Phức cảm tử đạo (Martyr Complex)

“Phức cảm Tử đạo” là một thuật ngữ thường sử dụng trong những câu bông đùa, nhưng nó cũng có thể là một vấn đề khá nghiêm trọng. Phức cảm tử đạo xuất hiện khi một người ngó lơ những nhu cầu của chính mình để đáp ứng nhu cầu của người khác, theo TS. Patrice Le Goy, nhà tâm lý học kiêm trị liệu viên. Ngay cả khi nghe như một hành động vô hại nhưng những người có phức cảm tử đạo có thể không hạnh phúc và hành vi của họ không phải lúc nào cũng để phục người những người họ đang hy sinh bản thân.

“Martyr complex” is a term that often gets thrown around in jest, but it can be quite a serious issue. A martyr complex is when a person ignores their own needs in order to meet the needs of others, explains Dr. Patrice Le Goy, a psychologist, and LMFT. Even though this sounds like a selfless act, people with martyr complexes may be unhappy, and their behavior doesn’t necessarily serve those for whom they make sacrifices.

Mặc dù không phải là một chẩn đoán lâm sàng chính thức, nhưng thuật ngữ phức cảm tử đạo đã được sử dụng “tắt” để chỉ một số dạng thức tâm lý nhất định.

Although not a formal clinical diagnosis, the term martyr complex has come to be used as a shorthand for certain psychological patterns.

Thuật ngữ Martyr (tử đạo) có nguồn gốc từ thời kỳ kinh thánh và mặc dù được coi là một yếu tố góp phần tích cực trong bối cảnh đó nhưng với một đặc trưng tính cách, phức cảm tử đạo thường bị coi là không tốt.

The term martyr originated in biblical times and while it was considered a positive attribute in that context, the same can’t be said for it as a personality trait; martyr complexes are usually considered destructive.

Thuật ngữ phức cảm tử đạo thường được sử dụng kèm với phức cảm nạn nhân (tâm lý nạn nhân – ND) vì chủ thể tự biến bản thân thành nạn nhân qua những sự hy sinh của họ. Nó đã được sử dụng ít nhất là từ những năm 1990; Martin Luther King Jr. đã từng có câu nói, “Người liên tục thu hút sự chú ý vào những điều bất hạnh hay những nỗi đau của mình đều có khả năng mắc phải phức cảm tử đạo.”

The term martyr complex is often used in conjunction with victim complex because a person makes themself into a victim through their sacrifices. It has been used since at least the 1900s; Martin Luther King Jr. was quoted as saying, “The person who constantly draws attention to his misadventures and sufferings is in danger of provoking himself a martyr complex.”

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nhóm người nào có thể xuất hiện phức cảm này, dấu hiệu, quá trình phát triển và cách vượt qua tình trạng này.

We’ll look at who may develop a martyr complex, signs of one, how they develop, and how to overcome this issue.

Người mắc phức cảm tử đạo là người thế nào? What Kind of Person Is A Martyr?

Bất kỳ ai cũng có thể là “con mồi” của phức cảm tử đạo, nhưng có một số bối cảnh nhất định nơi nó có khả năng xuất hiện cao hơn. “Có nhiều tình huống khi bạn có thể nhìn nhận một người có xuất hiện phức cảm tử đạo, một vài ví dụ tôi nghĩ nhiều người có thể thấy là ở chỗ làm và ở nhà,” theo Le Goy.

Anyone can become prey to a martyr complex, but there are certain instances in which it might be more likely to occur. “There are several situations when you may identify someone as being a martyr, but a couple of examples that I think many people can relate to are at work and in families,” says Le Goy.

Bà nói rằng một người mắc phức cảm tử đạo có thể “cảm thấy mình không tin tưởng bất kỳ ai có thể hoàn thành công việc tốt và họ muốn tự làm hết. Đổi lại, người này thường mong đợi sự công nhận cho sự hy sinh của mình, muốn được thật nhiều lời ca tụng, và biết ơn từ mọi người, sẽ thất vọng và hậm hực nếu không nhận được những điều này.”

She tells us that a martyr may “feel that they don’t trust anyone else to complete tasks and they need to do it themselves. In exchange, this person often expects recognition of their sacrifice, expansive praise, and gratitude from others and is disappointed and resentful when they don’t receive it.”

Ví dụ. Examples of A Martyr Complex

Ở chỗ làm và gia đình, một người có phức cảm tử đạo có thể tạo ra nhiều tình huống nơi họ thể hiện quá lố vì thấy mình cần phải làm như vậy.

Using the situations of work and family, someone with a martyr complex might create dynamics in which they overperform because they feel they have to.

Chúng ta có thể từng làm việc chung với những người liên tục than phiền về năng suất của mọi người hoặc cho rằng mọi người làm không có tâm và sẽ khăng khăng rằng mình cần tự làm mọi thứ để cho nó tới nơi tới chốn. Đồng thời, người này cũng có thể than phiền về việc “phải” tự làm mọi thứ.

Many people have worked with someone who constantly complains about the performance of other people or their lack of dedication and will insist that they need to do everything themselves for it to be done ‘right.’ At the same time, this person may also complain about ‘having’ to do everything themselves.

 — DR. PATRICE LE GOY

Phức cảm tử đạo cũng có thể xuất hiện trong các gia đình. “Chúng ta sẽ nhìn thấy điều này trong các gia đình nơi một người có thể rất không vui vì mình phải làm một nhiệm vụ nào đó, nhưng lại cũng không tin tưởng ai khác sẽ làm đó đàng hoàng,” Le Goy giải thích. “Một lần nữa, người này thường sẽ tự làm và phàn nàn chứ nhất quyết không nhờ ai đó làm ở chỉ mức “ổn” hoặc ai đó làm không đạt chuẩn,” bà nói thêm.

In families, a martyr complex may present itself inside the home. “We also see this in families where one person may be very unhappy that they have to take on a particular chore, but they also don’t trust anyone else to do it properly,” explains Le Goy. “Again, this person is more likely to do it themselves and complain about it rather than having someone else do an ‘ok’ job or one that doesn’t meet their standards,” she adds.

Phức cảm tử đạo có thể xuất hiện trong các mối quan hệ bạn bè. Một người có thể xuôi theo những gì bạn bè mình muốn ngay cả khi họ không thích, và rồi sau đó tham phiền rằng tình bạn này không cân xứng vì họ không hề chủ động chọn những hoạt động này. Họ có thể ở đó và hỗ trợ khi một người bạn cần đến họ, nhưng rồi lại không nhờ lại bạn bè khi mình cần giúp đỡ, cuối cùng lại than thở là người bạn kia không đến với mình giống như mình từng đến với người ta.

A martyr complex can also manifest in friendships. A person might go along with what their friends wants to do even though they don’t enjoy it, and then later complain that the friendship is imbalanced because activities are never their choice. They might be available and supportive when a friend is in need, but then not reach out when they are, later claiming that the friend isn’t there for them in the same capacity as they offer.

Dấu hiệu. Signs of A Martyr Complex

Nếu bạn lo lắng là mình hay người mình biết có thể mắc phức cảm tử đạo, dưới đây là một số dấu hiệu có thể cho thấy liệu bạn có đang gặp vấn đề này hay không. Ngoài ra, bạn có thể làm một bài kiểm tra tính cách để xem xem mình có bị phức cảm này không.

If you’re worried that you or someone you know may be suffering from a martyr complex, here are some signs that can clue you in to whether or not you have cause for concern. Additionally, you may wish to take a personality test to determine if you have this complex.1

– Không thể nói không: Le Goy nói rằng những người có phức cảm tử đạo “rất khó để từ chối” người khác, ngay cả khi bạn không có năng lực làm cái được yêu cầu. Người mắc phức cảm này cảm thấy hậm hực khi phải đồng ý nhưng lại thấy bất lực khi nói “không”.

Can’t say no: Le Goy says that martyrs have “difficulty saying ‘no’ to other people, even when you don’t have the capacity to do what is being asked. Martyrs find themselves feeling very resentful when they say ‘yes’ but powerless to say ‘no.'”

– Hành vi hung hăng bị động: Người mắc phức cảm tử đạo có thể hành xử hung hăng một cách bị động.

Passive-aggressive behavior: Martyrs are likely to behave passive aggressively.

– Ranh giới kém: Ngoài việc không thể từ chối nếu muốn, người mắc phức cảm tử đạo có thể đòi hỏi được cảm ơn và tưởng thưởng cho những hành động của mình.

Poor boundaries: In addition to not saying no when they want to, a martyr may demand thanks and rewards for their actions.

– Thiếu chủ động: Le Goy cho rằng người mắc phức cảm này “thường cảm thấy thế giới như đang chống lại mình và bản thân là nạn nhân của hoàn cảnh, thay vì là một người chủ động cải thiện tình huống.

Lack of agency: Le Goy says that martyrs “often feel like the world is against them and they are a victim of their circumstances, rather than someone who can take an active role in improving their situation.

– Kể chuyện anh hùng: Người mắc phức cảm này sẽ kể một câu chuyện đầy thêu dệt rằng bản thân họ là anh hùng trong câu chuyện, lao vào cứu thế giới như người duy nhất có thể làm được.

Hero narrative: A Martyr will create a narrative that paints themself as the hero in a situation, swooping in to save the day as the only competent person.

– Tự làm một mình: Vì không tin tưởng người khác làm việc nên người mắc phức cảm này hay thể hiện quá lố, làm nhiều hơn cái họ có thể làm, đến mức tự hủy hoại bản thân.

Going it alone: Because they don’t trust the work of others, a martyr is likely to overperform and do more than they comfortably can, to their own detriment.

Ngược lại với phức cảm tử đạo? What Is the Opposite of a Martyr Complex?

Ngược lại với phức cảm tử đạo là khi một ai đó có ranh giới tốt, dám nói không nếu cần, thể hiện nhu cầu và mong muốn của bản thân thay vì đè nén không dám nói ra, biết được mình không phải là người duy nhất làm được việc và không đòi hỏi tán dương và cảm ơn khi làm chuyện tốt cho người khác.

The opposite of a martyr complex is someone with healthy boundaries who says no when they need to, expressing their needs and wants instead of silencing them, knows they aren’t the only one who can do things correctly, and does not demand praise and thanks when they commit good deeds for others.

Sự hình thành của phức cảm tử đạo. How a Martyr Complex Develops

Không ai sinh ra là bị phức cảm này. Thay vào đó, nó xuất hiện là kết quả của các biến cố trong cuộc sống. Theo Le Goy, “không thể đáp ứng được nhu cầu của chính mình chính là một hành vi tập nhiễm. Đôi khi con người ta trải qua việc bị người khác khai thác sự tự chủ và các ranh giới bị ngó lơ.”

No one is likely born with this complex. Rather, it occurs as a result of life circumstances. Says Le Goy, “being able or unable to meet your own needs is a learned behaviour. Sometimes people have experiences where their autonomy is exploited or their boundaries are ignored.”

Phức cảm đạo tử có thể xuất hiện từ thời thơ ấu, nhưng nó cũng có thể là kết quả của thời thơ ấu sóng gió. “Khi điều này xuất hiện trong thời thơ ấu (ví dụ, do cha mẹ bỏ bê), thì chủ thể có thể quyết định mình cần phải làm mọi thứ cho bản thân và rằng những người khác sẽ không thể đáp ứng nhu cầu của họ,” Le Goy giải thích. “Bạn có thể thấy chủ thể có thể trở thành một người khó nói không, và cũng cảm thấy uất hận vì phải làm hết mọi thứ một mình,” bà nói thêm.

A martyr complex can develop in adulthood, but it can also be the result of a difficult childhood. “When this happens in childhood (for example, due to a neglectful parent), this person may decide that they need to do everything for themselves and that other people are not going to reliably meet their needs,” explains Le Goy. “You can see how this person could develop into someone who finds it difficult to say no, and also feels very resentful about having to do everything themselves,’ she adds.

Phức cảm tử đạo và Phức cảm cứu rỗi. Martyr Complex vs. Savior Complex

Nghe có vẻ tương tự nhau vì cả hai phạm trù này đều đề cập đến những hành động vô vị kỷ, nhưng phức cảm tử đạo không giống như phức cảm cứu rỗi. Là vì người mắc phức cảm tử đạo cố ý hy sinh nhu cầu của chính mình và giúp người khác, rồi mong đợi mọi người tán dương mình.

They may sound similar because they involve selfless acts, but a martyr complex is not the same as a savior complex. That’s because a martyr intentionally sacrifices their own needs and wants to help others, then expects praise for it.

Ngược lại, một người có phức cảm cứu rỗi cảm thấy cực kỳ muốn “giúp” người, theo kiểu “quý tộc”, mà không nhất thiết mong đợi nhận lại được điều gì. Điều này cũng có thể gây vấn đề vì nó khiến người khác không biết biết tự chịu trách nhiệm.

Conversely, someone with a savior complex feels a strong need to “save” others as the “noble” thing to do, without necessarily expecting anything back in return. This can be problematic in the ways it may not allow others necessary personal responsibility.

Ái kỷ tử đạo là gì? What Is a Martyr Narcissist?

Ái kỷ tử đạo là người hy sinh bản thân cho người khác với mục tiêu nhận được sự ca tụng và ngưỡng mộ. Mặc dù người mắc phức cảm tử đạo không có tính ái kỷ cũng mong đợi lời khen và sự chú ý nhưng đây chính là “nhiên liệu” gây chuyện chính của một người vốn có tính ái kỷ.

A martyr narcissist is someone who sacrifices themself for others with the main motivation of receiving praise and admiration. While a martyr who isn’t a narcissist might expect praise and attention, it is the main fuel of someone who is also is also a narcissist.

Phức cảm tử đạo có tốt không? Is A Martyr Complex A Good Thing?

Mặc dù hành xử vô vị kỷ nghe có vẻ là tính tốt, nhưng những mục đích của người mắc phức cảm tử đạo lại khiến hành vi này không còn tốt nữa. Le Goy lưu ý rằng “mặc dù tôi nghĩ việc có tiêu chuẩn cho cách bạn làm chuyện này chuyện kia là quan trọng, nhưng dựa vào sự công nhận từ bên ngoài và ôm đồm quá nhiều chắc chắn là hành vi nên được xử lý.”

Even though behaving selflessly might sound like a good trait, the intentions of someone with a martyr complex are such that it can’t generally be considered a good thing. Le Goy notes that “while I think having standards for how you do things is important, relying on external validation and overextending one’s self are definitely behaviors that should be worked on.”

Bà giải thích rằng “khi ta làm điều này, chúng ta đang yêu cầu mọi người đáp ứng nhu cầu không thể được đáp ứng bởi bất kỳ ai khác,” và nói rằng “với một người mắc phức cảm tử đạo, lời tán dương từ mọi người sẽ chẳng bao giờ là đủ để khiến họ hạnh phúc.” Ngược lại, bà cho rằng phức cảm tử đạo nên được coi là một vấn đề cần vượt qua.

She explains that “when we do this, we’re asking other people to meet needs that are impossible to be met by someone else,” and says that “for someone with martyr complex, there is never going to be enough praise from others to make them really happy.” In turn, she thinks a martyr complex should be addressed as an issue to overcome.

Làm sao để vượt qua phức cảm tử đạo? How to Overcome A Martyr Complex

Vượt qua phức cảm tử đạo bắt đầu bằng việc chịu chịu trách nhiệm. “Nếu một người muốn vượt qua phức cảm này, họ cần nhận ra không ai khác có thể làm điều đó cho họ,” Le Goy khuyên. Bà nói rằng một người mắc phức cảm tử đạo sẽ cần nỗ lực đặt ra ranh giới và nói không. Bà lưu ý rằng họ cũng cần tuân thủ những ranh giới và “ổn với việc bị mọi người phản ứng tiêu cực trước.”

Getting over a martyr complex begins with taking personal responsibility. “If someone wants to get over being a martyr, they need to recognize that no one else is going to be able to do it for them,” instructs Le Goy. She says that a martyr will need to work on both setting boundaries and saying no. She notes that they’ll need to stick with those boundaries and be “ok with it if they get negative reactions from people at first.”

Người có phức cảm tử đạo cũng nên tham gia tri liệu. “Một số người sẽ nên phối hợp với một trị liệu viên giỏi để có thể giúp họ hiểu rõ hơn tại sao mình lại dễ mắc phức cảm này và làm sao để vượt qua nó,” theo Le Goy. Bà cũng nói rằng việc học cách nuôi dưỡng bản thân và rất quan trọng. “Dù là ra ngoài nhiều hơn, tập thể dục thường xuyên hơn, thiền, v.v… Thì những hoạt động mới này nên là những thứ họ làm cho chính bản thân mình – chứ không phải để nhận được lời khen từ bất cứ ai,” bà khuyến nghị.

Martyrs may also benefit from therapy. “Some people will benefit from working with a good therapist who can help them understand why they have been prone to being a martyr and how they can work through it,” says Le Goy. She also tells us that learning how to nurture oneself is necessary. “Whether it’s getting outside more, engaging in physical exercise, meditating, etc., their new activities should be things they are doing just for themselves—not to elicit praise from anyone else,” she suggests.

Tham khảo. Source

Self assessment | do you suffer from martyr victim complex.

Nguồn: https://www.verywellmind.com/martyr-complex-what-it-means-and-how-to-overcome-it-7553595

Như Trang.