Ái kỷ vĩ đại hay ái kỷ tự cao là một dạng ái kỷ được định hình bởi cảm giác thổi phồng cho rằng mình thượng đẳng, có quyền, tự cho mình quan trọng, ám ảnh bởi nhu cầu muốn được người khác ngưỡng mộ, và thiếu thấu cảm với mọi người. Ái kỷ vĩ đại còn được gọi là “ái kỷ công khai.”

Grandiose narcissism is a pattern characterized by exaggerated feelings of superiority, entitlement, self-importance, an obsessive need for admiration, and a lack of empathy toward others. Grandiose narcissism is also known as “overt narcissism.”

Nguồn: Medical Xpress

Người mắc ái kỷ vĩ đại tự thổi phồng quá phức tầm quan trọng của bản thân. Những người này thèm khát sự ngưỡng mộ và thường khiến mọi tình huống xã hội xoay quanh họ. Không giống như những người ái kỷ yếu đuối, vốn thường che giấu sự bất an đằng sau lớp ngoài phòng thủ, những người bị ái kỷ vĩ đại thấy bản thân thượng đẳng, tự tin ngút ngàn, và sử dụng sự thu hút của mình để đạt được cái mình muốn từ người khác. Họ có thể cực kỳ thu hút nhưng mang tính phá hoại.

People with narcissistic grandiosity have a highly inflated sense of self-importance. They crave admiration and tend to make social situations all about them. Unlike vulnerable narcissists who hide their insecurities behind defensiveness, grandiose narcissists see themselves as superior, exude confidence, and use their charm to get what they want from others. They can be charming but destructive.

Mặc dù không được coi là một chẩn đoán chính thức về Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD) trong Cẩm nang Số liệu và Chẩn đoán các Rối loạn tâm thần (DSM-5-TR), nhưng nhìn chung, bệnh ái kỷ có thể tồn tại với nhiều dạng thức phụ – ái kỷ vĩ đại chính là một trong số đó.

Although not reflected in the official diagnosis of narcissistic personality disorder (NPD) in the “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5-TR), it is generally considered that pathological narcissism can present with different subtypes—grandiose narcissism being one of those types.

Ý nghĩa thuật ngữ. What Does the Term Grandiose Narcissist Mean?

Người bị ái kỷ vĩ đại là một người thể hiện sự thổi phồng quá phức tầm quan trọng của bản thân – và họ không hề mập mờ hay che giấu điều đó. Sự kiêu ngạo của họ “cực kỳ” dễ thấy, thậm chí khá phô trương.

A grandiose narcissist is someone who displays an excessive sense of self-importance—and they’re not at all subtle about it. Their haughtiness is *highly* visible, even showy.1

Họ cũng không chỉ tâng bốc bản thân lên. Mức độ thổi phồng tầm quan trọng bản thân thường phải trả giá bằng cách mối quan hệ hoặc các hoạt động vốn có lợi cho họ theo những cách ngược lại. Họ phụ thuộc rất nhiều vào mọi người để khẳng định tầm quan trọng của mình, ngày cả lừa dối người khác để đạt được sự ngưỡng mộ và công nhận họ cần.

They’re not just propping themselves up, either. Their inflated sense of self-esteem often comes at the expense of relationships or activities that would benefit them in other ways. They rely heavily on others to validate their importance, even deceiving others to gain the admiration and recognition they need.

Nguồn: Mental Daily

Những người bị ái kỷ vĩ đại thường hay thao túng, bóc lột và thiếu lòng thấu cảm với mọi người xung quanh.

Grandiose narcissists tend to be manipulative, exploitative, and lacking in empathy for those around them.

Theo Thạc sĩ giáo dục Alena Scigliano, chuyên gia tư vấn, trị liệu viên tâm lý, tác giả, diễn giả và chuyên gia lâm sàng về bạo hành ái kỷ, “Người mắc ái kỷ vĩ đại thường là những người hướng ngoại, nổi bật, thu hút, và lôi cuốn người khác vào quỹ đạo của mình. Họ là những người bạn muốn ở bên cạnh và là những người khiến bạn cảm thấy mình như có đặc quyền khi họ muốn bên cạnh bạn. Họ thường rất thành công chuyên môn hoặc tự mô tả bản thân như vậy.”

According to Alena Scigliano, MSEd, LPC, licensed psychotherapist, author, speaker, and clinical expert in narcissistic abuse, “Grandiose narcissists are typically the types of narcissists who are outgoing, larger than life, charismatic, and draw others into their orbit. They’re the ones you want to be around and who make you feel privileged when they want to be around you. They are often highly successful professionally or portray themselves as such.”

Họ sẽ là người thu hút nhất mà bạn có thể tưởng tượng miễn là họ còn muốn đạt được thứ gì đó họ muốn từ bạn.

They’ll be the most charming person you can imagine as long as there is something that they want from you.

— ALENA SCIGLIANO, MSED, LPC

Dấu hiệu. What Are the Signs of a Grandiose Narcissist?

Các dấu hiệu cho thấy tính ái kỷ vĩ đại bao gồm cảm giác thổi phồng quá mức về tầm quan trọng của bản thân, nhu cầu được ngưỡng mộ và công nhận từ mọi người, và thiếu lòng thấu cảm. Những đặc điểm khác của ái kỷ vĩ đại bao gồm:

The signs of grandiose narcissism include an inflated sense of self-importance, a need for admiration and recognition from others, and a lack of empathy.2 Other common characteristics of narcissistic grandiosity include:

– Hành vi tự cao hoặc tự đại. Arrogant or haughty behavior

– Thổi phồng những câu chuyện hoặc thành tích. Exaggerated stories or accomplishments

– Thường trò chuyện kiểu độc đoán hoặc coi thường ý kiến của mọi người. A tendency to domineer conversations or belittle other people’s opinions

– Ám ảnh về tiền bạc, sức mạnh và sự uy tín. An obsession with money, power, and prestige

– Tức giận khi bị chất vấn về hành vi tiêu cực. Anger when confronted about negative behaviors

– Có nhu cầu được khen ngợi hoặc chú ý quá mức. A need for excessive attention or praise

– Không có cảm giác hối hận hoặc tội lỗi khi làm tổn thương ai đó. A lack of remorse or guilt when they hurt someone

– Không thể chấp nhận sự phê bình. An inability to accept criticism

­ – Cảm giác thổi phồng về đặc quyền. An inflated sense of entitlement

Nguồn: Beautiful Minds Newsletter

Người bị ái kỷ vĩ đại có thể rất thành công trong cuộc sống – miễn là nhu cầu được công nhận từ mọi người lớn hơn bất kỳ hậu quả bất lợi nào từ hành vi của họ. Tuy nhiên, về lâu dài, sự tự cao tự đại này thường tạo ra nhiều vấn đề hơn thay vì giải quyết vấn đề.

Grandiose narcissists can be highly successful in life—as long as their need for external validation outweighs any adverse consequences of their behavior. In the long run, however, their grandiosity often creates more problems than it solves.

Người bị ái kỷ vĩ đại cần gì? What Do Grandiose Narcissists Want?

Vậy, mục đích mà những người bị ái kỷ vĩ đại phục vụ là gì? Tại sao con người ta lại xuất hiện dạng hành vi này khi tiềm ẩn nguy cơ gây tổn hại các mối quan hệ, danh tiếng và sức khỏe của chủ thể?

So, what purpose does narcissistic grandiosity serve? Why do people engage in this type of behavior when it can potentially damage their relationships, reputation, and well-being?

Về cốt lõi, người bị ái kỷ vĩ đại thèm muốn và khao khát sự ngưỡng mộ, công nhận và xác nhận từ người khác. Họ thường cảm thấy một nhu cầu mãnh liệt muốn được coi là vượt trội hoặc đặc biệt theo một cách nào đó, ngay cả khi điều đó khiến họ bóc lột hoặc thao túng người khác để đạt được sự công nhận họ đang tìm kiếm.

At their core, grandiose narcissists crave and thrive on admiration, recognition, and validation from other people. They often feel a deep need to be seen as superior or special in some way, even if it means exploiting or manipulating others to get the recognition they seek.

Theo Scigliano, “người bị ái kỷ vĩ đại muốn cảm thấy mình đặc biệt, quan trọng và được ngưỡng mộ. Họ muốn được tôn trọng, kính nể, công nhận là vượt trội và được ghi nhớ.”

According to Scigliano, “Grandiose narcissists want to feel special, important and admired. They want to be respected, revered, recognized as superior, and remembered.”

Tuy nhiên, người bị ái kỷ vĩ đại không hiểu rõ hành vi của bản thân và không tự nhìn ra được tổn hại mà họ gây ra. Cứ như vậy, họ có thể không bao giờ thực sự hiểu được điều gì đã thôi thúc họ hoặc nhận ra hành động của họ ảnh hưởng thế nào đến những người xung quanh.

However, grandiose narcissists lack insight into their own behavior and blind themselves to the harm they cause. As such, they may never truly understand what drives them or realize how their actions affect those around them.

Ái kỷ vĩ đại và Ái kỷ yếu đuối. Grandiose Narcissism vs. Vulnerable Narcissism

Ái kỷ vĩ đại rất khác với dạng ái kỷ yếu đuối, thường được gọi là ái kỷ ngầm.

Grandiose narcissism is different from a vulnerable type of narcissism, often known as covert narcissism.3

Nguồn: Impartial Priorities

Người bị ái kỷ yếu đuối có lòng tự trọng thấp, thường đưa đến cảm giác bất an và không đủ đầy. Họ có thể bị nhạy cảm quá mức trước những lời phê bình hoặc thể hiện các hành vi thụ động hoặc tiêu cực như né tránh, thao túng hoặc hung hăng khi cảm thấy bị đe dọa.

Vulnerable narcissists are low in self-esteem, often feeling insecure and inadequate. They may be hypersensitive to criticism and display passive or destructive behaviors like avoidance, manipulation, or aggression when they feel threatened.

Cảm giác tủi hổ, ganh tức, oán giận, tự ti và tự nghi ngờ bản thân sẽ giúp định hình dạng ái kỷ này. Nghiên cứu cho thấy người bị ái kỷ yếu đuối có góc nhìn thực tế hơn về năng lực của bản thân so với những người ái kỷ vĩ đại.

Feelings of shame, envy, resentment, inferiority, and self-doubt characterize this type of narcissism. Research indicates that vulnerable narcissists are more realistic about their abilities compared to grandiose narcissists.4

Người bị ái kỷ vĩ đại, mặt khác, lại không tổn hại gì nhiều từ cảm giác bất an sâu sắc, mà thay vào đó, cảm thấy mạnh mẽ hơn mọi người quanh mình. Nghiên cứu cho thấy người bị ái kỷ vĩ đại có thể ngó lơ những lời khuyên của chuyên gia, đồng thời, đổ lỗi cho người khác vì quyết định không hay của mình. Họ cũng ít bị bận lòng bởi sự phê bình và dễ xuất hiện những hành vi như thao túng, gây hấn hoặc dối trá.

Grandiose narcissists, on the other hand, do not suffer from such a deep sense of insecurity and instead feel more powerful than those around them. Research shows that grandiose narcissists may ignore expert advice and, at the same time, blame others for their poor decisions.5 They are also less likely to be bothered by criticism and are more likely to display behaviors like manipulation, aggression, and deceit.

Người bị ái kỷ vĩ đại thèm muốn quyền lực, sự công nhận, ngưỡng mộ và kiểm soát hơn tất thảy mọi thứ. Họ sẽ làm bất cứ điều gì để có được điều đó – ngay cả khi phải tổn thương hoặc thao túng người khác trong quá trình đó.

Grandiose narcissists want power, recognition, admiration, and control above all else. They will do anything to get it—even if it means hurting or manipulating other people in the process.

Ngược lại, người bị ái kỷ yếu đuối thường thụ động, cô lập, thiếu niềm tin và nhạy cảm hơn trước sự từ chối và nỗi xấu hổ. Cả hai dạng này đều phản ứng bằng sự tức giận khi cảm xúc bị tấn công.

In contrast, vulnerable narcissists are often more passive, isolated, distrustful, and sensitive to rejection and shame. Both types can react with anger when emotionally challenged.

Làm sao để ứng phó với người bị ái kỷ vĩ đại. How to Deal With Narcissistic Grandiosity

Người bị ái kỷ vĩ đại thường rất khó xử lý và có thể gây ra nhiều vấn đề lên các mối quan hệ. Dưới đây là một số gợi ý giúp kiểm soát tương tác với một người bị ái kỷ vĩ đại:

Grandiose narcissists are often difficult to deal with and can cause a lot of problems in relationships. Here are some tips for managing your interactions with someone with grandiose narcissism:

– Đặt ra ranh giới: Để họ biết rằng bạn sẽ có giới hạn và sẽ không chấp nhận những hành vi gây hấn hoặc không phù hợp. Hãy kiên quyết nhưng vẫn cố giữ mặt mũi cho họ.

Set boundaries: Let them know what you will and won’t accept, such as inappropriate or aggressive behavior. Be firm but also allow them to save face.

– Đừng quá quan trọng sự phê bình từ họ: Người bị ái kỷ vĩ đại thường sử dụng sự phê bình như một công cụ để kiểm soát, nên đừng quá quan trọng những lời đó của họ.

Don’t take their criticism personally: Grandiose narcissists often use criticism as a tool for control, so don’t take it to heart.

– Tránh rơi vào cuộc chiến tranh giành quyền lực: Người bị ái kỷ vĩ đại luôn muốn cạnh tranh và muốn mình thắng. Nếu bạn bước vào cuộc chiến này với họ, bạn sẽ chỉ càng củng cố nhu cầu được thống trị của họ mà thôi.

Avoid engaging in power struggles: Grandiose narcissists thrive on competition and winning. If you engage, you will only be reinforcing their need for dominance.

– Dành thời gian cho bản thân: Hãy dành thời gian tránh xa những người này để nạp lại năng lượng và duy trì cảm giác cân bằng trong cuộc sống.

Take time for yourself: Spend some time away from them to recharge and maintain a sense of balance in your life.

– Tìm kiếm hỗ trợ chuyên môn: Nếu hành vi của đối phương ảnh hưởng tiêu cực lên đời sống của bạn, bạn nên tìm kiếm tư vấn và trị liệu chuyên môn.

Seek professional help: If the person’s behavior is negatively affecting your life, it may be helpful to seek out professional counseling or therapy.

Sau cùng thì, cách tốt nhất để xử lý một người bị ái kỷ vĩ đại là không để bản thân bị lệ thuộc cảm xúc với họ, đồng thời đặt ra những ranh giới và tránh tranh giành quyền lực. Bằng cách đó bạn sẽ có sự chuẩn bị tốt hơn để kiểm soát những hành vi độc hại từ những người này.

Ultimately, the best way to deal with someone who has grandiose narcissism is to stay emotionally detached while setting boundaries and avoiding power struggles. By doing so, you will be better equipped to manage any toxic behaviors they display.

Câu hỏi thường gặp. Frequently Asked Questions

Làm sao để biết một người bị ái kỷ vĩ đại? How do you know if someone is a grandiose narcissist?

Ái kỷ vĩ đại được định hình bằng nhu cầu được công nhận và ngưỡng mộ quá mức. Họ thường cho thấy hành vi tìm kiếm sự chú ý, như khoe khoang hoặc thổi phồng những thành tích của bản thân, và có thể lợi dụng người khác để thu được lợi ích cá nhân.

Grandiose narcissists are characterized by an excessive need for admiration and recognition. They often display attention-seeking behaviors, like bragging or exaggerating their accomplishments, and may take advantage of others for personal gain.

Nguồn: Galaxy Press

Tác động lâu dài từ việc sống chung với một người bị ái kỷ vĩ đại? What are the long-term effects of living with a grandiose narcissist?

Việc sống chung với người bị ái kỷ vĩ đại có thể để lại tác động nghiêm trọng lâu dài lên sức khỏe tinh thần của một người, bao gồm lo âu, trầm cảm và lòng tự trọng suy giảm. Nó cũng có thể đưa đến cảm giác tội lỗi hoặc tủi hổ vì hành vi thao túng từ người mắc ái kỷ vĩ đại. Nếu bạn đang sống chung với người bị ái kỷ vĩ đại, bạn cần chăm sóc bản thân và tìm kiếm hỗ trợ chuyên môn nếu cần.

Living with a grandiose narcissist can have serious long-term effects on an individual’s mental health, including anxiety, depression and low self-esteem. It can also lead to feelings of guilt or shame due to the manipulative behavior displayed by the person with grandiose narcissism. If you are living with someone who has grandiose narcissism it is important to take care of yourself and seek professional help if needed.

Ái kỷ vĩ đại có phải là một chẩn đoán chính thức? Is grandiose narcissism an official diagnosis?

Ái kỷ vĩ đại không phải một chẩn đoán chính thức trong “Cẩm nang số liệu và chẩn đoán các rối loạn tâm thần” (DSM-5-TR). Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD), vốn được liệt kê trong phiên bản hiện có của DSM, được định nghĩa khá tương tự, là một dạng tự cao tự đại, nhu cầu được ngưỡng mộ, thiếu sự thấu cảm, và các đặc tính và hành vi liên quan khác. NPD có thể được chẩn đoán bởi một chuyên gia sức khỏe tâm thần sử dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán liệt kê trong DSM-5-TR.

Grandiose narcissism is not an official diagnosis listed in the “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5-TR). Narcissistic personality disorder (NPD), which is included in the current edition of the DSM, is similarly characterized by a pattern of grandiosity, need for admiration, lack of empathy, and other related behaviors and traits. NPD can be diagnosed by a mental health professional using the criteria outlined in the DSM-5-TR.

Tham khảo. Sources

Jauk E, Kanske P. Can neuroscience help to understand narcissism? A systematic review of an emerging field. Personal Neurosci. 2021;4:e3. doi:10.1017/pen.2021.1

Weinberg I, Ronningstam E. Narcissistic personality disorder: Progress in understanding and treatment. Focus (Am Psychiatr Publ). 2022;20(4):368-377. doi:10.1176/appi.focus.20220052

Miller JD, Lynam DR, Vize C, et al. Vulnerable narcissism is (mostly) a disorder of neuroticism. J Pers. 2018;86(2):186-199. doi:10.1111/jopy.12303

Zajenkowski M, Maciantowicz O, Szymaniak K, Urban P. Vulnerable and grandiose narcissism are differentially associated with ability and trait emotional intelligence. Front Psychol. 2018;9:1606. doi:10.3389/fpsyg.2018.01606

O’Reilly CA, Hall N. Grandiose narcissists and decision making: Impulsive, overconfident, and skeptical of experts-but seldom in doubt. Pers Individ Dif. 2021;168:110280. doi:10.1016/j.paid.2020.110280

Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-grandiose-narcissism-7112083

Như Trang