Mặc dù chúng ta đều có những kế hoạch cho cuộc sống, nhưng mọi thứ không phải lúc nào cũng như ta mong muốn. Mối quan hệ không dài lâu, công việc cắt giảm, hoặc một số những chướng ngại khó lường khác trong cuộc sống. Khi những tình huống bất ngờ này xuất hiện, bạn sẽ dễ bị lo âu và cảm thấy mất kiểm soát cuộc sống.
Although we can make life plans, things don’t always go the way we expect. Our relationship doesn’t last, our position at work is cut, or some other obstacle is unexpectedly placed in our way. When these unexpected situations add up, it’s easy to become anxious and feel as if life is out of control.
Việc tìm hiểu tại sao bản thân lại cảm thấy mất kiểm soát cuộc sống giúp bạn hiểu được những vấn đề ẩn sâu bên trong có thể khiến bạn có cảm giác này. Bài viết cũng thảo luận một số hành động bạn có thể làm khi cuộc sống hơi bắt đầu chòng chành, giúp bạn cảm thấy ổn hơn về mọi thứ diễn ra – ngay cả khi bạn không thể kiểm soát được chúng.
Learning why you may feel like your life is out of control helps you understand the underlying issues that may be causing these feelings. We also discuss several actions you can take if life feels a little haywire, helping you feel better about your circumstances—even if you can’t control them.
Lý do bạn cảm thấy đời sống mất kiểm soát. Reasons Life Can Feel Out of Control
Cảm giác mất kiểm soát cuộc sống đến từ cảm giác lo âu rằng mình không phải lúc nào cũng tiếp cận được với “chiếc ghế tài xế” cho chuyến xe cuộc đời. Con người chúng ta sẽ chẳng thể biết được khi nào thảm họa ập đến và nó diễn ra trong bao lâu, từ đó nỗi sợ xuất hiện làm châm ngòi cho những cảm giác như buồn bã, bực bội và tức giận.
Feeling like life is out of control comes from the anxiety of not always having access to the driver’s seat of life. People have no idea when disaster may strike and for how long, so it produces fear that triggers other emotions like sadness, frustration, and anger.
Có nghĩa là, có nhiều tình huống khiến bạn cảm thấy đời sống mất kiểm soát. Dưới đây là một số tình huống.
That said, there are plenty of situations in which life may feel out of control. The following are a few to consider.
Căng thẳng quá mức. Excessive Stress
Nhiều cảm giác choáng ngợp có thể bị gây ra bởi căng thẳng đến từ mọi ngóc ngách của cuộc sống. Một người có thể cảm thấy quá tải với áp lực phải gồng gánh mọi chuyện cho gia đình, công việc, tài chính, v.v… Mọi thứ mỗi lúc mỗi chất chồng, tạo ra cảm giác bạn không thể kiểm soát đời sống quanh mình nữa.
A lot of overwhelming feelings can be caused by stress coming in at every corner. A person can feel overloaded with the pressures of having to keep everything together for their family, job, finances, and more. It all starts to pile up, creating the feeling that you’re not in control of your life around you.
Vấn đề sức khỏe. Health Concerns
Con người ta hay lo lắng về sức khỏe thể chất và tinh thần của mình, đặc biệt là khi họ có một bệnh lý mãn tính hoặc dễ bị mắc bệnh tật. Thêm nữa, bệnh tật xuất hiện đột ngột nên chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi ta cảm thấy mất kiểm soát với sức khỏe và cuộc sống của mình.
People tend to worry about their physical and mental health, especially when they have a chronic health condition1 or are susceptible to illness. Add this to the chance of disease suddenly making an appearance and it’s no wonder a person may feel a loss of control over their health and wellness.
Các vấn đề sức khỏe có thể bị gây ra bởi các yếu tố nguy cơ không thể điều chỉnh được như di truyền, tuổi tác và môi trường. Vì không thể thay đổi được nên bạn mới cảm thấy sức khỏe mình đã nằm ngoài tầm kiểm soát.
Health issues can be caused by nonmodifiable risk factors such as genetics, age, and environment.2 Since these cannot be changed, it can make you feel like your health is out of your control.
Vấn đề trong các mối quan hệ. Relationship Issues
Dù đang là cha mẹ, bạn đời, bạn bè, người chăm sóc hay vai trò nào khác, thì mọi mối quan hệ đều ít nhiều có điểm chung. Là sự tham gia của hai con người. Mặc cho bạn có thể kiểm soát những cảm xúc và hành động của bản thân nhưng bạn cũng chẳng thể kiểm soát được cách người kia hành xử hay cảm nhận.
Whether you’re busy being a parent, spouse, friend, caretaker, or some other role, every relationship has something in common. Two people are involved. While you may have control over your own actions or feelings, you cannot control how another person acts or feels.
Ngoài ra, nếu bạn thấy mình đang ở trong một mối quan hệ độc hại (với bạn đời, bạn bè hay thậm chí thành viên trong gia đình), thì bạn đều dễ cảm thấy đời sống xoay mòng mòng mà bạn không kiểm soát được. Cảm giác này cũng đặc biệt dễ thấy khi những nỗ lực hàn gắn mối quan hệ thất bại.
Additionally, if you find yourself in a toxic relationship (with a partner, friend, or even family member), this could cause you to feel like your life is spinning out of control. This feeling can be especially prominent when attempts to mend the relationship have failed.
Khủng hoảng quy mô lớn. Large-Scale Crises
Virus dễ lây lan, thiên tai, và bất bình đẳng xã hội đều là những thách thức quy mô lớn. Vì chúng ảnh hưởng lên rất nhiều người nên cảm giác mất kiểm soát sẽ dễ xuất hiện. Những tình huống như thế này có thể cũng làm xuất hiện cảm giác bất lực, lo âu, sợ hãi và thậm chí là tức giận.
Highly contagious viruses, natural disasters, and social injustices are all large-scale challenges. Since they affect so many people, it’s easy to feel a loss of control. Situations such as these can also produce feelings of defenselessness, anxiety, fear, and even anger.3
Thách thức công việc. Work Challenges
Có những lúc công việc của một người ngốn hết toàn bộ thời gian của họ và khiến họ cảm thấy nó chiếm hữu luôn cả đời sống. Con người ta có thể bị choáng ngợp bởi nhiệm vụ họ cần phải làm, cả trong và ngoài chỗ làm, tạo ra cảm giác không thể kiểm soát được mọi chuyện.
There are times when a person’s job consumes all of their time and seems as if it’s taking over their life. People can also become overwhelmed by what they need to get done inside and outside of the workplace, creating a sense that they have no control.
Bi kịch cá nhân. Personal Tragedy
Trải qua một bi kịch trong cuộc sống như người thân qua đời, mất việc, hoặc là nạn nhân của một vụ phạm tội có thể tạo ra nhiều cảm xúc choáng ngợp. Vì những tình huống kiểu này không nằm trong sự kiểm soát của bạn nên bạn sẽ dễ cảm thấy bất lực và mất mát.
Experiencing a tragic life event such as a death in the family, job loss, or being a victim of crime can produce a lot of overwhelming emotions. Since these kinds of situations are out of your control, you may feel helpless and lost.
Ở những hoàn cảnh ngoài tầm kiểm soát, bạn có thể cũng cảm thấy mình không kiểm soát được cảm xúc hoặc phản ứng của mình trước bi kịch đó.
In uncontrollable circumstances, you may also feel like you have no control over your feelings or response to the tragedy.
Nên làm gì khi đời sống mất kiểm soát. What to Do When Life Feels Out of Control
Khi đời sống bắt đầu mất kiểm soát, hãy từng bước thực hiện những hành động sau.
When life starts to feel out of control, taking these actions can help.
Chăm sóc bản thân. Engage in Self-Care
Dành thời gian cho bản thân là điều cực kỳ bình thường. Trong thực tế, dành thời gian cho bản thân mang đến rất nhiều lợi ích. Ví dụ, một nghiên cứu có sự tham gia của các sinh viên y đã phát hiện ra rằng khi tự chăm sóc bản thân, nhóm sinh viên này đã kiểm soát căng thẳng tốt hơn và cải thiện được chất lượng cuộc sống.
It is perfectly okay to take some time for yourself. In fact, doing so offers many benefits. For instance, a study involving medical students found that when they engaged in self-care, they were better at managing stress and had an improved quality of life.4
Các cách chăm sóc bản thân hiệu quả: Effective self-care strategies include:5
– Tập thể dục thường xuyên. Exercising regularly
– Có chế độ ăn uống lành mạnh. Eating healthy meals
– Ngủ đủ giấc. Getting adequate sleep
– Thực hiện nhiều hoạt động thư giãn. Engaging in relaxing activities
– Thực hành biết ơn. Practicing gratitude
– Giữ thái độ tích cực. Staying positive
– Duy trì kết nối với gia đình và bạn bè. Staying connected with family and friends
Thay đổi góc nhìn. Change Your Perspective
Thay vì nghĩ đời sống bị mất kiểm soát, bạn nên hình thành một góc nhìn kiểu “đời sống là như vậy đó”. Điều này không có nghĩa là chấp nhận bị đối xử tệ. Thay vào đó, bạn học cách buông bỏ thói kiểm soát và không cắm chốt vào việc phải đạt được một kết quả cụ thể nào đó, vốn có thể đưa đến sự hài lòng với cuộc sống hơn.
Rather than viewing your life as out of control, it may help to develop an “it is what it is” perspective. This does not mean accepting poor treatment. Instead, it involves letting go of control and not fixating on achieving specific outcomes, which can life lead to greater life satisfaction.6
Kiểm soát những thứ bạn có thể thay đổi được. Control Things You Can Change
Ngay cả khi ta không thể kiểm soát mọi thứ trong cuộc sống thì ta vẫn kiểm soát được một vài thứ. Hãy nỗ lực thay đổi những thứ mà bạn có thể kiểm soát trong đời, như đến phòng tập gym thường xuyên hơn, ăn ít đồ ngọt hơn hoặc loại bỏ một con người độc hại ra khỏi đời sống.
Even though we may not have control of everything in our lives, we do still have control of some things. Work on changing the things in life that you do have control over, like going to the gym more often, eating fewer sweets, or removing a toxic person from your life.
Tự tin vào quyết định của bản thân. Be Confident in Your Decisions
Đời sống có thể bị mất kiểm soát khi bạn liên tục lo lắng và tự hỏi liệu mình có đưa ra quyết định đúng hay không. Ta thường muốn đảm bảo mọi thứ phải đúng, gần như phải hoàn hảo – nhưng không hề và chưa từng có gì là hoàn hảo cả.
Life can feel out of control when you are constantly worrying and wondering if you are making the right choices. We tend to want to make sure we get it just right, almost perfect—but nothing will ever be perfect.
Hãy tự hào với những gì bạn tạo ra trong cuộc sống và, nếu bạn có đưa ra một vài quyết định không tốt, hãy học hỏi từ chúng và bước tiếp. Hãy sử dụng chính những sai lầm để phát triển bản thân và trau dồi trí tuệ. Hãy biết ơn những tình huống khó khăn đã thúc đẩy bạn tiến bước và giúp bạn có được những khoảng thời gian tốt đẹp hơn sau này.
Take pride in what you created for your life and, if you made a few bad decisions, learn from them and move forward. Use your mistakes to foster personal growth and wisdom. Be appreciative of challenging situations that push you to keep going and bring you to better times.
Trao đổi thẳng thắn. Talk it Out
Nếu bạn cảm thấy ngợp và căng thẳng, bạn có thể trao đổi về những gì khiến bạn cảm thấy như vậy. Dù bạn nói chuyện với người thân hay trị liệu viên, việc có một ai đó để bạn có thể nói ra những bận tâm và lo lắng là rất tốt. Họ có thể giúp bạn tái thiết lại cảm xúc và từ đó xử lý chúng.
If you feel overwhelmed and stressed, it can be beneficial to talk about what may be making you feel this way. Whether you speak with a loved one or find a qualified therapist, it’s helpful to have someone with whom you can voice your concerns and worries. They can help you deconstruct your feelings and sort them out accordingly.
Chọn lấy một thú vui. Pick Up a Hobby
Thú vui là một cách tuyệt vời để phân tán tâm trí khỏi những thứ bạn không thể thay đổi. Dù là bắt đầu thói quen đi bộ hằng ngày, tập gia công gỗ, hay bắt đầu viết nhật ký, việc chọn cho mình một thú vui có thể giúp bạn cảm thấy được giải thoát một chút ra khỏi những thách thức của cuộc sống.
Hobbies are a great way to take your mind off of things you can’t change. Whether you start going for a daily walk, get into woodworking, or begin keeping a journal, picking up a hobby may help you to feel a bit of an escape from life’s challenges.
Thú vui đóng vai trò nhắc nhở đơn giản rằng bạn thực sự có nắm được “tay lái” cuộc đời vì chính bạn mới là người chọn cách sử dụng thời gian rảnh của mình.
Hobbies, in a way, act as a simple reminder that you do hold the steering wheel to your life since it’s you who gets to choose how to spend your free time.
Suy nghĩ tích cực. Think Positively
Cố gắng suy nghĩ tích cực. Đời sống không phải lúc nào cũng tệ thế này. Vậy nên, hãy học cách tập trung vào những gì tốt đẹp đang diễn ra và biết ơn những gì mình có.
Strive to think positively. Life won’t always feel this way. So, practice focusing on what is going well in your life and aim to be thankful for the things you do have.
Điều quan trọng bạn cần nhớ là đôi lúc bạn phải chấp nhận cả cái xấu kèm theo những cái tốt. Hãy nỗ lực hết sức biết ơn những nghịch cảnh cuộc sống vì chúng có thể là chất xúc tác giúp bạn trưởng thành hơn.
It’s also important to remember that sometimes you have to take the bad with the good. Do your best to be appreciative of challenging situations in your life because they can be a catalyst for massive personal growth.
Tham khảo. Sources
Lebel S, Mutsaers B, Tomei C, et al. Health anxiety and illness-related fears across diverse chronic illnesses: A systematic review on conceptualization, measurement, prevalence, course, and correlates. PLoS One. 2020;15(7):e0234124. doi:10.1371/journal.pone.0234124
Salzberg L. Risk factors and lifestyle interventions. Prim Care. 2022;49(2):201-212. doi:10.1016/j.pop.2021.11.001
Makwana N. Disaster and its impact on mental health: A narrative review. J Family Med Prim Care. 2019;8(10):3090-3095. doi:10.4103/jfmpc.jfmpc_893_19
Ayala EE, Winseman JS, Johnsen RD, et al. U.S. medical students who engage in self-care report less stress and higher quality of life. BMC Med Educ. 2018;18. doi:10.1186/s12909-018-1296-x
National Institute of Mental Health. Caring for your mental health.
Whitehead R, Bates G, Elphinstone B, Yang Y, Murray G. Letting go of self: The creation of the nonattachment to self scale. Front Psychol. 2018;9:2544. doi:10.3389/fpsyg.2018.02544
Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-to-do-when-life-feels-out-of-control-5217728
Như Trang.
Exploring Psychology - Khám Phá Tâm Lý Học 