng về cơ thể và các rối loạn liên quan. Somatic Symptoms and Related Disorders
Rối loạn nghiện chất. Substance-Related and Addictive Disorders
Rối loạn Chấn thương và các rối loạn liên quan đến tác nhân gây stress. Trauma and Stressor-Related Disorders

1 Rối loạn phát triển thần kinh. Neurodevelopmental Disorders

Là những rối loạn đặc trưng được chẩn đoán trong suốt thời trẻ còn chập chững, thời thơ ấu hoặc vị thời thiếu niên. Bao gồm:

Neurodevelopmental disorders are those that are typically diagnosed during infancy, childhood, or adolescence. These psychological disorders include:

Khuyết tật trí tuệ (Hay Rối loạn phát triển trí tuệ), trước đây còn được gọi là Chậm phát triển về tâm thần. Intellectual disability (or Intellectual Developmental Disorder), formerly referred to as mental retardation.
Chậm phát triển. Developmental delay
Rối loạn giao tiếp. Communication disorders
Rối loạn ngôn ngữ. Language disorder
Rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Autism spectrum disorder
Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADSD). Attention-deficit hyperactivity disorder

2 Rối loạn lưỡng cực và các rối loạn có liên quan. Bipolar and Related Disorders

Được xác định khi có sự chuyển tiếp trong tâm trạng cũng như thay đổi trong mức năng lượng hoạt động. Mắc rối loạn này, bệnh nhân sẽ trải qua sự chuyển tiếp giữa các trạng thái tinh thần khác nhau, lúc thì phấn khởi hân hoan, lúc thì lại như trầm cảm. Những dao động cảm xúc này có thể gọi tên được và có liên hệ với chứng hưng cảm hoặc hưng cảm mức độ nhẹ.

Bipolar disorder is characterized by shifts in mood as well as changes in activity and energy levels. The disorder involves experiencing shifts between elevated moods and periods of depression. Such elevated moods can be pronounced and are referred to either as mania or hypomania.

So với phiên bản DSM trước đó thì DSM-5 mô tả các giai đoạn hưng cảm và hưng cảm nhẹ là một loạt các thay đổi trong mức năng lượng hoạt động cũng như thay đổi về tâm trạng.

Compared to the previous edition of the DSM, in the DSM-5 the criteria for manic and hypomanic episodes include an increased focus on changes in energy levels and activity as well as changes in mood.

3 Rối loạn lo âu. Anxiety Disorders

Là những rối loạn được định hình bởi sự bất thường và quá mức trong những nỗi sợ, nỗi lo lắng, lo âu và những sự xáo trộn có liên quan khác về hành vi. Nỗi sợ hãi liên quan đến cơ chế phản ứng của cơ thể trước một mối nguy hiểm, dù có thật hay do tưởng tượng ra. Rối loạn này sẽ làm con người ta luôn canh cánh lo sợ mối lo tương tự sẽ xảy ra trong tương lai.

Anxiety disorders are those that are characterized by excessive and abnormal fear, worry, anxiety and related behavioral disturbances. Fear involves an emotional response to a threat, whether that threat is real or perceived. Anxiety involves the anticipation that a future threat may arise.

Trong một khảo sát xuất bản bởi Archives of General Psychiatry, ước tính có đến 18% ngưỡi Mỹ trưởng thành mắc ít nhất một rối loạn lo âu.

In one survey published in the Archives of General Psychiatry, it was estimated that as many as 18% of American adults suffer from at least one anxiety disorder.

Các loại rối loạn lo âu bao gồm: Types of anxiety disorders include:

Rối loạn lo âu lan tỏa. Generalized anxiety disorder
Chứng sợ chỗ công cộng (chứng sợ khoảng trống). Agoraphobia
Hội chứng sợ xã hội. Social anxiety disorder
Chứng ám ảnh chuyên biệt. Specific Phobias
Rối loạn hoảng sợ. Panic disorder
Rối loạn căng thẳng sau sang chấn hay còn gọi là Hậu chấn tâm lý. Post-traumatic stress disorder
Rối loạn lo âu chia cách. Separation anxiety disorder

4 Rối loạn Chấn thương và các rối loạn liên quan đến tác nhân gây stress. Trauma and Stressor-Related Disorders

Là rối loạn liên quan đến sự tiếp xúc với một sự kiện căng thẳng hoặc gây sang chấn tâm lý. Trước đây, rối loạn này được xem là rối loạn lo âu nhưng hiện nay đã được tách thành một nhóm rối loạn riêng biệt.

Trauma- and stressor-related disorders involve the exposure to a stressful or traumatic event. These were previously considered anxiety disorders but are now considered a distinct category of disorders.

Bao gồm: Disorders included in this category include:

Rối loạn căng thẳng cấp tính. Acute stress disorder
Rối loạn thích ứng. Adjustment disorders
Chấn thương tâm lý sau sang chấn (PTSD). Post-traumatic stress disorder
Rối loạn phản ứng gắn bó. Reactive attachment disorder

5 Rối loạn phân ly. Dissociative Disorders

Là các rối loạn tâm lý liên quan đến sự phân ly hay gián đoạn trong khía cạnh ý thức, bao gồm nhân dạng và trí nhớ. Bao gồm:

Dissociative disorders are psychological disorders that involve a dissociation or interruption in aspects of consciousness, including identity and memory. Dissociative disorders include:

Mất trí nhớ phân ly. Dissociative amnesia
Rối loạn đa nhân cách. Dissociative identity disorder
Rối loạn giải thể nhân cách. Depersonalization-derealization disorder

6 Các triệu chứng về cơ thể và các rối loạn liên quan. Somatic Symptom and Related Disorders

Trước đây nhóm rối loạn này được gọi tên là Rối loạn dạng cơ thể, nhưng hiện nay được gọi tên đầy đủ là Triệu chứng cơ thể và các rối loạn liên quan. Đây là một nhóm các rối loạn tâm lý liên quan đến các triệu chứng nổi bật về mặt cơ thể mà không tìm ra/chẩn đoán được nguyên nhân thực sự nào gây ra chúng. Những triệu chứng thường có nét tương đồng với những bệnh lý hoặc chấn thương y học, gây đau đớn khó chịu và sút kém về sức khỏe cho bệnh nhân.

Formerly referred to under the heading of somatoform disorders, this category is now known as somatic symptom and related disorders. Somatic symptom disorders are a class of psychological disorders that involve prominent physical symptoms that may not have a diagnosable physical cause. These symptoms usually mimic medical diseases or injuries and cause significant impairment and distress.

Bao gồm: Disorders included in this category include:

Rối loạn triệu chứng thực thể. Somatic symptom disorder
Rối loạn lo âu bệnh tật. Illness anxiety disorder
Rối loạn chuyển đổi (bệnh tâm lý thành bệnh cơ thể). Conversion disorder
Rối loạn giả tượng. Factitious Disorder

Bảng DSM-5 cũng liệt kê cả rối loạn giả tượng, trước đây nó được xếp thành một nhóm riêng, nhưng nay được xếp chúng trong nhóm rối loạn này.

The DSM-5 also includes factitious disorders, which used to have its own category, under the somatic symptom and related disorders category.

7 Rối loạn ăn uống. Feeding and Eating Disorders

Rối loạn ăn uống được mô tả là những mối bận tâm mang tính ám ảnh về cân nặng và các hoạt động ăn uống không lành mạnh ảnh hưởng đến sức khỏe sinh thần và thể chất. Bao gồm:

Eating disorders are characterized by obsessive concerns with weight and disruptive eating patterns that negatively impact physical and mental health. Types of eating disorders include:

Biếng ăn/ Chán ăn tâm thần. Anorexia nervosa
Chứng ăn-ói. Bulimia nervosa
Rối loạn nhai lại. Rumination disorder
Rối loạn Pica (Ăn những thứ phi thực phẩn). Pica
Chứng ăn uống vô độ. Binge-eating disorder

Rối loạn ăn uống nay được xếp vào phân nhóm này thay vì liệt kê trong nhóm Các rối loạn thời bé và thời thơ ấu như trước đây.

Feeding and eating disorders that used to be diagnosed during infancy and childhood have been moved to this category in the DSM-5.

8 Rối loạn tỉnh – thức. Sleep – Wake Disorders

Là các rối loạn liên quan đến sự gián đoạn trong hoạt động ngủ dẫn đến cảm giác mệt mỏi khó chịu, ảnh hưởng đến hoạt động ban ngày. Ví dụ về nhóm rối loạn này bao gồm:

Sleep disorders involve an interruption in sleep patterns that lead to distress and affect daytime functioning. Examples of sleep disorders include:

Chứng ngủ rũ. Narcolepsy
Rối loạn mất ngủ. Insomnia disorder
Chứng ngủ lịm. Hypersomnolence disorder
Các rối loạn liên quan đến nhịp thở trong giấc ngủ. Breathing-related sleep disorders
Tình trạng cận giấc ngủ. Parasomnias
Tình trạng ác mộng. Nightmare disorder
Hội chứng chân không yên. Restless legs syndrome

Các rối loạn giấc ngủ liên quan đến các rối loạn tâm thần khác cũng như các rối loạn giấc ngủ có liên quan đến các bệnh lý khác đã được tách khỏi DSM-5. Phiên bản DSM mới nhất cũng nhấn mạnh nhiều hơn các bệnh lý đồng diễn cho mỗi rối loạn tỉnh – thức. Thay đổi này, theo như APA giải thích, “nhấn mạnh rằng người mắc rối loạn giấc ngủ sẽ được chú ý can thiệp độc lập hơn, ngoài các rối loạn tâm thần diễn ra đồng thời khác và công nhận các hiệu ứng hai chiều mang tính tương tác giữa rối loạn giấc ngủ và các rối loạn đồng diễn khác.

Sleep disorders related to other mental disorders as well as sleep disorders related to general medical conditions have been removed from the DSM-5. The latest edition of the DSM also provides more emphasis on coexisting conditions for each of the sleep-wake disorders. This change, the APA explains, “underscores that the individual has a sleep disorder warranting independent clinical attention, in addition to any medical and mental disorders that are also present, and acknowledges the bidirectional and interactive effects between sleep disorders and coexisting medical and mental disorders.”

9 Rối loạn kiểm soát ham muốn, rối loạn cư xử, gây rối. Disruptive, Impulse-Control, and Conduct Disorders

Rối loạn kiểm soát ham muốn liên quan đến sự bất lực trong việc kiểm soát cảm xúc và hành vi, kết quả là làm hại đến bản thân và người khác. Những vấn đề liên quan đến việc điều chỉnh hành vi và cảm xúc này được định hình bằng những hành động vi phạm quyền lợi của người khác như phá hoại tài sản hoặc có hành vi gây hấn và/hoặc những hành vi đi ngược lại các chuẩn mực xã hội, các tổ chức chính quyền và luật định.

Impulse-control disorders are those that involve an inability to control emotions and behaviors, resulting in harm to oneself or others. These problems with emotional and behavioral regulation are characterized by actions that violate the rights of others such as destroying property or physical aggression and/or those that conflict with societal norms, authority figures, and laws.

Các loại rối loạn kiểm soát ham muốn bao gồm: Types of impulse-control disorders include:

Hội chứng ăn cắp vặt. Kleptomania (stealing)
Chứng cuồng phóng hỏa. Pyromania (fire-starting)
Rối loạn bùng phát gián đoạn. Intermittent explosive disorder
Rối loạn cư xử. Conduct disorder
Rối loạn thách thức chống đối. Oppositional defiant disorder

10 Rối loạn nghiện chất. Substance-Related and Addictive Disorders

Rối loạn nghiện chất là rối loạn liên quan đến việc sử dụng và lạm dụng các chất khác nhau như cocaine, hàng đá, ma túy nhóm opiate và rượu bia. Những rối loạn này có thể bao gồm cả các bệnh lý gây ra do các chất có thể chẩn đoán ra được như sự nhiễm độc, triệu chứng cai, các triệu chứng loạn thần, lo âu và mê sảng.

Substance-related disorders are those that involve the use and abuse of different substances such as cocaine, methamphetamine, opiates and alcohol. These disorders may include substance-induced conditions that can result in many associated diagnoses including intoxication, withdrawal, the emergence of psychosis, anxiety and delirium.

Các rối loạn nghiện chất bao gồm: Examples of substance-related disorders include:

Rối loạn sử dụng các chất có cồn. Alcohol-related disorders
Rối loạn sử dụng Caffein. Caffeine-related disorders
Rối loạn sử dụng cần sa. Cannabis-related disorders
Rối loạn sử dụng các chất hít ngửi. Inhalant-related disorders
Rối loạn sử dụng chất kích thích. Stimulant use disorder
Rối loạn sử dụng thuốc lá. Tobacco use disorder

Bảng DSM-5 cũng liệt kê rối loạn cờ bạc trong nhóm này. APA giải thích rằng sở dĩ liệt kê như vậy là do sự xuất hiện không ngừng của các bằng chứng nhất quán chứng minh rằng hành vi cờ bạc kích hoạt cơ chế khen thưởng của não bộ với tác động tương tự như lạm dụng các chất ma túy và rằng các triệu chứng rối loạn cờ bạc cũng khá giống với các rối loạn sử dụng chất ở một mức độ nào đó.

The DSM-5 also includes gambling disorder under this classification. The American Psychiatric Association explains that this change “reflects the increasing and consistent evidence that some behaviors, such as gambling, activate the brain reward system with effects similar to those of drugs of abuse and that gambling disorder symptoms resemble substance use disorders to a certain extent.”

11 Rối loạn nhận thức thần kinh. Neurocognitive Disorders

Được định hình bằng các khuyết tật mắc phải trong chức năng nhận thức. Những rối loạn này không bao gồm các rối loạn làm suy kém nhận thức xuất hiện lúc mới sinh và những năm đầu đời. Những loại rối loạn nhận thức bao gồm:

Neurocognitive disorders are characterized by acquired deficits in cognitive function. These disorders do not include those in which impaired cognition was present at birth or early in life. Types of cognitive disorders include:

Mê sảng. Delirium
Rối loạn nhận thức thần kinh thể nhẹ và nghiêm trọng. Major and mild neurocognitive disorders
Rối loạn thần kinh do bệnh Alzheimer thể nhẹ và nghiêm trọng. Major or mild neurocognitive disorder due to Alzheimer’s disease
Rối loạn thần kinh do bệnh Parkinson thể nhẹ và nghiêm trọng. Major or mild neurocognitive disorder due to Parkinson’s disease

12 Rối loạn nhân cách. Personality Disorders

Rối loạn nhân các được xác định bằng các lối suy nghĩ, cảm xúc và hành vi mang tính thích nghi kém, có thể gây ra sự tổn hại nghiêm trọng đến các mối quan hệ và các khía cạnh khác của cuộc sống. Bao gồm:

Personality disorders are characterized by maladaptive thought patterns, feelings, and behaviors that can cause serious detriments to relationships and other life areas. Types of personality disorders include: