Tâm lý học thanh thiếu niên tập trung vào những nhu cầu sức khỏe tâm thần riêng ở thanh thiếu niên (được định nghĩa là những người trong độ tuổi từ 10 đến 19).
Adolescent psychology refers to the unique mental health needs of adolescents (defined as individuals between 10 and 19 years of age).1
Nhiều người cũng hình dung được liệu pháp trò chuyện truyền thống ở người lớn, và có thể mường tượng trị liệu trò chơi sẽ ra sao ở trẻ em. Thanh thiếu niên là một nhóm hoàn toàn tách biệt, không còn là trẻ em nhưng vẫn chưa phải người lớn, chính vì vậy nhóm này có những nhu cầu rất riêng.
Many people have an idea of what traditional talk therapy looks like with adults, and they might have an idea of what play therapy looks like with young children. Adolescents are a distinct group, no longer children but not yet adults, and as such have unique needs.
Làm việc trong tâm lý học thanh thiếu niên là bạn sẽ tập trung vào các nhu cầu cụ thể của một người có não bộ mới qua thời thơ ấu nhưng vẫn chưa hoàn toàn trưởng thành.
Working in adolescent psychology means considering the specific needs of someone whose brain has developed past the childhood stage but has not fully matured into adulthood.
Lược sử. The History of Adolescent Psychology
Khái niệm thanh thiếu niên khá mới, chỉ mới được công nhận tại Hoa Kỳ từ cuối thế kỷ 19. Trước đây, thanh thiếu niên về cơ bản được coi là “người lớn phiên bản mini”.
The concept of adolescence is relatively new, having only been recognized in the United States starting in the late nineteenth century.2 Previously, adolescents were essentially seen as “miniature adults.”
Tuy nhiên, hiện nay chúng ta đã hiểu được sự phát triển luôn tiếp diễn trong suốt vòng đời, tức là nhóm tuổi teen rất khác so với nhóm người trưởng thành, xét về khía cạnh phát triển.
However, we currently understand that development continues throughout the lifespan, meaning that teenagers are different from adults developmentally.
Đặc biệt, nghiên cứu qua nhiều thập kỷ đã cho thấy thanh thiếu niên trải qua sự phát triển quan trọng trong não bộ.
Specifically, decades of research have shown that adolescents undergo significant brain development, impacting their behavior and functioning during this phase.3 As a result, some key psychologists developed theories about adolescent development and the specific psychological needs of this age group.
Jean Piaget. Jean Piaget
Jean Piaget là một nhà tâm lý học trẻ em, người đã nghiên cứu về sự phát triển tâm lý trẻ em và thanh thiếu niên, cung cấp cái nhìn sâu về tâm lý học thanh thiếu niên.
Jean Piaget was a child psychologist who studied child and adolescent psychological development and provided insight into adolescent psychology.4
Theo Piaget, thanh thiếu niên chuyển tiếp từ “giai đoạn vận hành cụ thể” sang “giai đoạn vận hành chính thức.” Trong giai đoạn vận hành cụ thể, trẻ hiểu được tư duy logic và hiểu được rằng góc nhìn của mình không phải lúc nào cũng là góc nhìn duy nhất.
According to Piaget, adolescents transition from the “concrete operational stage” to the “formal operational stage.” In the concrete operational stage, children understand logical thinking and understand that their perspective is not necessarily the only perspective.
Trong giai đoạn vận hành chính thức, chủ thể hiểu được sự phát triển của các suy nghĩ trừu tượng, và có thể nắm bắt nghĩa biểu tượng, hình thành cũng như kiểm tra các giả thiết về thế giới xung quanh.
During the formal operational stage, understanding of abstract thoughts develops, and the individual can grasp symbolism and develop and test hypotheses about the world around them.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều đạt đến giai đoạn này: Piaget cho rằng chỉ có 1/3 người trưởng thành hoàn toàn bước được đến giai đoạn vận hành chính thức.
However, not everyone can reach this stage: Piaget determined that only about one-third of adults are fully in the formal operational stage.5
Erik Erikson. Erik Erikson
Erik Erikson cũng nghiên cứu sự phát triển của vòng đời, mặc dù công trình của ông nhấn mạnh vào sự phát triển liên tục qua thời thanh thiếu niên và trưởng thành ở 8 giai đoạn. Mỗi giai đoạn sẽ tìm ra điểm cân bằng tốt (hay “năng lực”) trong xử lý các nhiệm vụ xuất hiện ở mỗi giai đoạn.
Erik Erikson also studied lifespan development, though his work emphasized ongoing development through adolescence and adulthood occurring in eight phases. Each phase seeks a healthy balance (or “competence”) in handling specific tasks in each phase.6
Thời thanh thiếu niên trải dài ở ba giai đoạn trong thuyết của Erikson: Adolescence overlaps with three of Erikson’s phases:
– Siêng năng và Tự ti: Xấp xỉ trong ở độ tuổi 12, chủ thể phát triển năng lực vượt qua thách thức và học các kỹ năng mới.
Industry vs. Inferiority: Until approximately age 12, individuals develop their ability to overcome challenges and learn new skills.
– Định hình cái tôi và Bối rối về vai trò: Xuất hiện ở khoảng độ tuổi từ 12 đến 18. Giai đoạn này bao gồm sự phát triển bản dạng chính và hiểu được cảm nhận về chính bản thân mình, bao gồm bản dạng giới, khuynh hướng tính dục, hiểu biết chính trị, và các niềm tin tôn giáo. Trong giai đoạn này, nhiều thanh thiếu niên bắt đầu tự vấn những gì được cha mẹ dạy, đưa đến những thách thức trong mối quan hệ cha mẹ – con cái khi trẻ hình thành tính tự chủ.
Identity vs. Role Confusion: This occurs approximately between ages 12 and 18. This phase includes significant identity development and understanding one’s sense of self, including gender identity, sexual orientation, political leanings, and religious beliefs. During this phase, many teens begin to question what they were taught by their parents, leading to challenges in the parent-child relationship as the teen develops a sense of autonomy.
– Gắn bó và Cô lập: Bắt đầu từ khoảng độ 18 tuổi và kéo dài cho đến thời trưởng thành, chủ thể trong giai đoạn này hình thành các mối quan hệ thân thiết để tránh cảm giác cô lập. Nhiều em bắt đầu tự vấn những gì cha mẹ dạy, từ đó đưa đến những thách thức trong mối quan hệ cha mẹ – con cái khi các em dần hình thành tính tự chủ.
Intimacy vs. Isolation: Starting at approximately age 18 and lasting into adulthood, individuals in this phase develop intimate relationships to avoid feelings of isolation.
Many teens begin to question what they were taught by their parents, leading to challenges in the parent-child relationship as the teen develops a sense of autonomy.
Hành vi thường gặp ở thanh thiếu niên? What Is Typical Teen Behavior?
Một câu hỏi thường gặp cho cha mẹ là, “Làm sao để biết được đâu là hành vi thường gặp ở thanh thiếu niên?” Mặc dù ta hay nghĩ đó là hỏi ngược lại cha mẹ, đi ngược lại các giới hạn, và trải nghiệm một chút cái gọi là “nỗi đau trưởng thành” khi chủ thể hình thành cảm nhận về bản thân, khiến cha mẹ khó xác định được đâu là cái vượt ra khỏi giới hạn phát triển bình thường.
A common question for parents is, “How do I know what is typical teen behavior?” Although it is expected for adolescents to question their parents, push back on boundaries, and experience some “growing pains” as they develop their sense of self, it can be challenging for parents to identify what falls outside of that range of typical development.
Cha mẹ có thể gặp khó khăn trong việc cân bằng giữa giữ gìn các ranh giới tốt và bồi đắp mối quan hệ tích cực với các em.
Parents might struggle with balancing enforcing healthy boundaries and fostering a positive relationship with their teens.
Không có ngưỡng mức tối thiểu nào quy định thời điểm tìm kiếm thêm hỗ trợ. “Hành vi nổi loạn” có thể là một dấu hiệu cho thấy trẻ đang tìm kiếm giúp đỡ những không hẳn là có đủ kỹ năng giao tiếp để hỏi người lớn. Bác sĩ gia đình/bác sĩ tổng quát có thể là người cung cấp thêm thông tin về hành vi nào là phù hợp với quá trình phát triển cũng như chuyển gửi đến các trị liệu viên phù hợp.
There is no minimum threshold to seek some extra support. “Rebellious behavior” can be a sign that the teen is seeking help but does not necessarily have the communication skills to ask. The primary physician is an excellent resource for what behavior is developmentally appropriate as well as for referrals for an appropriate therapist.
Nếu cha mẹ tự hỏi không biết trị liệu có hữu ích không, hoặc nếu con trẻ ngỏ ý muốn đi gặp trị liệu viên, thì ta nên ít nhất tìm kiếm tư vấn ban đầu với một trị liệu viên để giải quyết những mối bận tâm này. Không có ngưỡng mức tối thiểu trong việc kiếm tìm thêm hỗ trợ.
If a parent wonders if therapy could be helpful, or if a teen has asked to see a therapist, it can be beneficial to at least seek an initial consultation with a therapist to address these concerns. There is no minimum threshold to seek some extra support.
Trị liệu với thanh thiếu niên. Therapy With Adolescents
Vì não bộ thanh thiếu niên khác với não người lớn, nên trị liệu với thanh thiếu niên không giống như với người lớn.
Because adolescent brains are different than adult brains, therapy with adolescents does not look the same as therapy with adults.
Những điều cha mẹ nên nhớ nếu con em mình đang trong trị liệu: Things parents can keep in mind if their adolescent is in therapy include:
– Mối quan hệ chính là chìa khóa. Phần quan trọng nhất trong bất cứ mối quan hệ trị liệu nào chính là sự tin tưởng và mối quan hệ với nhà trị liệu, và điều này đặc biệt đúng ở nhóm thanh thiếu niên. Nghĩa là các em phải có một trị liệu viên chúng tin tưởng và làm việc được.
Relationship is key. The most important part of any therapeutic relationship is trust and rapport with the therapist, and this is especially true for adolescents. This means that the teen must have a therapist that they can trust and with whom they get along.
– Sự riêng tư và tính bảo mật là cực kỳ quan trọng. Nhiều cha mẹ muốn biết những gì diễn ra trong các phiên trị liệu của con mình. Tò mò là điều dễ hiểu; tuy nhiên, đòi trẻ hay trị liệu viên phải tiết lộ thông tin từ các phiên trị liệu thường sẽ lợi bất cập hại. Mỗi nơi sẽ có quy định khác nhau, nhưng cha mẹ có thể có quyền biết được thông tin này. Khi đó, để các em biết được rằng cha mẹ tôn trọng sự riêng tư có thể giúp chúng gắn kết và nhận được lợi ích từ các phiên trị liệu.
Privacy and confidentiality are essential.7 Many parents want to know what happens in their teen’s therapy sessions. Curiosity is understandable; however, demanding that the teen or therapist disclose information from sessions will often do more harm than good. Laws vary by state, but parents might have the right to this information. In this case, letting the adolescent know that their parent will respect their privacy can allow them to engage and benefit from their sessions.
– Trị liệu viên sẽ giải quyết những quan ngại về tính an toàn. Các trị liệu viên là những người báo cáo bắt buộc, nghĩa là họ sẽ có nghĩ vụ báo cáo tình trạng ngược đãi trẻ em. Trị liệu viên cũng tiết lộ nếu khách hàng chủ động tự sát hoặc lên kế hoạch làm hại ai đó. Ta nên có các phiên làm quen, giải thích trước khi tham gia trị liệu để giải quyết những hạn chế và xác định chính xác thông tin nào sẽ được chia sẻ và không được chia sẻ với cha mẹ.
The therapist will address safety concerns. Therapists are mandated reporters, meaning they are required to report child abuse. Therapists also disclose if a client is actively suicidal or plans to hurt someone else. It can be helpful to have a joint session at the start of therapy to address the limits to confidentiality and determine exactly what information will or will not be shared with parents.
– Trị liệu với thanh thiếu niên khác với trị liệu dành cho người lớn. Cha mẹ có thể bận tâm sợ con mình chỉ đang “chát chít” hoặc “nói chuyện tầm phào” với trị liệu viên. Vì mối quan hệ trị liệu chính là chìa khóa nên bất kỳ chủ đề nào quan trọng với trẻ cũng quan trọng với phiên trị liệu. Vì vậy, không có cái gì gọi là “nói chuyện phiếm”. Cho các em được tự do chọn chủ đề thảo luận thường sẽ tạo nền móng để “đào sâu hơn” sau này vì các em cảm thấy an toàn với trị liệu viên. Tương tự, tùy thuộc vào mức độ phát triển của thanh thiếu niên, chúng có thể xây dựng mối quan hệ bằng những trò chơi trong các phiên trị liệu. Điều này hoàn toàn phù hợp và mang tính trị liệu cao.
Therapy with adolescents is different than therapy with adults. Parents might be concerned that their adolescent is “just chatting” or “making small talk” with the therapist. Because therapeutic relationship is key, any topic that is important to the adolescent is important in their session. Therefore, there is no such thing as “just chatting.” Giving teenagers the freedom to choose the topics discussed often lays the groundwork to “go deeper” later because they feel safe with their therapist. Similarly, depending on the adolescent’s developmental level, they might build relationships by playing games in their sessions. This is all appropriate and therapeutic.
– Nếu con trẻ của bạn cần trị liệu, điều đó hoàn toàn bình thường. Phụ huynh không thể kiểm soát mọi thứ xảy đến với trẻ, và không cha mẹ nào là hoàn hảo cả. Việc nhận ra nhu cầu trị liệu và hỗ trợ dành cho thanh thiếu niên từ người lớn ngoài cha mẹ là một phần trong quá trình nuôi dạy hiệu quả và không cho thấy cha mẹ “không biết” dạy con.
If your teen needs therapy, it is OK. A parent cannot control everything that happens to their child, and no parent is perfect. Recognizing that the adolescent needs therapy and support from adults other than the parents is part of good parenting and does not indicate that the parent has somehow “failed” their child.
– Thanh thiếu niên có nhu cầu khác với cả trẻ nhỏ và người lớn. Khi xác định các nhu cầu tâm lý và cung cấp dịch vụ chăm sóc phù hợp, ta cần hiểu được giai đoạn cuộc sống đặc biệt của chúng và đáp ứng sao cho phù hợp.
Adolescents have needs that differ from both younger children and adults. When determining their psychological needs and providing appropriate care, it is important to understand their unique phase of life and meet them where they are.
Tham khảo. Sources
Sacks D. Age limits and adolescents. Paediatrics & Child Health. 2003;8(9):577.
Grinder RE. The concept of adolescence in the genetic psychology of G. Stanley Hall. Child Development. 1969;40(2):355.
Blakemore S-J. Imaging brain development: The adolescent brain. NeuroImage. 2012;61(2):397-406.
Piaget J. Intellectual evolution from adolescence to adulthood. Human Development. 1972;15(1):1-12.
Huitt W, Hummel J. Piaget’s Theory of Cognitive Development. Educational Psychology Interactive. Valdosta, GA: Valdosta State University; 2003.
Widick C, Parker CA, Knefelkamp L. Erik Erikson and psychosocial development. New Directions for Student Services. 1978;1978(4):1-17.
Lamont-Mills A, Christensen S, Moses L. Confidentiality and informed consent in counselling and psychotherapy: a systematic review. Melbourne: PACFA. 2018.
Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-adolescent-psychology-5201894
Như Trang.
Exploring Psychology - Khám Phá Tâm Lý Học 