Trầm cảm loạn thần là có các triệu chứng của trầm cảm nghiêm trọng kèm theo loạn thần. Bệnh lý này thường có các triệu chứng của trầm cảm, như tâm trạng đi xuống, thay đổi khẩu vị, và mất hứng với các hoạt động mình từng thích.

Psychotic depression involves having symptoms of severe depression along with psychosis. This condition involves the usual symptoms of depression, such as depressed mood, appetite changes, and loss of interest in activities previously enjoyed.

Nguồn: Progress In Mind

Loạn thần là một bệnh lý khi con người ta bắt đầu nhìn thấy và/hoặc nghe thấy những thứ không có thật (ảo giác) hoặc có những ý tưởng sai lệch về thực tế (ảo tưởng). Cũng có thể kèm theo suy nghĩ rối loạn hoặc vô tổ chức.

Psychosis is a condition in which a person begins to see and/or hear things that aren’t really there (hallucinations) or experience false ideas about reality (delusions). There may also be disorganized or disordered thinking.

Tổng quan. At a Glance

Khi loạn thần xuất hiện bên cạnh trầm cảm, người ta gọi nó là trầm cảm loạn thần. Các triệu chứng trầm cảm loạn thần bao gồm tâm trạng trì trệ, mất hứng thú vào những hoạt động yêu thích, thay đổi trong giấc ngủ và khẩu vị, ảo giác, và ảo tưởng. Vẫn chưa rõ nguyên nhân gây bệnh chính xác nhưng gen di truyền và căng thẳng được cho là có góp phần. Các hình thức can thiệp có thể là thuốc điều trị và liệu pháp sốc điện.

When psychosis occurs alongside depression, it is called psychotic depression.1 Psychotic depression symptoms include depressed mood, loss of interest in previously enjoyed activities, changes in sleep and appetite, hallucinations, and delusions. The exact causes are unknown, but genetics and stress are believed to play a part. Treatments that may help include medications and electroconvulsive therapy.

Các triệu chứng. Psychotic Depression Symptoms

Một người mắc trầm cảm loạn thần sẽ xuất hiện kết hợp các triệu chứng trầm cảm, bao gồm:

A person with psychotic depression will experience a combination of depression symptoms, potentially including:

– Tâm trạng trì trệ. Depressed mood

– Mất đi hứng thú hoặc thỏa mãn ở những hoạt động từng yêu thích trước đây. Diminished interest or pleasure in activities previously enjoyed

– Mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng. Fatigue or lack of energy

– Cảm thấy tội lỗi hoặc thấy mình không xứng đáng. Feelings of worthlessness or guilt

– Không thể tập trung. Inability to concentrate

– Thay đổi đáng kể trong cân nặng và khẩu vị. Significant changes in weight and appetite

– Khó ngủ. Sleep difficulties

– Nghĩ về cái chết hoặc tự sát. Thoughts of death or suicide

Nguồn: Samarpan Health

Ngoài các triệu chứng kể trên, người mắc bệnh lý này còn xuất hiện ảo tưởng và/hoặc ảo giác.

In addition to the above symptoms, people with psychotic depression will also experience delusions and/or hallucinations.2

Người mắc các bệnh lý tâm thần khác, như tâm thần phân liệt, cũng có thể xuất hiện loạn thần. Ở các ca trầm cảm loạn thần, ảo giác và ảo tưởng xuất hiện ở người bệnh cũng theo hướng trầm cảm và thường tập trung vào cảm giác vô vọng và thất bại.

People with other mental illnesses, such as schizophrenia, may also experience psychosis.3 In the cases of psychotic depression, the hallucinations and delusions that people experience are depressive and tend to focus on themes of hopelessness and failure.

Loạn thần trong tâm thần phân liệt chú trọng nhiều hơn vào những thứ nguy hiểm hoặc không khả thi, vốn khá rời rạc hoặc không liên quan đến tâm trạng hoặc tráng thái tình cảm.

Psychosis associated with schizophrenia features impossible or bizarre themes that are disjointed and not connected to mood or affective states.

Nguồn: Rational Psychiatry –

Trầm cảm loạn thần phổ biến thế nào? How Common Is Psychotic Depression?

Theo ước tính có khoảng 3% đến 11% người mắc trầm cảm nặng trong đời. Trong số những người mắc trầm cảm nặng, có khoảng 14.7% đến 18.5% sẽ xuất hiện trầm cảm kèm với các đặc trưng loạn thần. Dạng trầm cảm này cũng xuất hiện nhiều hơn theo tuổi tác.

It is estimated that about 3% to 11% of all people will experience severe depression during their lifetime. Of those who experience severe clinical depression, about 14.7% to 18.5% will develop depression with psychotic features.4 This type of depression also appears to become more common as people age.

Tuy nhiên, ta không thể dự đoán chính xác ai sẽ dễ mắc trầm cảm loạn thần, cũng như chưa hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh lý này.

It is, however, impossible to predict who exactly might be prone to psychotic depression, as not enough is known about the condition’s causes.

Các yếu tố nguy cơ. Risk Factors for Psychotic Depression

Các định nghĩa và công cụ đo lường trầm cảm luôn được thay đổi và cập nhật, nghĩa là những số liệu này luôn biến động. Từ những gì chúng ta biết, một số yếu tố có thể khiến bạn dễ mắc trầm cảm hơn, bao gồm:

The definitions and measurement tools for depression evolve and change, meaning that these statistics are always shifting. From what we know now, some of the factors that may make you more prone to depression, in general, include:5

– Là nữ giới: Phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm cao gấp 2 lần so với đàn ông; khoảng 2/3 những người mắc trầm cảm nặng là phụ nữ.

Being a woman: Women are twice as likely as men to develop depression; about two-thirds of those who develop severe depression are women.6

– Có thời thơ ấu khó khăn: Người có trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu sẽ dễ mắc trầm cảm hơn.

Having a difficult childhood: People who experienced adversity as children are more predisposed to depression.7

– Có cha mẹ hoặc anh chị em cũng mắc trầm cảm: Xu hướng mắc trầm cảm, đặc biệt là trầm cảm nặng, thường di truyền trong gia đình. Nếu bạn có cha mẹ hoặc anh chị em mắc trầm cảm, bạn sẽ có nguy cơ mắc cao hơn.

Having a parent or sibling with depression: A propensity toward depression, especially severe depression, tends to run in families.8 If you have a parent or sibling who has had depression, you are more likely to develop it yourself.

Nguồn: UNC Health Talk

Nguyên nhân. Causes of Psychotic Depression

Một học thuyết cho rằng sự kết hợp đặc biệt trong gen di truyền là yếu tố khiến một người xuất hiện trầm cảm loạn thần. Một số gen nhất định chịu trách nhiệm cho các triệu chứng trầm cảm trong khi một số khác chịu trách nhiệm cho các triệu chứng loạn thần, khiến một người có thể kế thừa gen khiến họ dễ mắc trầm cảm, loạn thần hoặc cả hai.

One theory is that a particular combination of genes must be inherited in order for a person to develop psychotic depression. Certain genes might be responsible for depression symptoms while others might be responsible for psychotic symptoms, making it possible for an individual to inherit a genetic vulnerability to depression, psychosis, or both.9

Học thuyết cho rằng sự kết hợp trong gen tác động lên trầm cảm và các triệu chứng liên quan cũng giải thích tại sao không phải tất cả mọi người mắc trầm cảm đều xuất hiện loạn thần.

The theory that a combination of genes impact depression and its symptoms would explain why not all people with depression develop psychosis.

Một học thuyết khác cho rằng nồng độ cortisol – hormone căng thẳng – cao cũng đóng vai trò nhất định. Cortisol cao thường gặp ở người mắc trầm cảm.

Another theory is that high levels of the stress hormone cortisol could be involved. High levels of cortisol are often found in people with depression.10

Chẩn đoán. Diagnosing Psychotic Depression

Hiện tại, trầm cảm loạn thần không được coi là một bệnh lý tách biệt với trầm cảm. Thay vào đó, nó được coi là một nhóm phụ của rối loạn trầm cảm điển hình.

At present, psychotic depression is not considered an illness separate from depression. Instead, it is considered to be a sub-type of major depressive disorder (MDD).11

Tiêu chuẩn chẩn đoán. Diagnostic Criteria for Psychotic Depression

Để chẩn đoán một người mắc trầm cảm loạn thần, có tên gọi chính thức là rối loạn trầm cảm điển hình với đặc tính loạn thần, người bệnh đầu tiên phải đáp ứng được các tiêu chuẩn liệt kê trong “Cẩm nang Số liệu và Chẩn Đoán các Rối Loạn tâm thần (DSM-5) dành cho rối loạn trầm cảm điển hình. Ngoài ra, người bệnh còn phải xuất hiện các dấu hiệu loạn thần, như ảo giác và ảo tưởng.

In order to be diagnosed with psychotic depression, officially known as major depressive disorder with psychotic features, a person must first meet the criteria set forth in the “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5-TR) for major depressive disorder. In addition, the person must exhibit signs of psychosis, such as hallucinations and delusions.

Chẩn đoán trầm cảm loạn thần cần có rà soát tiền sử bệnh. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chức và tiền sử bệnh trong gia đình. Một bài đánh giá do bác sĩ thực hiện cũng có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây các triệu chứng loạn thần ở người bệnh, như ma túy, các bệnh lý y khoa khác, tâm thần phân liệt hoặc rối loạn lưỡng cực.

The diagnosis of psychotic depression usually involves a medical history. Your doctor will ask questions about your symptoms and family history. An evaluation by a physician might also include testing to rule out other potential causes of the patient’s psychotic symptoms, such as drugs, another medical condition, schizophrenia, or bipolar disorder.12

Nguồn: Mind Help

Phân loại. Classification of Psychotic Depression

Mặc dù DSM-5 liệt kê trầm cảm loạn thần là một nhóm phụ của trầm cảm điển hình, nhưng nó không chỉ ra dạng trầm cảm này có gì nghiêm trọng hơn so với các nhóm phụ khác. Bảng phân loại Quốc tế về Bệnh Tật (ICD-11), mặt khác, lại phân trầm cảm loạn thần vào dạng rối loạn trầm cảm điển hình nghiêm trọng nhất.

While the DSM-5 lists psychotic depression as a subtype of major depression, it does not indicate that this type of depression is any more severe than other subtypes. The International Classification of Diseases (ICD-11), on the other hand, classifies psychotic depression as the most severe form of major depressive disorder.

Để chẩn đoán mắc rối loạn trầm cảm điển hình với các đặc trưng loạn thần, bạn phải đáp ứng được ít nhất 5 triệu chứng trầm cảm trong ít nhất 2 tuần. Các triệu chứng này bao gồm tâm trạng đi xuống, mất hứng thú hoặc quan tâm, cáu bẳn, thay đổi khẩu vị, và giấc ngủ thay đổi.

To be diagnosed with major depressive disorder with psychotic features, you must experience at least five depressive symptoms for a minimum of two weeks. Such symptoms include low mood, loss of pleasure or interest, irritability, appetite changes, and changes in sleep.

Chẩn đoán trầm cảm loạn thần cũng bao gồm các triệu chứng của loạn thần, như hoang tưởng, ảo giác, và ảo tưởng, bên cạnh các triệu chứng trầm cảm.

A diagnosis of psychotic depression also includes experiencing symptoms of psychosis, such as paranoia, hallucinations, and delusions, in addition to the depressive symptoms.

Điều trị. Treatments for Psychotic Depression

Hiện không có hình thức điều trị nào được công nhận chính thức cho trầm cảm loạn thần (tại Hoa Kỳ – ND). Tuy nhiên, Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA) khuyến nghị kết hợp thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần hoặc liệu pháp sốc điện (ECT) là những hình thức điều trị ưu tiên cho trầm cảm loạn thần.

There is currently no federally approved treatment for psychotic depression. However, the American Psychiatric Association (APA) recommends either the combination of an antidepressant and antipsychotic or electroconvulsive therapy (ECT) as the first-line treatment for psychotic depression.13

Thuốc điều trị. Medication

Các lựa chọn thuốc chống trầm cảm bao gồm thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc serotonin (SSRI) hoặc thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI).

Common antidepressant medication choices include serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) or serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs).

Bằng chứng chỉ ra rằng kết hợp trị liệu với một thuốc chống trầm cảm như SSRI hoặc SNRI kèm với thuốc chống trầm cảm sẽ mang đến hiệu quả cao hơn là chỉ một trong hai loại thuốc trên.

Evidence suggests that combination therapy with an antidepressant such as an SSRI or SNRI plus an antipsychotic is more effective than either of the two medications alone.14

Tuy nhiên, có nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng cả hai loại thuốc này. Một nghiên cứu xuất bản năm 2020 trên tập san PLOS ONE phát hiện rằng việc thêm vào một thuốc chống loạn thần không điển hình (đặc biệt là quetiapine, risperidone, aripiprazole hoặc olanzapine) với một thuốc chống trầm cảm có liên đới với nguy cơ tử vong gia tăng.

However, there are potential risks associated with using both medications together. A 2020 study published in the journal PLOS ONE found that adding an atypical antipsychotic (specifically quetiapine, risperidone, aripiprazole, or olanzapine) to an antidepressant is associated with an increased risk of death.15

Chúng ta cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về nguy cơ này. Ngoài ra, mỗi ca bệnh đều khác nhau. Với một số người, lợi ích của việc kết hợp thuốc chống loạn thần có thể khá xứng đáng so với nguy cơ tiềm ẩn. Tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ và cố tận dụng các lựa chọn ít rủi ro hơn.

That being said, more research is needed to better understand this potential risk. Furthermore, every situation is different. For some, the benefit of augmenting with an antipsychotic may be well worth the potential risk. The best thing to do is to consult with your doctor and try to exhaust other less potentially risky options.

Liệu pháp sốc điện. Electroconvulsive Therapy

Nguồn: Science | HowStuffWor

Liệu pháp sốc điện (ECT) là khá an toàn và có hiệu quả điều trị cao với người bị trầm cảm loạn thần nếu không đáp ứng tốt với thuốc điều trị truyền thống. Vì ETC giảm triệu chứng tức thời, nó cũng được khuyến nghị cho những người có suy nghĩ tự sát.

Electroconvulsive therapy (ECT) is a safe and highly effective treatment for people with psychotic depression who do not respond to traditional medications. Because ECT provides such rapid relief, it is also recommended for those struggling with suicidal thoughts.16

ETC có thể là hình thức điều trị nhanh nhất, nhưng điều trị liên tục, bao gồm thuốc chống trầm cảm, vẫn cần được thực hiện để ngăn ngừa triệu chứng tái phát.

ECT may be the most rapid treatment, but ongoing treatment, which often includes antidepressants, is needed to prevent a recurrence of symptoms.

Ứng phó. Coping With Psychotic Depression

Loạn thần có thể khiến bạn khó vận hành chức năng vì sự méo mó trong nhận thức. Vì các triệu chứng loạn thần có thể làm tăng nguy cơ cố tình tự hại hay tai nạn ngoài ý muốn, nên bạn cần tiếp nhận điều trị từ chuyên gia y tế.

Psychosis can make functioning difficult since people experience distortions in reality. Because psychotic symptoms can increase the risk of accidental or intentional self-harm, it is important to receive appropriate treatment from a qualified health professional.

Tiên lượng. Prognosis for Psychotic Depression

Tiên lượng bệnh còn tùy thuộc mà việc bạn tiếp nhận điều trị sớm đến đâu. Càng lần lữa điều trị thì người bệnh càng có khả năng phải can thiệp cấp cứu y tế.

Prognosis can depend on how soon someone receives treatment for psychotic depression. The longer it takes for treatment, the more likely it is that an individual may need emergency medical services.

Nghiên cứu. Research

Một nghiên cứu phát hiện ra có 86% người trong giai đoạn đầu của trầm cảm loạn thần sẽ hồi phục các triệu chứng, nhưng chỉ 35% hồi phục chức năng. Một số lượng lớn (41%) người được chẩn đoán mắc đã chuyển sang rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn phân liệt cảm xúc.

One study found that 86% of people with first-episode psychotic depression achieve syndromal recovery, but only 35% recovered functionally. A large number of individuals (41%) had their diagnosis changed to bipolar disorder or schizoaffective disorder.17

Các nhà nghiên cứu cho rằng trầm cảm loạn thần vẫn chưa được nghiên cứu, chẩn đoán và điều trị đúng mức. Kết hợp điều trị bằng thuốc và liệu pháp sốc điện (ECT) được chứng minh là có hiệu quả, nhưng ta vẫn cần thêm nghiên cứu để xem xem điều trị bằng thuốc chống loạn thần trong bao lâu là đủ.

Researchers suggest that psychotic depression is understudied, underdiagnosed, and undertreated.4 Combination medication treatments and ECT have been shown to be effective, but further research is needed to establish how long antipsychotic medications need to be taken.

Các tốt nhất là phải trao đổi với bác sĩ nếu bạn có xuất hiện các triệu chứng trầm cảm hoặc nghi rằng mình có thể có các triệu chứng của loạn thần. Một khi đã được điều trị và các triệu chứng ổn định hơn, hãy đảm bảo tuân thủ theo lời khuyên của bác sĩ và tiếp tục uống thuốc để dự phòng tái phát trong tương lai.

The best way to cope is to talk to your doctor if you have symptoms of depression or suspect that you may be experiencing symptoms of psychosis. Once you have been treated and your condition has stabilized, be sure to stick to your doctor’s advice and continue taking your medication in order to prevent future relapse.

Điều cần nhớ. Takeaway

Trầm cảm loạn thần có thể rất đáng sợ, nhưng vẫn có hình thức điều trị nó hiệu quả. May mắn là tiên lượng hồi phục của bệnh này khá ổn khi được điều trị hiệu quả. Nhờ điều trị, bạn có thể thuyên giảm triệu chứng trầm cảm và loạn thần, từ đó được sống là chính mình hơn.

Psychotic depression can be frightening, but effective treatments are available. Fortunately, the prognosis for recovery is good with appropriate treatment. With treatment, you can find relief from symptoms of depression and psychosis and feel more like your regular self.

Tham khảo. Sources

Østergaard SD, Meyers BS, Flint AJ, et al. Measuring psychotic depression. Acta Psychiatr Scand. 2014;129(3):211. doi:10.1111/acps.12165

Dubovsky SL, Ghosh BM, Serotte JC, Cranwell V. Psychotic depression: diagnosis, differential diagnosis, and treatment. Psychother Psychosom. 2021;90(3):160-177. doi:10.1159/000511348

Heslin M, Lappin JM, Donoghue K, et al. Ten-year outcomes in first episode psychotic major depression patients compared with schizophrenia and bipolar patients. Schizophr Res. 2016;176(2-3):417–422. doi:10.1016/j.schres.2016.04.049

Rothschild AJ. Challenges in the treatment of major depressive disorder with psychotic features. Schizophr Bull. 2013;39(4):787-796. doi:10.1093/schbul/sbt046

Meng X, Brunet A, Turecki G, Liu A, D’Arcy C, Caron J. Risk factor modifications and depression incidence: A 4-year longitudinal Canadian cohort of the Montreal Catchment Area Study. BMJ Open. 2017;7(6):e015156. doi:10.1136/bmjopen-2016-015156

National Institute of Mental Health. Major depression.

Liu RT. Childhood adversities and depression in adulthood: Current findings and future directions. Clin Psychol (New York). 2017;24(2):140-153. doi:10.1111/cpsp.12190

Flint J, Kendler KS. The genetics of major depression. Neuron. 2014;81(3):484-503. doi:10.1016/j.neuron.2014.01.027

Shnayder NA, Novitsky MA, Neznanov NG, et al. Genetic predisposition to schizophrenia and depressive disorder comorbidity. Genes (Basel). 2022;13(3):457. doi:10.3390/genes13030457

Qin DD, Rizak J, Feng XL, et al. Prolonged secretion of cortisol as a possible mechanism underlying stress and depressive behaviour. Sci Rep. 2016;6:30187. doi:10.1038/srep30187

American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed, text revision. Washington, D.C.; 2022.

Griswold KS, Del Regno PA, Berger RC. Recognition and differential diagnosis of psychosis in primary care. American Family Physician. 2015;91(12):856-863.

American Psychological Association. Practice guideline for the treatment of patients with major depressive disorder. Published October 2010.

Wijkstra J, Lijmer J, Burger H, Cipriani A, Geddes J, Nolen WA. Pharmacological treatment for psychotic depression. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015;7. doi:10.1002/14651858.CD004044.pub4

Gerhard T, Stroup TS, Correll CU, et al. Mortality risk of antipsychotic augmentation for adult depression. PLoS One. 2020;15(9):e0239206. doi:10.1371/journal.pone.0239206

Kellner CH, Fink M, Knapp R, et al. Relief of expressed suicidal intent by ECT: A consortium for research in ECT study. Am J Psychiatry. 2005;162(5):977-982. doi:10.1176/appi.ajp.162.5.977

Arrasate M, González-Ortega I, García-Alocén A, Alberich S, Zorrilla I, González-Pinto A. Prognostic value of affective symptoms in first-admission psychotic patients. Int J Mol Sci. 2016;17(7):1039. doi:10.3390/ijms17071039

Nguồn: https://www.verywellmind.com/psychotic-depression-1066607

Như Trang.