Điều gì xảy ra với não bộ khi bạn tức giận (What Happens In Your Brain When You’re Angry)?

Tim bạn đang đập tưng bừng. Cơ bắp căng cứng lại. Mặt bạn nóng như lửa đốt. Nói cách khác, bạn đang tức giận! Chúng ta đều biết cơ thể chúng ta lúc tức giận sẽ như thế nào, nhưng điều gì thực sự xảy ra trong đầu khi ta cảm thấy mình sắp lật bàn tới nơi rồi?

Your heart’s pounding. Your muscles are tense. Your face feels like it’s on fire. In other words, you’re angry! We all know what anger feels like in our bodies, but what’s really going on in our heads when it feels like we’re about two seconds away from flipping a table?

Dù là do một điều phiền toái nho nhỏ mỗi ngày hay một thứ gì đó to tát hơn, thì có rất nhiều thứ xảy ra trong não bộ khi bạn tức giận. “Khi bạn tức giận, phản ứng chống trả – hay – bỏ chạy sẽ được kích hoạt, và tim của bạn sẽ bắt đầu đập nhanh hơn, “theo Noah Kass, Tiến sỹ công tác xã hội, nhà công tác xã hội. “Đồng thời, bộ phận não bộ chịu trách nhiệm cho suy nghĩ lý trí – vỏ não trước trán – sẽ giảm hoạt động đi.”

Whether it’s one of those minor daily annoyances or something much bigger, a lot is happening in your brain when you get angry. “When you are angry, your ‘fight-or-flight’ response is activated, and your heart starts to beat faster,” explains Noah Kass, DSW, LCSW. “Simultaneously, the part of your brain responsible for rational thinking—the prefrontal cortex—becomes less active.”

Về cơ bản, chuông báo tích hợp bên trong cơ thể xuất hiện khi bạn tức giận. Và mặc dù phản ứng này có thể khá hữu ích đặc biệt là trong những thời điểm xung đột, nguy hiểm, hoặc khó chịu, nhưng đôi khi “chống trả – hay – bỏ chạy” có thể lợi bất cập hại. Sau cùng thì, loại phản ứng đã từng giúp tổ tiên chúng ta sinh tồn này không thực sự cần thiết khi bạn phản hồi lại một email kiểu “gây hấn bị động” hay khi bạn bị kẹt xe.

Basically, your body’s built-in alarm system comes online when you’re angry. And while this response can be helpful specifically during times of conflict, danger, or distress, sometimes “flight-or-flight” can do more harm than good. After all, these responses that once helped your ancestors survive don’t exactly come in handy when you’re answering a passive-aggressive email or stuck in traffic.

Việc biết được cách ứng phó với cơn giận chính là chìa khóa. Và rất may mắn là bạn có thể học cách kiểm soát cảm xúc của bản thân bằng những gợi ý được các trị liệu viên chấp thuận dưới đây. Sau đây, bạn sẽ tìm thấy mọi thứ bạn cần biết về những gì xảy ra trong não bộ của bạn khi bạn tức giận và cách xây dựng sự kiên cường trước cơn giận.

Knowing how to deal with your anger is key. And lucky for you, you can learn how to manage your emotions with these therapist-approved tips down below. Ahead, you’ll find everything you need to know about what happens to your brain when you’re angry and how to build anger resilience.

Phản ứng của não bộ với cơn tức giận. The Brain’s Response to Anger

Nếu bạn đã từng đi từ cảm giác rùng mình ớn lạnh đến tức muốn bốc hỏa trong một khoảnh khắc chỉ vài giây, thì bạn có thể tự hỏi tình trạng chuyển đổi tâm trạng chớp nhoáng này diễn ra thế nào. Câu trả lời nằm ở hệ thống báo động tích hợp trong não bộ của bạn. Nó là khi phản ứng chống trả – hay – bỏ chạy được kích hoạt. Não bộ “đánh hơi” được một mối đe dọa và rồi ra lệnh cho cơ thể chuẩn bị để hoặc ở lại xử lý, hoặc tìm cách bỏ chạy khỏi mối nguy đó.

If you’ve ever gone from completely chill to boiling over with rage in what feels like mere seconds, you’ve probably wondered how such dramatic shifts in mood happen. The answer lies in your brain’s built-in alarm system. It’s the good old fight-or-flight response at work. Your brain senses a threat and then prepares your body to either stay and deal with it or find some way to escape.

“Tức giận là một cảm xúc cổ xưa và cực kỳ cơ bản,” theo bác sĩ tâm thần Alex Dimitri. “Trong suốt các cơn giận, hệ thống cảm xúc được kích hoạt nhiều hơn, trong khi vỏ não trước trán (vùng não dùng để suy nghĩ) bị đàn áp. Điều này có thể đưa đến những hành vi vô lý và khiến bạn hối hận về sau, như bùng nổ tức giận, hoặc tệ nhất là bạo lực.”

“Anger is a very old and fundamental emotion,” says psychiatrist Alex Dimitriu, MD. “During such episodes, the emotional system becomes more active, while the prefrontal cortex (the thinking brain) gets suppressed. This can lead to irrational or regrettable behavior, intense outbursts, or violence at its worst.”

Quá trình này liên đới với một số vùng cốt lõi trong não bộ: This process involves several key areas of the brain:

– Hạch hạnh nhân. The Amygdala

Hạch hạnh nhân là một cấu trúc rất nhỏ hình hạt hạnh nhân trong não có liên đới với cảm xúc, trí nhớ và học tập. Nó đóng một vai trò nền tảng trong phản ứng cảm xúc, bao gồm tức giận và sợ hãi. Nó là chuông báo động bạn trước nguy hiểm, nhưng đôi khi nó cũng nhạy cảm quá mức. Nó thường hay phản ứng thái quá trước những thứ vốn thực sự vô hại. Khi một thứ gì đó châm ngòi cảm giác tức giận – dù là một sự khó chịu nho nhỏ hay một mối đe dọa đúng nghĩa – thì hạch hạnh nhân cũng đều bấm nút “hoảng loạn”, truyền tín hiệu đến một bộ phận khác trong não gọi là đồi thị.

The amygdala is a tiny, almond-shaped brain structure associated with emotions, memory, and learning. It plays a fundamental role in emotional reactions, including anger and fear.1 It’s an alarm alerting you to danger, but it sometimes has a bit of a hair trigger. It has a tendency to overreact to things that are actually completely harmless. When something triggers feelings of anger—whether it’s a minor irritation or a legit threat—the amygdala hits the panic button, which signals another part of the brain called the hypothalamus.2

– Đồi thị. The Hypothalamus

Đồi thị là một cấu trúc nằm sâu trong não đóng vai trò hỗ trợ duy trì cân bằng nội môi và ảnh hưởng lên hệ thần kinh tự chủ. Hệ thần kinh tự chủ là một phần của hệ thần kinh chịu trách nhiệm kiểm soát các quá trình vô thức như nhịp thở, nhịp tim, huyết áp và tiêu hóa.

The hypothalamus is a structure found deep within the brain that plays a part in maintaining homeostasis and influencing the body’s autonomic nervous system (ANS). The ANS is the part of your nervous system responsible for controlling unconscious processes like respiration, heart rate, blood pressure, and digestion.

Nó cũng góp phần hình thành trục đồi thị – tuyến yên – tuyến thượng thận (HPA) của cơ thể, vốn giúp điều tiết cách bạn phản ứng và xử lý căng thẳng. Khi đồi thị kích hoạt hệ thần kinh tự chủ, nó châm ngòi cho một chuỗi các phản ứng trong cơ thể. Nhịp tim tăng lên, và bạn bắt đầu thở nhanh và nông hơn.

It also makes up part of the body’s hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis, which regulates how you respond and deal with stress.3 When the hypothalamus activates the ANS, it triggers a series of reactions in your body. Your heart rate picks up, and you start to breathe faster and more shallowly.

– Vỏ não trước trán. The Prefrontal Cortex

Trong khi hạch hạnh nhân và đồi thị đều tập trung báo động và giúp cơ thể chuẩn bị để ứng phó với mối nguy hiểm, thì một khu vực khác trong não có tên là vỏ não trước trán có nhiệm vụ đánh giá tình huống và giảm cảm xúc xuống nếu cần thiết.

While the amygdala and hypothalamus are all about sounding the alarm and preparing your body to deal with the threat, another region of the brain called the prefrontal cortex is there to evaluate the situation and dial down the emotions if necessary.

Vỏ não trước trán là một vùng nằm ngay sau trán. Nó chịu trách nhiệm với những thứ như phán đoán, tư duy và tự điều tiết bản thân. “Vỏ não trước trán là một trong những bổ sung tiến hóa gần đây nhất cho não bộ chúng ta,” BS. Dimitri giải thích. “Nó là bộ phận não bộ kiểm soát thôi thúc, lên kế hoạch, cân nhắc hệ quả cũng như đề ra giải pháp.”

The prefrontal cortex is an area of the brain right behind your forehead. It’s responsible for things like judgment, reasoning, and self-regulation. “The prefrontal cortex is among the most recent evolutionary additions to our brains,” Dr. Dimitriu explains. “It’s the part of our brain that works to control impulses, plan ahead, consider consequences, as well as come up with solutions.”

Nó giúp bạn đánh giá tình huống, kiểm soát hành vi và quản lý cảm xúc. Bạn có thể nghĩ nó giống như một bộ phận đầy thực tế, bình tĩnh của não bộ, cố ngăn bạn làm những điều mà sau này có thể bạn sẽ hối tiếc.

It helps you evaluate situations, control your behavior, and manage your feelings. You can think of it as the level-headed, realistic part of your brain that tries to talk you down from doing things you might later regret.

Vỏ não trước trán giúp ta suy nghĩ trước khi hành động. Với mức độ nóng giận gia tăng, vỏ não trước trán ngày càng bị “tắt nguồn”, khi những vùng não cảm xúc tiến hóa trước đó chiếm quyền kiểm soát.

The prefrontal cortex allows us to think and plan before acting. With increasing levels of anger, the prefrontal cortex is increasingly shut down, as the evolutionarily older emotional brain takes control.

— ALEX DIMITRIU, MD

Khi bạn tức giận, hạch hạnh nhân và vỏ não trước trán xung đột với nhau. Hạch hạnh nhân “la” lên rằng có một mối đe dọa và bạn cần phản hồi NGAY BÂY GIỜ, trong khi vỏ não trước trán lại hối thúc bạn bình tĩnh lại và suy nghĩ thông suốt.

When you get angry, the amygdala and prefrontal cortex are in conflict. Your amygdala is screaming that there’s a threat and you need to respond RIGHT NOW, while the prefrontal cortex urges you to calm down and think things through.

Vấn đề là hạch hạnh nhân lại có một chút khởi đầu thuận lợi. The problem is that the amygdala has a bit of a head start.

“Hệ viền, là hệ thống mà hạch hạnh nhân thuộc về, chiếm quyền kiểm soát để đảm bảo sinh tồn, và khi vỏ não trước trán “vắng bóng”, một số phản ứng thiếu phù hợp có thể xuất hiện,” BS. Dimitri giải thích.

“The limbic system, of which the amygdala is a part of, takes control to assure survival, and in the absence of the prefrontal cortex, some inappropriate responses may occur,” Dr. Dimitriu explains.

Đó là lý do tại sao bạn có thể đả kích hoặc gửi tin nhắn giận dữ cho đối phương trước khi bộ phận bình tĩnh hơn, lý trí hơn của não bộ có cơ hội bắt kịp và đưa dữ liệu cho bạn phản ứng.

That’s why you might lash out or send that angry text before the calmer, more rational part of your brain has a chance to catch up and give its input.

– Các chất hóa học trong não. Brain Chemicals

Không chỉ một số cấu trúc nhất định trong não bộ ảnh hưởng lên cách bạn xuất hiện cơn giận. Các chất hóa học thần kinh trong não cũng giúp “làm tăng nhiệt” mọi thứ và xác định cảm xúc cũng như cách bạn phản ứng. Bao gồm:

It isn’t just certain structures in the brain that influence how you experience anger. Your brain’s neurochemicals help fire things up and determine how you feel and respond. These include:

– Adrenaline: Còn được gọi là epinephrine, adrenaline là một hormone căng thẳng đóng vai trò quan trọng trong phản ứng chống trả – hay – bỏ chạy. Khi bạn đối mặt với một mối đe dọa, nó kích hoạt hệ thần kinh để cơ thể có thể phản ứng nhanh chóng.

Adrenaline: Also known as epinephrine, adrenaline is a stress hormone that plays a role in the fight-or-flight response. When you face a threat, it stimulates the nervous system so your body can react quickly.

– Cortisol: Đây là một hormone steroid xuất hiện tự nhiên, thường được sản sinh khi chúng ta bị căng thẳng. Nó giúp điều hòa huyết áp và phản ứng viêm của cơ thể. Tiếp xúc kéo dài với cortisol có liên đới với nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Cortisol: This is a naturally occurring steroid hormone that is often produced when we are under stress. It helps regulate the body’s blood pressure and inflammatory response. Prolonged exposure to cortisol is linked to a number of serious health problems.4

– Norepinephrine: (tức noradrenaline) là một hormone đóng vai trò trong điều tiết khí sắc, căng thẳng và sự tập trung. Nó giúp bạn tỉnh táo hơn và tập trung vào những gì khiến bạn “phát điên”.

Norepinephrine: Norepinephrine (aka noradrenaline) is a hormone that plays a role in mood, stress, and attention. It helps make you extra alert and focused on what’s making you mad.

Những chất hóa học thần kinh này thúc đẩy sự tỉnh táo, vốn, theo TS. Dimitri, đôi lúc có thể gây ra tình trạng “tầm nhìn đường hầm” hoặc tập trung quá mức. Đó là lý do tại sao rất khó để tập trung *vào bất kỳ thứ gì khác* ngoài cơn tức giận trong bạn.

These neurochemicals boost alertness, which, Dr. Dimitriu notes, can sometimes cause tunnel vision or hyperfocus. That’s why it can be so hard to focus on *anything* other than your anger.

Hoạt động của não bộ giúp tổ tiên chúng ta sinh tồn (ở cái thời mà họ cần phải chạy trốn hoặc đấu lại các mối nguy lớn để sống sót). Vấn đề là não bộ không phân biệt được đâu là mối nguy thật (chạy trốn khỏi một con thú săn mồi thời tiền sử) đâu là yếu tố gây tức giận ít gây nguy hại hơn (một chiếc xe hơi chầm chậm lái qua làn đường vượt).

The activity in your brain kept your ancestors alive (back when they needed to flee or fight serious threats in order to survive).5 The problem is that our brains don’t differentiate between serious threats (running from a prehistoric predator) and less threatening anger triggers (another car driving too slowly in the passing lane).

Nó kích hoạt, làm nóng cùng những cấu trúc và những đường dẫn thần kinh như nhau, có nghĩa là ta đôi khi sẽ phản ứng không phù hợp với tình huống thực tế.

It fires up the same structures and neural pathways, which means we sometimes react in ways that seem out of proportion to the situation.

Việc nhận ra sự thật này có thể giúp bạn hiểu rõ tại sao cơn tức giận đôi khi lại chiếm đi phần tốt nhất của chúng ta. Đó là lý do tại sao ta có thể đưa ra những quyết định không tốt, nổi đóa với những điều phiền muộn không đáng, và khó nhìn nhận mọi thứ từ góc nhìn của người khác. Nó cũng là lý do tại sao đôi khi ta lại “giận quá mất khôn”, hoặc những thời điểm khi bạn tức điên lên mà không thể cân nhắc mọi thứ rõ ràng.

Recognizing that fact can help you understand why anger sometimes gets the best of us. It’s why we might make bad decisions, get worked up over small annoyances, and have trouble seeing things from someone else’s point of view. It’s also why we sometimes get “anger blindness,” or those times when you’re so mad we just can’t think straight.

Các thay đổi sinh lý khi ta tức giận. Physiological Changes During Anger

Khi bạn cảm thấy tức giận, não bộ cũng gửi đi những chất hóa học thần kinh và tín hiệu làm kích hoạt cơ thể để cơ thể bạn có thể sẵn sàng đối phó với vấn đề.

When you are feeling angry, your brain is also sending out neurochemicals and signals that fire up your body so you’re physically primed and ready to deal with the problem. These include:

– Tim đập nhanh. Heart speeds up

– Huyết áp tăng. Blood pressure increases

– Cơ căng cứng. Muscles get tense

– Hít thở nhanh và nông. Breathing becomes quick and shallow

– Tiêu hóa chậm lại. Digestion slows down

– Thân nhiệt tăng. Body temperature rises

“Mọi thứ dần tăng nhiệt” trong một cuộc tranh luận không chỉ là một lối nói ẩn dụ. Cơ thể bạn *thực sự* nóng và căng lên.

When “things get heated” during an argument, it’s not just a metaphor. Your body *literally* gets hotter and more tense.6

Và đó là tất cả những gì xảy ra bên trong. Thường bạn cũng có cả những dấu hiệu sinh lý bên ngoài, vốn là lý do tại sao bạn đôi khi có thể phát hiện một người đang tức giận chỉ bằng cách quan sát họ. Do bởi tất cả những thay đổi bên trong xuất hiện ở não và cơ thể khi bạn tức, nên:

And that’s just what’s going on inside. There are also often outward physical signs, which is why you can sometimes spot an angry person just by looking at them. Because of all the internal changes happening in your brain and body when you are angry:

– Mặt bạn sẽ đỏ lên. Your face might become flushed

– Đồng tử giãn rộng. Your pupils may dilate

­- Bạn có thể bắt đầu đổ mồ hôi. You might start to sweat

– Hàm và nắm tay siết lại. Your jaw and fists might clench

– Tư thế thay đổi. Your posture may change

Thay đổi sinh lý diễn ra dù bạn đang đối mặt với một mối đe dọa trong môi trường hiện tại hoặc khi bạn đọc một bình luận kém duyên trên mạng khiến bạn tức giận. Cơ thể bạn không phân biệt rõ ràng, nó chỉ phản ứng lại thôi.

Physical changes happen whether you’re facing a serious threat in your immediate environment or reading an obnoxious comment online that fills you with fury. Your body doesn’t distinguish; it just reacts.

Cơn nóng giận cũng tích tụ như quả cầu tuyết lăn. Trải nghiệm thể chất và tinh thần tạo ra một vòng lặp phản hồi nhận thức/cảm xúc có thể khiến bạn càng tức giận hơn.

Anger also tends to snowball. The physical and mental experience of anger sets off a cognitive/emotional feedback loop that can make you feel even angrier.7

Tức giận và sức khỏe tâm thần. Anger and Mental Health

Chúng ta đều tức giận, nhưng có những lúc cơn giận có thể là một dấu hiệu của một vấn đề sâu hơn. Bằng chứng cho thấy nhiều người có các triệu chứng của các bệnh lý sức khỏe tâm thần cũng ghi nhận gặp vấn đề trong kiểm soát cơn tức giận.

We all get angry, but there are times that anger might be a sign of something deeper. Evidence suggests that many people who experience symptoms of mental health conditions also report having problems managing their anger.

TS. Dimitri cũng lưu ý rằng, trong nhiều trường hợp, người có phản ứng tức giận mạnh cũng có thể có các bệnh lý sức khỏe tâm thần, bao gồm lo âu, Rối loạn căng thẳng sau sang chấn, rối loạn tăng động giảm chú ý, và hiếm gặp hơn, là hưng cảm. “Những người quá nhạy cảm có thể có cảm xúc mạnh hơn và phản ứng mạnh mẽ hơn, và điều này cũng đưa đến những cơn bùng phát tức giận,” ông nói.

Dr. Dimitriu notes that, in many cases, people with strong anger reactivity may also have mental health conditions, including anxiety, PTSD, ADHD, and, more rarely, mania. “Hypersensitive people may feel more than most and react more strongly, and this too may lead to anger outbursts,” he says.

Một số bệnh lý có liên đới với cơn tức giận bao gồm: Some conditions that are associated with anger include:

– Trầm cảm. Depression

Buồn bã là triệu chứng cốt lõi của trầm cảm, nhưng đó không phải triệu chứng duy nhất. Với nhiều người, đặc biệt là nam giới, tức giận thường là triệu chứng chính của trầm cảm. Nếu bạn cảm thấy mình lúc nào cũng bực dọc, tức giận hoặc nổi đóa, bạn cần trao đổi với bác sĩ để xem xem triệu chứng này có liên đới với trầm cảm không.

Sadness is a core symptom of depression, but it’s not the only one. For many people, particularly men, anger is often their primary symptom of depression.8 If you feel like you’re always irritable, frustrated, or angry, it’s worth talking to your doctor about whether this symptom might be tied to depression.

– Lo âu. Anxiety

Lo âu và sợ hãi đều có liên đới với hạch hạnh nhân. Nhiều phản ứng xuất hiện trong não khi bạn tức giận cũng khá tương đồng với phản ứng khi bạn lo âu. Nếu bạn có xuất hiện những triệu chứng lo âu, có nghĩa là não bộ của bạn đã ở trong trạng thái cảnh giác cao độ. Vậy nên, khi một thứ gì đó châm ngòi cho cảm giác tức giận, mọi thứ sẽ diễn ra nhanh và mạnh hơn so với bạn đang ở trạng thái thư giãn.

Anger and fear are both linked to the amygdala. A lot of the reactions that happen in your brain when you’re angry are similar to the reactions when you are anxious. If you are experiencing symptoms of anxiety, that means that your brain is already in high alert mode.9 So, when something triggers feelings of anger, it may hit faster or harder than it might if you were in a more relaxed state.

– Rối loạn tăng động giảm chú ý. ADHD

Nếu bạn mắc ADHD, bạn có thể đã gặp rất nhiều khó khăn trong điều tiết cảm xúc của bản thân. Nghiên cứu cho rằng những người mắc ADHD sẽ khó điều tiết cảm xúc hơn, có nghĩa là họ cũng gặp nhiều khó khăn trong kiểm soát cảm giác tức giận.

If you have attention deficit hyperactivity disorder, you might already have a more challenging time when it comes to regulating your emotions. Research suggests that folks with ADHD struggle more with emotional dysregulation, which means they often have a tough time managing feelings of anger.10

– Rối loạn nhân cách ranh giới. BPD

Tức giận là một triệu chứng thường gặp của rối loạn nhân cách ranh giới, một bệnh lý được định hình bởi cảm xúc, hành vi và các mối quan hệ bất ổn. Đôi khi còn được gọi là “cơn thịnh nộ ranh giới”, bệnh lý này có thể đưa đến những cơn bộc phát tức giận thiếu phù hợp và khó kiểm soát. Người ta vẫn chưa hiểu được tại sao tình trạng tức giận lại mạnh mẽ như vậy, nhưng một số bằng chứng cho rằng người mắc rối loạn nhân cách ranh giới thường “nhai đi nhai lại” cảm giác tức giận, vốn khiến cơn tức giận ngày càng kéo dài và châm ngòi cho các hành vi hung hăng.

Anger is a common symptom of borderline personality disorder, a condition marked by unstable emotions, behaviors, and relationships. Sometimes dubbed “borderline rage,” it can lead to explosive, uncontrolled episodes of inappropriate anger. Why this anger is so intense isn’t entirely clear, but some evidence suggests that people with BPD tend to ruminate over angry feelings, which makes anger last longer and triggers bursts of aggressive behavior.11

– Rối loạn căng thẳng sau sang chấn. PTSD

Theo sau một sang chấn, hệ thống cảnh báo của não bộ hoạt động quá mức. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người mắc PTSD thường gặp khó khăn trong kiểm soát cảm xúc tức giận. Kết quả là? Những tình huống bình thường hằng ngày lại châm ngòi cho những cảm giác tức giận và bực dọc sâu sắc, vốn không hề tương xứng với thực tế.

Following a trauma, the brain’s alert system may kick into overdrive. Research has found that people with post-traumatic stress disorder (PTSD) often experience difficulty managing their feelings of anger.12 The result? Normal, everyday situations end up triggering intense feelings of anger and irritability that are out of proportion to the situation.

– Rối loạn lưỡng cực. Bipolar Disorder

Tức giận là một triệu chứng phổ biến của các đợt hưng cảm hoặc hưng phấn nhẹ trong rối loạn lưỡng cực. Trong những đợt tâm trạng này, con người ta thường xuất hiện sự bực dọc và gia tăng thái độ hung hăng.

Anger is also a common symptom of manic and hypomanic episodes of bipolar disorder. During these mood episodes, people often experience increased irritability and aggression.13

Điều quan trọng là ta cần nhớ rằng cơn giận đôi lúc là một dấu hiệu của một thứ gì đó lớn hơn trong sức khỏe tinh thần. Việc chú ý đến những triệu chứng và tìm kiếm điều trị cho những bệnh lý sức khỏe tâm thần tiềm ẩn có thể giúp cải thiện năng lực ứng phó với cảm giác tức giận.

It’s important to remember that anger is sometimes a sign that there is something deeper going on with your mental health. Paying attention to your symptoms and seeking treatment for underlying mental health conditions can help improve your ability to cope with feelings of anger.14

Tác động lâu dài của cơn tức giận lên não bộ. Long-Term Effects of Anger on the Brain

Lâu lâu tức giận không hẳn là điều xấu. Nó có thể giúp bạn hiểu được thời điểm thứ gì đó không đúng diễn ra, từ đó bạn có thể từng bước giải quyết vấn đề.

Occasional anger isn’t necessarily a bad thing. It can help you understand when something is wrong so you can take steps to fix the problem.

Chúng ta đều ít nhiều giận dữ; nó là một cảm xúc hữu ích. Tức giận giúp xác định những ranh giới và dạy bạn để tâm đến những nhu cầu chưa được đáp ứng. Nó thúc đẩy thay đổi và tăng cường nỗ lực cần thiết để biến những thay đổi đó thành hiện thực.

We all experience anger; it’s a useful emotion. Anger helps identify boundaries and teaches you to advocate for unmet needs. It motivates change and drives the effort necessary to make those changes happen.

— NOAH KASS, DSW, LCSW

Vấn đề xuất hiện khi cơn tức giận trở nên quá mức, kéo dài và khó kiểm soát.

The problem is when anger becomes excessive, prolonged, and difficult to control.

Liên tục bực bội trong thời gian dài không chỉ khiến bạn cảm thấy “tồi tệ”, mà còn gây tổn hại lớn lên sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn.

Chronic feelings of anger not only *feel* awful, but they also take a serious toll on both your mental and physical health.

– Nóng giận có thể thay đổi kết nối não bộ. Anger Can Rewire Your Brain

Nếu bạn cứ mãi kích hoạt hệ thống báo động trong đầu mỗi ngày, thì rồi sẽ đến lúc nó bắt đầu thay đổi cách não bộ bạn vận hành. Về cơ bản, tức giận có thể sinh ra thêm tức giận. “Các cơn tức giận lặp đi lặp lại chắc chắn có thể tăng cường các đường dẫn thần kinh làm xuất hiện nhiều cơn tức giận hơn.”

If you keep hitting your mental alarm system day in and day out, it eventually starts to rewire how your brain works. Essentially, anger can beget more anger. “Repeated episodes of anger may certainly fortify the pathways that lead to more anger,” Dr. Dimitriu says.

Hạch hạnh nhân trong não (tức trung tâm sợ hãi và tức giận) có thể phản ứng mạnh hơn. Vỏ não trước trán, đóng vai trò tối quan trọng trong kiểm soát cơn tức giận quá mức, hình thành ít kết nối hơn. Về cơ bản, các đường dẫn căng thẳng trong não sẽ ngày càng rộng lối, khiến các tín hiệu căng thẳng và tức giận được truyền đi dễ dàng hơn nhiều.

Your brain’s amygdala (aka the fear and anger center) can also become more reactive. Your prefrontal cortex, which is so critical for reigning in excess anger, develops less connectivity.15 Essentially, the stress pathways in your brain become like a well-worn path, which makes it much easier for the stress and anger signals to fire.

– Nó có thể ảnh hưởng các năng lực nhận thức và sức khỏe tinh thần. It Can Affect Your Cognitive Abilities and Mental Health

“Tức giận mãn tính có thể đưa đến suy giảm nhận thức, tác động vào các phản ứng căng thẳng, và làm trầm trọng các bệnh lý sức khỏe tâm thần,” theo BS. Kass giải thích. “Nó thường xuất hiện cùng với chẩn đoán trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau sang chấn, và lạm dụng chất. Ngoài ra, khoa học đã chứng minh nó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch cũng như các vấn đề sức khỏe khác.”

“Chronic anger can lead to cognitive decline, impact stress responses, and worsen mental health conditions,” explains Dr. Kass. “It often co-occurs with depression, anxiety, PTSD, and substance abuse diagnoses. Additionally, it has been shown to increase the risk of cardiovascular and other health-related issues.”

Nổi giận trong thời gian dài, lặp đi lặp lại tác động cực lớn đến các năng lực nhận thức khác, như trí nhớ, tập trung và ra quyết định. Bạn có từng để ý thấy bạn khó mà nhớ lại mọi chuyện đã xảy ra lúc bạn bộc phát cơn thịnh nộ không? Hoặc bạn có từng đưa ra quyết định tệ hại, bốc đồng khi đang nóng giận không?

Repeated, chronic anger also takes a toll on other cognitive abilities, like memory, concentration, and decision-making. Ever notice how it’s harder to recall things that happened during an outburst of anger? Or have you ever made a poor, impulsive choice in the heat of the moment?

Nóng giận tổn hại sức khỏe. Anger Hurts Your Health

Không chỉ não bộ chịu ấm ức. Mà cơ thể bạn cũng phải chịu những ảnh hưởng kéo dài. It’s not just your brain that suffers. It can also have lingering effects on your body.

Tức giận trong thời gian dài gây: Long-term anger can result in:

– Tăng nguy cơ xuất hiện các vấn đề tim mạch. An increased risk for cardiovascular problems

– Hệ thống miễn dịch suy yếu (và cơ thể dễ mắc bệnh hơn). A weakened immune system (and greater susceptibility to illness)

– Nhiều vấn đề tiêu hóa hơn. More digestive problems

– Khó ngủ và duy trì giấc ngủ (vốn có thể góp phần gây phản ứng tức giận lớn hơn). Problems falling and staying asleep (which can contribute to greater anger reactivity)

Tác động về xã hội. Social Side Effects

Không có gì ngạc nhiên khi cơn tức giận cũng để lại hậu quả nghiêm trọng lên mạng xã hội. Nó làm suy yếu các mối quan hệ. Có thể ảnh hưởng lên năng lực làm việc của bạn. Bạn thậm chí còn co rụt khỏi các tình huống xã hội vì nghĩ rằng chúng đều mang tính đe dọa hoặc châm ngòi cho cảm giác bực dọc và tức giận.

Not surprisingly, anger also has serious social side effects as well. It weakens relationships. It can affect your ability to perform well at work. You may even start to withdraw from social situations because they seem threatening or trigger feelings of irritability and anger.

Tin tốt là bạn không nhất thiết phải rơi vào tình trạng này. Có một số điều bạn có thể làm để giảm cơn tức giận của mình, rèn luyện lại phản ứng tức giận của não, và hình thành những chiến lược ứng phó mới. Nghiên cứu cho rằng cùng với thời gian và thực hành, bạn có thể sửa chữa những tổn hại mà cơn giận đã gây ra cho não bộ và cơ thể. Các đường dẫn căng thẳng có được chỉnh lại, và với luyện tập liên tục, việc điều tiết cảm xúc sẽ trở nên dễ hơn nhiều.

The good news is that it doesn’t have to be this way. There are things you can do to reduce your anger, retrain your brain’s anger response, and develop new coping strategies. Research suggests that with time and practice, you can repair the damage anger has caused to your brain and body.16 Stress pathways can be rewired, and with continued practice, regulating your emotions will become much easier.

Việc thay đổi phản ứng tức giận của não bộ rất giống như khi bạn học một ngôn ngữ mới – cần thời gian và nỗ lực, nhưng phần thưởng là rất xứng đáng. Bước đầu tiên là tìm hiểu những gì xảy ra trong não bộ (bởi vậy nên bạn mới ở đây lúc này) để có thể nhận biết và kiểm soát cơn tức giận tốt hơn.

Changing your brain’s response to anger is a lot like learning a new language–it takes time and effort, but the rewards are well worth it. The first step is to learn more about what’s happening in your brain (hence, why you’re here) so you can better recognize and manage your anger.

Việc tìm ra các chiến thuật phù hợp để kiểm soát cơn tức giận còn tùy thuộc vào những thứ như 1) cái gì gây ra nó, 2) mức độ nghiêm trọng của nó, và 3) nguồn lực nào có thể hỗ trợ bạn.

Finding strategies that will work for managing your anger depends on things like 1) what’s causing it, 2) how severe it is, and 3) the resources you have available to you.

Đối với những cảm giác tức giận nho nhỏ, lâu lâu mới xuất hiện, thì những điều đơn giản như đếm tới 10 hay hít thở sâu một vài hơi có thể là khởi đầu tuyệt vời. Những cách này có thể giúp bạn hạ hỏa và tập trung tâm trí vào sự tăng nhiệt của tình huống, từ đó vỏ não trước trán có cơ hội bắt kịp và đưa ra một số lời khuyên khôn ngoan.

For occasional, minor feelings of anger, simple things like counting to ten or taking a few deep breaths can be a great place to start. These tactics can help cool you off and focus your mind in the heat of the moment, so your prefrontal cortex has a chance to catch up and offer some sage advice.

Một số người sẽ thấy những cách làm này chẳng mấy tác dụng. Đôi lúc, bạn cần một chiến lược nghiêm túc hơn để giúp thuần hóa cơn nóng giận và đưa nó trở lại tầm kiểm soát trong thời gian dài.

Some people may find these tactics underwhelming. Sometimes, you need a more serious strategy to help tame anger and get it under control in the long term.

Nếu bạn không thể kiểm soát cơn tức giận của mình và nó ảnh hưởng đến đời sống cá nhân và công việc, thì đã đến lúc cân nhắc lại mối quan hệ của bạn với cơn tức giận và cách bạn kiểm soát nó.

If you can’t control your anger and it affects your personal or professional life, it’s time to reconsider your relationship with anger and how you manage it.

— NOAH KASS, DSW, LCSW

Các chiến lược có thể khá hữu ích bao gồm: Strategies that can help include:

Phòng ngừa. Prevention

Đừng để cơn giận mất kiểm soát. Hãy hạ hỏa bằng cách:

Don’t let anger catch you off guard. Head it off at the pass by:

– Tập thể dục thường xuyên: Tập gym không chỉ tốt cho cơ thể; nó thực sự có thể làm thay đổi cách cơ thể phản ứng với căng thẳng. Nghiên cứu cho rằng tập thể dục thường xuyên có thể giảm mức căng thẳng và phóng thích các endorphin dễ chịu giúp ngăn ngừa cảm giác tức giận ngay từ đầu.

Getting regular exercise: Hitting the gym isn’t just good for your body; it can actually change how your body responds to stress. Research suggests that regular exercise can lower stress levels and release feel-good endorphins that can help prevent feelings of anger in the first place.17

– Cải thiện giấc ngủ: Ngay cả những yếu tố kích thích nhỏ cũng có thể gây ra cảm giác tức giận cực kỳ khi bạn mệt mỏi. Hãy tập trung vào việc ngủ đủ giấc và từng bước duy trì lịch ngủ đều đặn. Nói cách khác, hãy bỏ qua những điều làm trì hoãn giấc ngủ và đảm bảo bạn đi ngủ và thức dậy vào cùng những thời điểm mỗi ngày. Hãy tạo ra một thói quen ngủ nhẹ nhàng và tránh xem màn hình điện tử trong không gian ngủ của bạn (Ngày mai Internet vẫn còn đó thôi.)

Improving your sleep: Even minor irritants can set off big feelings of anger when you’re tired. Focus on getting enough sleep and take steps to maintain a regular sleep schedule. In other words, lay off the revenge bedtime procrastination and make sure you are going to bed and waking up at the same time each day. Create a soothing bedtime routine and keep those screens out of your sleep space (the Internet will still be there tomorrow, 😉).

– Nhận biết dấu hiệu. Know the Signs

Việc tìm hiểu những yếu tố châm ngòi cho cơn giận là rất hữu ích. “Việc nhận biết những dấu hiệu cảnh báo sớm về cơn giận có thể giúp ngăn ngừa nó leo thang, “ TS. Kass chia sẻ. “Tức giận là một cảm xúc bề mặt, nó che đậy những cảm xúc ở tầng sâu hơn như nỗi sợ, sự thất vọng, và sự chối bỏ. Việc xác định được cảm xúc ẩn giấu có thể giúp bạn. Ví dụ, “Tôi cảm thấy sợ hãi”, “Tôi cảm thấy thất vọng,” hoặc “Tôi cảm thấy có điều không công bằng.”

It’s also helpful to learn your own personal anger triggers. “Recognizing early warning signs of anger helps prevent escalation,” Dr. Kass says. “Anger is a surface emotion, masking deeper feelings like fear, disappointment, or denial. Identifying the underlying emotion can help. For example: ‘I feel scared,’ ‘I feel disappointed,’ or ‘I feel something is unjust.’”

Những câu hỏi cho chính mình. Questions to Ask Yourself

TS. Kass cũng lưu ý rằng cơn giận thường xuất phát từ những nhu cầu chưa được đáp ứng. Ông khuyến nghị ta nên hỏi bản thân những câu hỏi sau: Dr. Kass also notes that anger often stems from unmet needs. He recommends asking yourself:

– Tại sao mình tức giận? When do I get angry?

– Có tình huống hay cá nhân nhất định nào khiến mình tức giận? Do certain situations or individuals trigger my anger?

– Cơ thể mình cảm thấy thế nào khi mình bắt đầu tức giận? What physical sensations do I feel when I start getting angry?

– Suy nghĩ gì xuất hiện khi mình tức giận? What thoughts occur when I’m angry?

– Triệu chứng cơ thể và tâm lý nào báo hiệu cơn tức giận trong mình trở nên mất kiểm soát? What physical or psychological symptoms signal that my anger is becoming unmanageable?

Các dấu hiệu của cơn giận có thể là về thể chất, tình thần và hành vi, vậy nên hãy để ý đến những dấu hiệu để từ đó bạn có thể hành động để loại bỏ yếu tố châm ngòi hoặc tìm cách kiểm soát sự bực bội trước khi nó vượt khỏi tầm kiểm soát.

Signs of anger can be physical, mental, and behavioral, so keep your eye out for indicators so you can take action to eliminate the trigger or find a way to reign in your irritation before it gets out of hand.

Ứng phó khi cơn giận ập đến. Coping When Anger Strikes

Khi cơ giận dâng lên và bạn cần nơi “xả” nó ra ngay lập tức, hãy cân nhắc thử những mẹo đã được chứng thực dưới đây:

When your anger is rising and you need an *immediate* outlet, consider trying these proven hacks:

– Thở hộp (hít vào 4, giữ hơi 4, thở ra 4, giữ lại 4) và các bài tập thở khác.

Box breathing (inhale 4, hold 4, exhale 4, hold 4) and other breathing exercises

– Thư giãn cơ cấp tiến, là tập kéo căng rồi thả lỏng cơ khắp cơ thể.

Progressive muscle relaxation, which involves practicing tensing and then relaxing muscles throughout the body

– Táp nước lạnh lên mặt (nước lạnh có thể kích hoạt dây thần kinh phế vị và làm tăng phản ứng của hệ thần kinh đối giao cảm giúp gợi cảm giác bình tĩnh và thư giãn)

Cold water on your face (cold water can activate the vagus nerve and increase the body’s parasympathetic response to induce feelings of calm and relaxation)

– Gắn nhãn cảm xúc (nói ra thành tiếng “tôi đang tức giận” có thể làm giảm cường độ của cảm xúc – một hiện tượng có tên gọi là gọi tên cảm xúc.

Label your emotion (literally saying ‘I’m getting angry’ can help reduce the intensity of your emotions—a phenomenon known as affect labeling)18

– Gắn mình vào khoảnh khắc hiện tại với kỹ thuật 5-4-3-2-1 (gọi tên 5 thứ bạn có thể thấy, 4 thứ bạn có thể chạm, 3 thứ bạn có thể nghe, 2 có bạn có thể ngửi, và 1 thứ có thể nếm)

Ground yourself in the moment with the 5-4-3-2-1 technique (name 5 things you can see, 4 things you can touch, 3 things you can hear, 2 things you can smell, and 1 thing you can taste)

– Các bài tập thở và chạm đất giúp kích hoạt hệ thần kinh đối giao cảm, làm thư giãn cơ thể và tâm trí.

Breathing and grounding exercises activate the parasympathetic nervous system, relaxing the body and mind.

— NOAH KASS, DSW, LCSW

Bạn sẽ làm gì nếu mọi chuyện *cực kỳ* tồi tệ và bạn cảm thấy mình đang bắt đầu mất kiểm soát? Trong những lúc thế này, hãy cho bạn thân một thời gian nghỉ. Hãy trao đổi với mọi người rằng bạn cần giải lao và đưa bản thân ra khỏi tình huống. Hãy làm cái bạn cần làm để thư giãn và cho bản thân thời gian để bình tĩnh.

What do you do if it’s *really* bad and you’re starting to feel out of control? In these cases, give yourself a time-out. Communicate your need for a break and remove yourself from the situation. Do what you need to do to relax and give yourself time to calm down.

Các chiến thuật dài hạn giúp tăng cường sức kiên cường trước cơn giận. Long-Term Strategies to Improve Anger Resilience

Bạn cần từng bước xây dựng sức bật tinh thần trước cơn giận về lâu dài. Một số chiến thuật có thể hữu ích:

It’s also important to take steps to build your resilience to anger over the long term. Some strategies that can help include:

– Trị liệu, như trị liệu nhận thức hành vi (CBT) hoặc trị liệu hành vi biện chứng (DBT). Những hình thức trị liệu này tập trung vào thay đổi những suy nghĩ tiêu cực ẩn giấy và các phản ứng có thể góp phần gây cảm giác giận dữ. Trị liệu có thể giúp bạn nhận ra các méo mó trong nhận thức, như suy nghĩ được ăn cả ngã về không, khiến cơn giận trở nên trầm trọng hơn. Trị liệu kiểm soát cơn tức giận cũng có thể hữu ích.

Therapy, such as CBT or DBT (aka cognitive behavioral therapy and dialectical behavior therapy). These approaches focus on changing the underlying negative thoughts and reactions that can contribute to feelings of anger. Therapy can help you better recognize cognitive distortions, like all-or-nothing thinking, that make anger worse. Anger management therapy can also be helpful.

­- Thường xuyên tập chánh niệm (vốn có thể khiến bạn nhận thức rõ hơn các cảm xúc và giúp bạn kết nối với khoảnh khắc hiện tại)

Regular mindfulness practice (which can make you more aware of your emotions and help you stay more connected to the present moment)

– Viết nhật ký (vốn có thể giúp bạn theo dõi được những yếu tố châm ngòi và các phản ứng)

Journaling (which can help you better track your triggers and responses)

“Hãy bắt đầu viết nhật ký để theo dõi những yếu tố châm ngòi và các chiến lược ứng phó. Một câu hỏi hữu ích khi tức giận là: ‘ta sẽ làm gì với nó?”, BS. Kass đề xuất.

“Start an anger diary to track triggers and coping strategies. A helpful question to ask when angry is: ‘What am I going to do about it?’” Dr. Kass suggests.

Điều cần nhớ. Keep in Mind

Hãy nhớ rằng, tất cả các chiến thuật này đều hiệu quả nhất khi bạn tập luyện chúng lúc bình tâm. Giống như tập để lên cơ vậy. Tập để có sức mạnh này để rồi bạn sẽ có nó khi thực sự cần nó.

Just remember, all of these strategies work best when you practice them during calm moments. It’s like building muscle. Working on that strength means you’ll have it when you really need it.

Kết luận. Takeaways

Tức giận không nhất thiết là kẻ thù. Bằng việc hiểu được những gì xảy ra trong não bộ khi bạn tức giận, bạn có thể nhận ra cơn giận thường đóng vai trò như một dấu hiệu quan trọng. Nhưng bạn cũng sẽ có thể nhìn ra được cơn giận không phải lúc nào cũng thích hợp trong trường hợp nhất định nào đó. Hiểu được điều này có thể giúp bạn nhận ra các yếu tố gây căng thẳng và kiểm soát phản ứng của bản thân một cách hiệu quả.

Anger doesn’t have to be your enemy. By understanding what happens in your brain when you’re angry, you’ll be able to recognize that anger often serves as an important signal. But you’ll also be able to see that your anger isn’t always appropriate given the specific situation. Knowing this can help you recognize your stress triggers and manage your response effectively.

Chìa khóa ở đây là bắt đầu từng chút một. Hãy chọn một chiến thuật và tập nó thường xuyên, và cân nhắc trò chuyện với một chuyên gia sức khỏe tâm thần nếu cần thêm hỗ trợ để xử lý cảm xúc tức giận quá mức.

The key is Star with something small. Pick a strategy and practice it regularly, and consider talking to a mental health professional if you need some extra help dealing with feelings of excessive anger.

“Với bất cứ ai thường xuyên nổi nóng, bạn nên trò chuyện với một chuyên gia để hiểu được gốc rễ của hành vi này, mức độ căng thẳng hoặc nhạy cảm ẩn sâu, và những điều có thể làm để giảm tình tình trạng này,” theo BS. Dimitriu.

“For anyone with frequent anger episodes, it helps to speak with a professional to understand the roots of the behavior, the underlying level of anxiety or sensitivity, and what can be done to lower this,” Dr. Dimitriu says.

Tham khảo. Sources

Šimić G, Tkalčić M, Vukić V, et al. Understanding emotions: Origins and roles of the amygdala. Biomolecules. 2021;11(6):823. doi:10.3390/biom11060823

Gouveia FV, Hamani C, Fonoff ET, et al. Amygdala and hypothalamus: Historical overview with focus on aggression. Neurosurgery. 2019;85(1):11-30. doi:10.1093/neuros/nyy635

Dunlavey CJ. Introduction to the hypothalamic-pituitary-adrenal axis: Healthy and dysregulated stress responses, developmental stress and neurodegeneration. J Undergrad Neurosci Educ. 2018;16(2):R59-R60.

American Psychological Association. Stress effects on the body.

Sell A. The evolutionary psychology of anger. In: Kappelhoff H, Bakels JH, Lehmann H, Schmitt C, eds. Emotionen. J.B. Metzler; 2019:174-179. doi:10.1007/978-3-476-05353-4_25

Oka T. Psychogenic fever: How psychological stress affects body temperature in the clinical population. Temperature (Austin). 2015;2(3):368-378. doi:10.1080/23328940.2015.1056907

Alia-Klein N, Gan G, Gilam G, et al. The feeling of anger: From brain networks to linguistic expressions. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2020;108:480-497. doi:10.1016/j.neubiorev.2019.12.002

O’Gorman KM, Wilson MJ, Seidler ZE, et al. Male-type depression mediates the relationship between avoidant coping and suicidal edeation in men. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(17):10874. doi:10.3390/ijerph191710874

Walsh LM, Wolk CB, Haimes EMB, Jensen-Doss A, Beidas RS. The relationship between anger and anxiety symptoms in youth with anxiety disorders. J Child Adolesc Couns. 2018;4(2):117-133. doi:10.1080/23727810.2017.1381930

Nigg JT, Karalunas SL, Gustafsson HC, et al. Evaluating chronic emotional dysregulation and irritability in relation to ADHD and depression genetic risk in children with ADHD. J Child Psychol Psychiatry. 2020;61(2):205-214. doi:10.1111/jcpp.13132

Martino F, Caselli G, Di Tommaso J, et al. Anger and depressive ruminations as predictors of dysregulated behaviours in borderline personality disorder. Clin Psychol Psychother. 2018;25(2):188-194. doi:10.1002/cpp.215

Contractor AA, Weiss NH, Dranger P, Ruggero C, Armour C. PTSD’s risky behavior criterion: Relation with DSM-5 PTSD symptom clusters and psychopathology. Psychiatry Res. 2017;252:215–222. doi:10.1016/j.psychres.2017.03.008

Suppes T, Eberhard J, Lemming O, Young AH, McIntyre RS. Anxiety, irritability, and agitation as indicators of bipolar mania with depressive symptoms: A post hoc analysis of two clinical trials. Int J Bipolar Disord. 2017;5(1):36. doi:10.1186/s40345-017-0103-7

American Psychological Association. Understanding anger: How psychologists help with anger problems.

Siep N, Tonnaer F, van de Ven V, Arntz A, Raine A, Cima M. Anger provocation increases limbic and decreases medial prefrontal cortex connectivity with the left amygdala in reactive aggressive violent offenders. Brain Imaging Behav. 2019;13(5):1311-1323. doi:10.1007/s11682-018-9945-6

Anjanappa S, Govindan R, Munivenkatappa M, Bhaskarapillai B. Effectiveness of anger management program on anger level, problem solving skills, communication skills, and adjustment among school-going adolescents. J Educ Health Promot. 2023;12:90. doi:10.4103/jehp.jehp_1216_22

Mahindru A, Patil P, Agrawal V. Role of physical activity on mental health and well-being: A review. Cureus. 2023;15(1):e33475. doi:10.7759/cureus.33475

Levy-Gigi E, Shamay-Tsoory S. Affect labeling: The role of timing and intensity. PLoS One. 2022;17(12):e0279303. doi:10.1371/journal.pone.0279303

Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-happens-in-your-brain-when-youre-angry-8753372

Như Trang.