Tâm lý học về sự đáng yêu (The Psychology of Cuteness)

Mèo con, thỏ con, rái cá, hải cẩu con, nhím con. Một em bé má phúng phính hay một em bé chập chững đi còn đóng bỉm. Đồ chơi hoặc thú nhồi bông dễ thương. Bất cứ thứ gì nhỏ xíu xiu, phiên bản mini nhìn trẻ con, với đôi mắt to và má phúng phính.

Kittens, puppies, bunnies, sea otters, baby fur seals, hedgehogs. A round-cheeked baby or dapper-dressed toddler. Adorable stuffed animals or toys. Anything teeny-tiny, miniature, or that looks babyish, with wide eyes and chubby cheeks.

Hầu hết chúng ta đều thấy những thứ này cực kỳ đáng yêu và dễ thương. Chúng khiến ta phải thốt lên “Ôi” và thậm chí còn khiến chúng ta nhảy tới ôm ấp và siết chặt chúng.

Most of us find these things downright cute and endearing. They make us go, “Awwwwww!” and may even compel us to reach out to cuddle or squeeze them.1

Nhưng bạn đã từng tự hỏi tại sao lại như vậy chưa? Tâm lý học đằng sau sự dễ thương? Và sự dễ thương ảnh hưởng thế nào lên cảm xúc, hành vi và tương tác xã hội của chúng ta? Chúng ta sẽ khám phá ở bài viết này những câu hỏi thú vị (và hài hước) với sự đóng góp từ chuyên gia.

But have you ever asked yourself why that is? What is the psychology behind cuteness? And how does cuteness influence our feelings, behaviors, and social interactions? These are interesting (and fun!) questions, all of which we’ll explore here, along with expert input.

Tại sao con người lại bị thu hút bởi những thứ dễ thương? Why Are Humans Attracted to Cute Things?

Con người về bản chất – và thường hầu hết – đều bị thu hút bởi những thứ dễ thương. Những thứ ta thấy “dễ thương” có thể là người, động vật, đồ chơi, đồ vật, hay thậm chí là tiếng ồn hoặc cảnh vật. “Sự thu hút thị giác của những thứ dễ thương thường kích hoạt cảm xúc tích cực, khiến ta cảm thấy thư giãn và hạnh phúc,” theo TS. Sanam Hafeez, một nhà tâm lý học thần kinh kiêm giám đốc Comprehend the Mind, “về mặt tâm lý, những đặc điểm dễ thương này thường đưa đến cảm giác yêu thương và khao khát muốn chơi đùa với chúng.”

Humans are naturally—and pretty universally—drawn to things that are cute. Things we deem “cute” can include people, animals, toys, objects, and even noises or scenery. “The visual appeal of cuteness often triggers positive emotions, making us feel relaxed and happy,” says Sanam Hafeez, PsyD, neuropsychologist and director of Comprehend the Mind, “Psychologically, these cute features often lead to feelings of affection and a desire to engage with them in a playful way.”1

Sự đáng yêu thúc đẩy hành vi giúp đỡ như chăm sóc người khác, hỗ trợ và liên minh cộng đồng.

Cuteness encourages helpful behavior such as caring for others, helping, and social affiliation.

— Michael S. Valdez, MD

Thậm chí còn có nền tảng thuyết tiến hóa giúp lý giải tại sao con người ta lại bị thu hút bởi những thứ dễ thương, theo BS. Michael S. Valdez, giám đốc y khoa tại Detox California, và cũng là người được đào tạo nâng cao về th kinh học từ Đại học Lola linda. “Nhìn nhận theo lăng kính tiến hóa, sự thu hút của chúng ta dành cho những đặc điểm được cho là “đáng yêu” như mũi nhỏ, mắt to và và mặt tròn là tín hiệu để triệu hồi sự chăm sóc,” theo BS. Valdez. “Điều này là do nhu cầu muốn bảo vệ và nuôi dưỡng con cháu nhỏ yếu để đảm bảo sự sinh tồn của giống loài.”

There may even be an evolutionary basis for why humans are drawn to cute things, says Michael S. Valdez, MD, medical director at Detox California, and who has advanced training in neurology from Loma Linda University. “Looking at this through the lens of evolution, our attraction towards features that are considered ‘cute’ such as smaller noses, larger eyes, and rounder faces are signals to summon caregiving,” says Dr. Valdez. “This is due to a need to protect and nurture weak offspring which ensures the survival of the species.”2

Thực ra, theo nhà nghiên cứu hành vi động vật người Áo Konrad Lorenz, hầu hết những thứ từ lâu được cho là dễ thương đều có những đặc điểm giống như các em bé nhỏ. Học thuyết của ông cho rằng có lẽ chúng ta đều chỉ đang làm theo bản năng để trở thành những người nuôi dưỡng khi ta thấy phấn khích với những thứ đáng yêu. Hơn nữa, động lực muốn chăm sóc trẻ nhỏ cũng giúp giống loài chúng ta tồn tại.

Indeed, according to Konrad Lorenz, an Austrian ethologist, most of the things traditionally thought of as cute have qualities that resemble human babies. His theory was that perhaps we’re all just exercising our human drive to be nurturers when we find enjoyment in cute things. Moreover, this drive to care for our young helps our species survive.1

Điều gì khiến ta nghĩ một thứ là đáng yêu hoặc không? What Determines What We Think Is Cute Or Not?

Hầu hết các chuyên gia đều thống nhất rằng những đặc tính chính khiến một thứ gì đó dễ thương là phải có kích cỡ nhỏ và giống em bé, như đầu bự nhưng người nhỏ, mắt to tròn và má phúng phính. Các cơ thể dễ thương đều khá mềm mại và tròn với các chi nhỏ nhắn.

Most experts agree that the main qualities that make something cute are small size and child-like features, such as a large head but small body, and large, round eyes, and round cheeks. Cute bodies are usually soft and round with small extremities.1

Nhưng cái ta nghĩ là dễ thương cũng tùy thuộc từng người. “Cái nào đáng yêu hay dễ thương thay đổi tùy theo các yếu tố văn hóa xã hội, trải nghiệm cá nhân và cách não bộ một người kết nối,” theo BS. Valdez. Thêm nữa, TS. Hafeez cũng cho rằng dễ thương hay không còn tùy thuộc vào nền tảng văn hóa và thậm chí cả tâm trạng hiện tại của chúng ta nữa.

But what we think of as cute is also very individual. “What is deemed cute and adorable changes based on sociocultural factors, personal experiences, and the individual’s brain wiring,” say Dr. Valdez. In addition, says Dr. Hafeez, what we consider cute can depend on our cultural background, and even our current mood.1

Ngoài ra, đôi khi có người lại nghĩ những thứ vốn tưởng không dễ thương thực sự lại rất dễ thương, như một ông già nhỏ con hay một chú chó pitbull. Điều này có thể là do kết nối cảm xúc và cá nhân của chúng ta với một người hay vật thể nào đó, TS. Hafeez lưu ý.

Additionally, sometimes people think that things that aren’t stereotypically cute are actually very cute, such as a little old man or a pitbull. This might be due to our emotional or personal connections with an individual or object, Dr. Hafeez notes.1

“Ví dụ, một người đã từng có trải nghiệm tích cực với một chú chó pitbull có thể liên kết ngoại hình của nó với sự trung thành và yêu thương, khiến nó trở nên dễ thương,” bà lý giải. “Người lớn tuổi có thể thiếu đi những đặc điểm dễ thương phổ biến, nhưng đặc điểm tính cách của họ hoặc sự thông hiểu cuộc sống có thể tạo ra cảm giác ấm áp.”

“For instance, someone who has had positive experiences with a pit bull may associate its appearance with loyalty and affection, making it seem cute,” she explains. “Older individuals may lack typical cute characteristics, but their character traits or life wisdom can generate feelings of warmth.”

Khoa học thần kinh về sự đáng yêu. Neuroscience of Cuteness

Việc tìm hiểu những gì xảy ra trong não bộ khi ta gặp thứ gì đó dễ thương cũng khá thú vị và bổ ích.

It’s also super intriguing and illuminating to consider what happens in our brains when we encounter something cute.

Sự đáng yêu gợi lên phản ứng trong trung tâm “tưởng thưởng” của não bộ, theo TS. Hafeez. “Khi chúng ta thấy thứ gì đó dễ thương, nó kích hoạt các vùng não liên đới với tưởng thưởng và cảm xúc, đặc biệt là vùng nhân bụng và nhân nằm, vốn có liên hệ với khoái cảm và động lực,” bà mô tả. “Sự phóng thích dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh có liên đới với khoái cảm, làm củng cố phản ứng cảm xúc tích cực ta cảm thấy với những thứ dễ thương.”

Cuteness elicits a response in the “rewards” center of our brain, says Dr. Hafeez. “When we see something cute, it activates brain regions associated with reward and emotion, particularly the ventral striatum and the nucleus accumbens, which are involved in pleasure and motivation,” she describes. “The release of dopamine, a neurotransmitter linked to feelings of pleasure, reinforces the positive emotional response we feel towards cute things.”3

Ngoài ra, bà lý giải, vỏ não trước trán, chịu trách nhiệm ra quyết định và hành vi xã hội, đóng một vai trò trung tâm trong xử lý ý nghĩa cảm xúc do sự đáng yêu mang lại. Điều này ảnh hưởng lên cách ta phản ứng lại với sự dễ thương, như mỉm cười, cười khúc khích, ngân nga và cảm giác muốn được ôm hay siết chặt vật hay người dễ thương đó.

In addition, she explains, the prefrontal cortex portion of our brain, responsible for decision-making and social behavior, plays a central role in processing the emotional significance of cuteness. This influences how we react to cuteness, such as smiling, giggling, cooing, and feeling a desire to cuddle or squeeze the cute object or person.3

Tác động tâm lý của sự đáng yêu. Psychological Effects of Cuteness

Những thứ hoặc những người đáng yêu có tác động sâu sắc và lớn lao lên cảm xúc và hành vi của chúng ta.

Cute things or people can have profound and intense impacts on our emotions and behaviors.

“Sự đáng yêu thường khơi gợi những cảm xúc tích cực như hạnh phúc và ấm áp đồng thời thúc đẩy bản năng bảo vệ chăm sóc cho những vật thể đáng yêu.” TS. Hafeez mô tả. Sự đáng yêu có thể làm ta chìm đắm trong cảm giác yêu thương, khỏe khoắn và có thể khiến ta hành xử theo những phương thức cũng khá trẻ con, như tạo ra âm thanh như tiếng em bé hay nhảy lên nhảy xuống vui vẻ.

“Cuteness usually evokes positive feelings such as happiness and warmth while stimulating a protective instinct to care for the cute entity,” Dr. Hafeez describes. Cuteness can flood us with feelings of love, well-being, and may cause us to behave in more childish manners ourselves, such as making baby sounds or jumping up and down with delight.

Nhưng đôi khi, sự đáng yêu lại có thể gây ra một phản ứng hơi ngược – một hành vi hung hăng hơn. Được gọi là “hung hăng kiểu đáng yêu”, có thể là khi ta muốn ôm siết, nhéo, hoặc ôm thật chặt thứ dễ thương. Bạn thậm chí còn muốn nói mấy câu như “Muốn cắn, muốn gặm luôn quá!”, theo TS. Hafeez.

But sometimes, cuteness can trigger a seemingly opposite response—a more aggressive behavior. This is known as “cuteness aggression” and may look like wanting to squeeze, pinch, or tightly hug something cute. You may even feel compelled to say things like, “I could eat you up,” says Dr. Hafeez.4

Hung hăng kiểu đáng yêu xuất hiện “khi sự đáng yêu tràn ngập tạo ra một phản ứng cảm xúc sâu sắc, và hung hăng đóng vai trò như một cách để não bộ kiểm soát những cảm giác mạnh mẽ này,” TS. Hafeez mô tả. Người ta cho rằng hung hăng kiểu đáng yêu giúp cân bằng sự hứng khởi và yêu thương do sự đáng yêu gây ra, ngăn ta khỏi tình trạng quá tải cảm xúc.

Cuteness aggression happens “when the overwhelming cuteness creates an intense emotional response, and aggression serves as a way for the brain to manage those strong feelings,” Dr. Hafeez describes. “It’s thought that cute aggression helps balance the excitement and affection triggered by cuteness, preventing emotional overload.”5

Sự đáng yêu trong hành vi xã hội và văn hóa đại chúng. Cuteness in Social Behavior and Popular Culture

Bạn đã từng ở trong một tình huống căng thẳng với một người hay một nhóm người và rồi một thứ gì đó đáng yêu xuất hiện – có thể là một em bé xông vào giữa lúc mọi người nói chuyện, nói thứ gì đó dễ thương – và căng thẳng tan biến trong phút chốc?

Ever been in a tense situation with a person or a group of people and then something cute happens—maybe a small child breaks into the conversations and says something cute—and the tension breaks for a minute?

Đó là vì sự đáng yêu có thể mang mọi người lại gần nhau. Gắn kết vào sự đáng yêu có thể làm tâm trạng khởi sắc, mang đến một chút niềm vui cho mọi người, và khiến mọi người giải tỏa căng thẳng bằng tiếng cười. “Sự đáng yêu khích lệ hành vi giúp đỡ như chăm lo cho người khác, hỗ trợ và liên minh xã hội,” TS. Hafeez mô tả.

That’s because cuteness can bring people together. Engagement with cuteness can lighten the mood, bring a bit of joy to people, and cause people to release stress through laughter. “Cuteness encourages helpful behavior such as caring for others, helping, and social affiliation,” Dr. Valdez describes.1

Những đặc điểm khiến người ta cảm thấy vui vẻ tạo ra bởi sự đáng yêu thường được thấy trong văn hóa đại chúng. Sự đáng yêu “đóng một vai trò to lớn trong văn hóa đại chúng, với những nhân vật, con vật và xu hướng dễ thương trở thành một cách để con người ta kết nối và chia sẻ cảm xúc tích cực,” TS. Hafeez nói. “Những thứ như biểu tượng mặt người đáng yêu, thú nhồi bông, và các nhân vật hoạt hình thường được sử dụng trên mạng xã hội, tiếp thị và giải trí nhằm thu hút sự chú ý và tạo ra kết nối cảm xúc cho khán giả.”

The feel-good qualities of cuteness are seen often in popular culture. Cuteness “plays a huge role in popular culture, with cute characters, animals, and trends becoming a way for people to connect and share positive feelings,” Dr. Hafeez shares.1 “Things like cute emojis, stuffed animals, and cartoon characters are often used in social media, advertising, and entertainment to grab attention and create an emotional bond with audiences.”

Sự đáng yêu này thường được củng cố trong tiếp thị và thương hiệu sản phẩm, như sử dụng linh vật đáng yêu hoặc dễ thương. Sự đáng yêu “được ứng dụng rộng rãi trong văn hóa đại chúng – hãy cứ xem các video động vật và linh vật được sử dụng để khai thác gắn kết cảm xúc và sự trung thành với thương hiệu,” TS. Valdez nói. “Những cảm giác như thế này có thể ảnh hưởng lên dạng thức tiêu dùng, tăng cường kết nối với nhãn hàng.”

This cuteness is also often harnessed in advertising and product branding, such as the use of a cute or adorable mascot. Cuteness “is widely utilized in popular culture—consider animal videos and mascots that exploit emotional attachment and brand allegiance,” Dr. Valdez says. “Such feelings can affect spending patterns, strengthening ties to the brand.”1

Điều cần nhớ. Keep in Mind

Sự đáng yêu là thứ mà ta khá quen thuộc, nhưng hầu hết chúng ta đều chưa xét đến các lý do về tâm lý đằng sau sự đáng yêu và cách mà con người tiến hóa để cảm thấy thích những thứ đáng yêu. Mặc dù không phải tất cả chúng ta đều có những thứ đáng yêu giống nhau, nhưng hầu hết những thứ đáng yêu đều có những đặc tính của em bé như nhỏ, mềm, và… dễ thương. Sự đáng yêu có thể khơi gợi cảm giác vui vẻ, mang con người ta đến gần nhau và thường được sử dụng trong tiếp thị và mạng xã hội. Ai mà nghĩ được sự đáng yêu lại ảnh hưởng đến như vậy chứ?

Cuteness is something we are all familiar with, but most of us haven’t considered the psychological reasons behind cuteness and how humans evolved to find cute things so enjoyable. While not all of us find the same exact things cute, most cute things have baby-like qualities or are small, soft, and wel…cute. Cuteness can elicit feelings of joy, bring people together, and is often used in advertising and on social media.1 Who would have thought cuteness could have the impact that it does?

Tham khảo. Sources

Golonka EM, Jones KM, Sheehan P, et al. The construct of cuteness: A validity study for measuring content and evoked emotions on social media. Front Psychol. 2023;14:1068373. doi:10.3389/fpsyg.2023.1068373

Kringelbach ML, Stark EA, Alexander C, Bornstein MH, Stein A. On Cuteness: Unlocking the Parental Brain and Beyond. Trends Cogn Sci. 2016;20(7):545-558. doi:10.1016/j.tics.2016.05.003

Lewis RG, Florio E, Punzo D, Borrelli E. The Brain’s Reward System in Health and Disease. Adv Exp Med Biol. 2021;1344:57-69. doi:10.1007/978-3-030-81147-1_4

Stavropoulos KKM, Alba LA. “It’s so Cute I Could Crush It!”: Understanding Neural Mechanisms of Cute Aggression. Front Behav Neurosci. 2018;12. doi:10.3389/fnbeh.2018.00300

Nguồn: https://www.verywellmind.com/the-psychology-of-cuteness-11702050

Như Trang.