Sơ lược về Chứng ám ảnh sợ người lạ (Xenophobia)

Xenophobia, hay ám ảnh sợ người lạ, là một thuật ngữ rộng có thể được áp dụng với bất kỳ nỗi sợ nào lên một người nào đó ngoài bản thân chủ thể. Thái độ thù địch với người ngoài thường là một phản ứng trước nỗi sợ. Nó thường có liên quan đến niềm tin cho rằng có một sự xung đột giữa những người “trong cuộc” và nhóm “ngoài cuộc” đối với chủ thể.

Xenophobia, or fear of strangers, is a broad term that may be applied to any fear of someone different from an individual. Hostility towards outsiders is often a reaction to fear.1 It typically involves the belief that there is a conflict between an individual’s ingroup and an outgroup.

Ám ảnh sợ người lạ thường có nhiều điểm trùng lặp với các dạng định kiến, bao gồm phân biệt chủng tộc và thái độ ghê sợ người đồng giới, nhưng giữa chúng vẫn có những khác biệt quan trọng. Trong khi phân biệt chủng tộc, ghê sợ người đồng tính hay các dạng phân biệt đối xử khác dựa vào những đặc tính cụ thể, thì ám ảnh sợ người lạ thường có gốc rễ từ nhận thức cho rằng người không thuộc nhóm của mình là “ngoại lai” đối với cộng đồng những người trong nhóm.

Xenophobia often overlaps with forms of prejudice, including racism and homophobia, but there are important distinctions. Where racism, homophobia, and other forms of discrimination are based on specific characteristics, xenophobia is usually rooted in the perception that members of the outgroup are foreign to the ingroup community.

Ám ảnh sợ người lạ có đủ tiêu chuẩn là một rối loạn tâm thần chính thức hay không vẫn còn là một đề tài gây tranh cãi.

Whether xenophobia qualifies as a legitimate mental disorder is a subject of ongoing debate.

Ám ảnh sợ người lạ cũng có liên đới với những hành động hủy hoại và bạo lực diện rộng chống lại một số nhóm người nhất định.

Xenophobia is also associated with large-scale acts of destruction and violence against groups of people.

Dấu hiệu ám ảnh sợ người lạ. Signs of Xenophobia

Làm sao để biết ai đó đang bị ám ảnh sợ người lạ? Trong khi ám ảnh sợ người lạ có thể được thể hiện bằng nhiều cách, nhưng các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

How can you tell if someone is xenophobic? While xenophobia can be expressed in different ways, typical signs include:

– Cảm thấy không thoải mái khi ở cạnh những người thuộc về một nhóm khác. Feeling uncomfortable around people who fall into a different group

– Cố hết sức để tránh đến một số khu vực nhất định. Going to great lengths to avoid particular areas

– Từ chối kết bạn với người khác chỉ vì màu da, kiểu trang phục, hoặc những yêu tố bên ngoài khác. Refusing to be friends with people solely due to their skin color, mode of dress, or other external factors

– Khó giám sát hoặc kết nối với đồng đội khi những người này không có chung chủng tộc văn hóa và tôn giáo với mình. Difficulty taking a supervisor seriously or connecting with a teammate who does not fall into the same racial, cultural, or religious group

Mặc dù tình trạng này có thể đưa đến nỗi sợ hãi nhất định, nhưng hầu hết những người mắc ám ảnh sợ người lạ thường có ám ảnh sợ nào thực sự cả. Thay vào đó, thuật ngữ này được sử dụng nhiều nhất để mô tả những người có thái độ chống lại người nước ngoài và người nhập cư.

While it may represent a true fear, most xenophobic people do not have a true phobia. Instead, the term is most often used to describe people who discriminate against foreigners and immigrants.

Những người có xuất hiện ám ảnh sợ người lạ thường tin rằng văn hóa hoặc quốc gia của họ là cao hơn, muốn cô lập những người nhập cư khỏi cộng đồng của mình và thậm chí còn có những hành động gây hại đến những người bị coi là “người ngoài.”

People who express xenophobia typically believe that their culture or nation is superior, want to keep immigrants out of their community, and may even engage in actions that are detrimental to those who are perceived as outsiders.2

Ám ảnh sợ người lạ có phải là một rối loạn tâm thần? Is Xenophobia a Mental Disorder?

Ám ảnh sợ người lại không được công nhận là một rối loạn tâm thần trong Cẩm nang Chẩn đoán và Số liệu về các rối loạn tâm thần (DSM-5). Tuy nhiên, một số nhà tâm lý học và tâm thần học cho rằng phân biệt chủng tộc và định kiến cao độ nên được công nhận là một vấn đề sức khỏe tâm thần.

Xenophobia is not recognized as a mental disorder in the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). However, some psychologists and psychiatrists have suggested that extreme racism and prejudice should be recognized as a mental health problem.

Ví dụ, một số người cho rằng định kiến cao độ nên được xem là một nhánh phụ của rối loạn ảo tưởng. Lưu ý rằng những người ủng hộ quan điểm này cũng cho rằng định kiến chỉ trở thành bệnh lý khi nó gây gián đoạn đáng kể trong năng lực vận hành cuộc sống thường ngày của một người.

Some have argued, for example, that extreme forms of prejudice should be considered a subtype of delusional disorder.3 It is important to note that those who support this viewpoint also argue that prejudice only becomes pathological when it creates a significant disruption in a person’s ability to function in daily life.

Những chuyên gia khác lại cho rằng việc phân loại ám ảnh sợ người lạ hoặc phân biệt chủng tộc vào nhóm bệnh lý tâm thần nên được xem là một vấn đề về xã hội hơn.

Other professionals argue that categorizing xenophobia or racism as a mental illness would be medicalizing a social problem.4

Các dạng ám ảnh sợ người lạ. Types of Xenophobia

Có hai dạng chính: There are two primary types of xenophobia:

Ám ảnh sợ văn hóa lạ: Là chối bỏ những vật thể, truyền thống hay biểu tượng có liên quan đến nhóm người hoặc quốc tịch khác. Có thể là ngôn ngữ, trang phục, âm nhạc, và những truyền thống văn hóa khác.

Cultural xenophobia: This type involves rejecting objects, traditions, or symbols that are associated with another group or nationality. This can include language, clothing, music, and other traditions associated with the culture.

Ám ảnh sợ người nhập cư: Ở dạng này, con người ta chối bỏ những người mà ta tin là không thuộc nhóm cộng đồng của chúng ta. Có thể là từ chối những người đến từ những khu vực hoặc quốc gia khác, từ đó làm xuất hiện sự ngược đãi, thù địch, bạo lực và thậm chí là diệt chủng.

Immigrant xenophobia: This type involves rejecting people who the xenophobic individual does not believe belongs in the ingroup society. This can involve rejecting people of different religions or nationalities and can lead to persecution, hostility, violence, and even genocide.

Khát khao được thuộc về một nhóm là bình thường – thậm chí một cảm nhận mạnh mẽ mình thuộc về một nhóm cụ thể còn mang lại khá nhiều lợi ích. Tuy nhiên, nó cũng đưa đến thái độ hoài nghi những người ta cho là không thuộc về nhóm của chúng ta.

The desire to belong to a group is pervasive—and strong identification with a particular group can even be healthy.5 However, it may also lead to suspicion of those who are perceived to not belong.

Điều này khá tự nhiên và mang tính bản năng vì chúng ta muốn bảo vệ quyền lợi của nhóm bằng cách loại bỏ những mối đe dọa đến quyền lợi của nhóm mình. Không may thay là sự bảo vệ tự nhiên này thường khiến thành viên của một nhóm xa lánh, thậm chí tấn công những người được cho là khác biệt, ngay cả khi họ thực sự chẳng mang đến mối đe dọa nào cả.

It is natural and possibly instinctive to want to protect the interests of the group by eliminating threats to those interests. Unfortunately, this natural protectiveness often causes members of a group to shun or even attack those who are perceived as different, even if they actually pose no legitimate threat at all.

Ám ảnh sợ người lạ và Phân biệt chủng tộc. Xenophobia vs. Racism

Ám ảnh sợ người lạ và phân bệt chủng tộc khá tương đồng nhau vì cả hai đều có liên quan đến định kiến và phân biệt đối xử, nhưng ta cần cân nhắc một số điểm khác biệt quan trọng. Trong khi ám ảnh sợ người la là sợ hãi bất cứ ai được cho là ngoại lai, thì phân biệt chủng tộc lại đặc biệt hướng đến các nhóm chủng tộc và dân tộc. Con người ta có thể xuất hiện cả thái độ sợ người lạ và phân biệt chủng tộc.

Xenophobia and racism are similar in that they both involve prejudice and discrimination, but there are important differences to consider. Where xenophobia is the fear of anyone who is considered a foreigner, racism is specifically directed toward people based on their race or ethnicity. People can be both xenophobic and racist.6

Ví dụ về ám ảnh sợ người lạ. Examples of Xenophobia

Không may thay là ám ảnh sợ người lạ cực kỳ phổ biến. Dao động từ hành vi phân biệt đối xử ngấm ngầm hoặc bình luận ẩn ý đến hành vi định kiến rõ ràng hay thậm chí là bạo lực. Một số ví dụ có thể kể đến:

Unfortunately, xenophobia is all too common. It can range from covert acts of discrimination or subtle comments to overt acts of prejudice or even violence. Some examples of xenophobia include:

– Chính sách cho người nhập cư: Ám ảnh sợ người lạ có thể ảnh hưởng lên cách mà các quốc gia đối xử với người nhập cư. Có thể bao gồm thái độ thù địch và phân biệt đối xử rõ ràng với người nhập cư. Một số nhóm nhất định còn trở thành mục tiêu cấm đoán, không cho di chuyển đến một số địa điểm nhất định.

Immigration policies: Xenophobia can influence how nations deal with immigration. This may include hostility and outright discrimination against immigrants. Specific groups of people may be the target of bans designed to keep them from moving to certain locations.

Thế chỗ: Tại Hoa Kỳ, việc ép buộc những người thổ dân phải rời khỏi mảnh đất của họ chính là một ví dụ về ám ánh sợ người lạ. Việc áp dụng mô hình các trường nội trú tại Hoa Kỳ và Canada cũng có gốc rễ từ thái độ sợ người lạ và được thiết kế để thúc đẩy đồng hóa văn hóa những người bản địa Mỹ.

Displacement: In the U.S., the forcible removal of Indigenous people from their land is an example of xenophobia. The use of residential schools in the U.S. and Canada was also rooted in xenophobic attitudes and was designed to force the cultural assimilation of Native American people.

– Bạo lực: Ví dụ, các cuộc tấn công người gốc Á đã gia tăng sau đại dịch COVID-19.

Violence: For example, attacks on people of Asian descent have increased in the wake of the COVID-19 pandemic.

Nguyên nhân. Causes of Xenophobia

Có nhiều yếu tố được cho là góp phần tạo nên chứng ám ảnh sợ người lạ: There are a number of different factors believed to contribute to xenophobia:

– Bất ổn kinh tế xã hội: Chúng ta thường kiếm “chỗ” để đổ lỗi mỗi khi có khó khăn về kinh tế hay xã hội bất ổn. Người nhập cư và người thuộc các nhóm thiểu số thường sẽ bị biến thành vật tế thần và bị cho là nguyên nhân gây ra những tệ nạn xã hội.

Social and economic insecurity: People often look for someone to blame in times of economic hardship or social upheaval. Immigrants and minorities are often scapegoated as the cause of society’s ills.

Thiếu tiếp xúc: Những người ít hoặc không tiếp xúc với những người có bối cảnh và văn hóa khác mình thường sẽ sợ hãi và thiếu tin tưởng người lạ hơn.

Lack of contact: People with little or no contact with people from other cultures or backgrounds are more likely to be fearful or mistrustful of them.

Hình dung từ truyền thông: Cách mà những người nhập cư và cộng đồng thiểu số bị mô tả trên truyền thông cũng có thể ảnh hưởng lên thái độ của chúng ta dành cho họ. Nếu họ bị mô tả tiêu cực, thì định kiến của mọi người sẽ lại càng được củng cố.

Media portrayals: The way immigrants and minorities are portrayed in the media can also influence people’s attitudes towards them. If they are only shown in a negative light, it can reinforce people’s prejudices.

– Cái gì lạ là sợ: Nhìn chung, chúng ta thường hay sợ những thứ ta không quen. Điều này đúng cả với ngoại hình và những khác biệt văn hóa.

Fear of strangers: In general, people are more likely to be afraid of unfamiliar things. This can apply to both physical appearance and cultural differences.

Tác động. Impact of Xenophobia

Ám ảnh sợ người lạ không chỉ ảnh hưởng lên chúng ta ở cấp độ cá nhân. Mà nó còn ảnh hưởng lên toàn bộ xã hội, bao gồm thái độ văn hóa, kinh tế, chính trị và lịch sử. Ví dụ về chứng ám ảnh sợ người lạ tại Hoa Kỳ cho thấy những hành vi phân biệt đối xử và bạo lực hướng đến nhóm người nhập cư gốc La-tinh, Mexico, và Trung Đông.

Xenophobia doesn’t just affect people at the individual level. It affects entire societies, including cultural attitudes, economics, politics, and history. Examples of xenophobia in the United States include acts of discrimination and violence against Latinx, Mexican, and Middle Eastern immigrants.

Chứng ám ảnh sợ người lạ có liên đới với: Xenophobia has been linked to:7

– Thái độ thù địch với người có bối cảnh khác biệt. Hostility towards people of different backgrounds

– Giảm bớt cơ hội xã hội và kinh tế cho những nhóm thiểu số. Decreased social and economic opportunity for outgroups

– Định kiến ngầm cho những người thuộc các nhóm thiểu số. Implicit bias toward members of outgroups

– Chủ nghĩa cô lập. Isolationism

– Phân biệt đối xử. Discrimination

– Phạm tội do thù ghét. Hate crimes

– Các vị thế chính trị. Political positions

– Chiến tranh và nạn diệt chủng. War and genocide

– Các chính sách đối nội và đối ngoại gây tranh cãi. Controversial domestic and foreign policies

Chắc chắn là không phải ai mắc ám ảnh sợ người lạ cũng đi gây chiến hoặc phạm tội vì thù ghét. Nhưng ngay cả ám ảnh sợ người lạ ngầm cũng có thể ảnh hưởng đến từng cá nhân và xã hội từ bên trong. Những kiểu thái độ này có thể khiến người thuộc một số nhóm khó mà sống chung trong một xã hội với những người khác và ảnh hưởng lên mọi khía cạnh của đời sống bao gồm nhà ở, cơ hội việc làm và tiếp cận dịch vụ sức khỏe.

Certainly, not everyone who is xenophobic starts wars or commits hate crimes. But even veiled xenophobia can have insidious effects on both individuals and society. These attitudes can make it more difficult for people in certain groups to live within a society and affect all aspects of life including housing access, employment opportunities, and healthcare access.

Biến đặc tính tích cực (sự hòa hợp và bảo vệ nhóm khỏi những mối đe dọa) thành một đặc điểm tiêu cực (tưởng tượng ra một mối đe dọa vốn không có thật) đã gây ra nhiều dạng phạm tội do thù ghét, ngược đãi, chiến tranh và mất niềm tin nói chung.

The twisting of a positive trait (group harmony and protection from threats) into a negative (imagining threats where none exist) has led to any number of hate crimes, persecutions, wars, and general mistrust.

Chứng ám ảnh sợ người lạ có thể gây tổn hại lớn lên người khác, thay vì chỉ ảnh hưởng lên những người nắm giữ thái độ này.

Xenophobia has a great potential to cause damage to others, rather than affecting only those who hold these attitudes.

Làm sao để chống lại chứng ám ảnh sợ người lạ? How to Combat Xenophobia

Nếu bạn đang mắc chứng ám ảnh sợ người lạ, có một số điều bạn có thể làm để vượt qua thái độ này.

If you struggle with feelings of xenophobia, there are things that you can do to overcome these attitudes.

– Mở rộng trải nghiệm: Nhiều người có chứng ám ảnh sợ người lạ đã đang sống khá bó hẹp, ít tiếp xúc với những người đến từ những bối cảnh khác với họ. Du lịch đến những địa điểm khác nhau trên thế giới, hay thậm chí là dành thời gian đến một thành phố lân cận cũng có thể có tác dụng giúp bạn ứng phó với những nỗi sợ kiểu này.

Broaden your experience. Many people who display xenophobia have lived relatively sheltered lives with little exposure to those who are different from them. Traveling to different parts of the world, or even spending time in a nearby city, might go a long way toward helping you face your fears.

– Chống lại nỗi sợ cái mình không biết. Sợ cái mình không biết là một trong những nỗi sợ khủng khiếp nhất. Nếu bạn chưa từng tiếp xúc với những chủng tộc, văn hóa và tôn giáo khác, thì việc có thêm trải nghiệm sẽ giúp bạn làm chủ được chứng ám ảnh sợ người lạ trong bạn.

Fight your fear of the unknown. Fear of the unknown is one of the most powerful fears of all. If you have not been exposed to other races, cultures, and religions, gaining more experience may be helpful in conquering your xenophobia.

– Chú ý. Hãy để ý đến những suy nghĩ ám ảnh sợ người lạ xuất hiện trong bạn. Hãy dùng nhận thức để nỗ lực thay thế những suy nghĩ này bằng những lối tư duy thực tế hơn.

Pay attention. Notice when xenophobic thoughts happen. Make a conscious effort to replace these thoughts with more realistic ones.

Nếu tình trạng ám ảnh sợ người lạ của bạn hay người thân trở nên quá mức, lặp đi lặp lại dù bạn cũng đã tiếp xúc kha khá với nhiều nền văn hóa, thì hỗ trợ chuyên môn có thể hữu ích với bạn. Hãy chọn một trị liệu viên nào có góc nhìn cởi mở và quan tâm hỗ trợ bạn trong một thời gian dài.

If your or a loved one’s xenophobia is more pervasive, recurring despite exposure to a wide variety of cultures, then professional treatment might be in order. Choose a therapist who is open-minded and interested in working with you for a long period of time.

Chứng ám ảnh sợ thường cắm rễ sâu hơn khi được kết hợp với quá trình nuôi dạy, tôn giáo, giáo dục và những trải nghiệm trong quá khứ. Chiến đấu thành công với chứng ám ảnh sợ người lạ nhìn chung là ta phải đối đầu với nhiều khía cạnh trong tính cách của bản thân và học cách thử trải nghiệm thế giới theo chiều hướng mới mẻ hơn.

Xenophobia is often deeply rooted in a combination of upbringing, religious teachings, and previous experiences. Successfully combating xenophobia generally means confronting numerous aspects of the personality and learning new ways of experiencing the world.

Ngược lại với ám ảnh sợ người lạ là gì? What Is the Opposite of Xenophobic?

Trong khi chứng ám ảnh sợ người lạ thể hiện nỗi sợ hãi dành cho người lạ, người nước ngoài hoặc người nhập cư, thì xenophilia, tức tính sính ngoại, lại mô tả sự trân trọng và thu hút dành cho người hoặc phong tục nước ngoài.

While xenophobia describes a fear of strangers, foreigners, or immigrants, xenophilia, or the act of being xenophilic, describes an appreciation and attraction to foreign people or customs.

Lịch sử. History of Xenophobia

Ám ảnh sợ người lạ đóng một vai trò quan trọng trong cách định hình lịch sử loài người qua hàng ngàn năm. Người Hy Lạp và La Mã cổ đại tin rằng văn há của họ ở vị thế cao hơn để tự bào chữa cho hoạt động nô lệ hóa. Nhiều quốc gia trên khắp thế giới cũng từng ghi nhận lịch sử về tình trạng ám ảnh bài xích người lạ dành cho những người nhập cư hoặc đến từ đất nước khác.

Xenophobia has played a role in shaping human history for thousands of years. The ancient Greeks and Romans used their beliefs that their cultures were superior to justify the enslavement of others. Many nations throughout the world have a history of xenophobic attitudes toward foreigners and immigrants.

Thuật ngữ ám ảnh sợ người lạ xuất phát từ tiếng Hy Lạp “xenos” có nghĩa là “người lạ” và “phobos” có nghĩa là “sợ hãi”.

The term xenophobia originates from the Greek word xenos meaning “stranger” and phobos meaning “fear.8

Ám ảnh sợ người lạ cũng đưa đến hành vi phân biệt đối xử, bạo lực và diệt chủng trên khắp thế giới, bao gồm:

Xenophobia has also led to acts of discrimination, violence, and genocide throughout the world, including:

– Thảm họa Diệt chủng người Do Thái trong Thế chiến thứ 2. The World War II Holocaust

– Giam giữ người Mỹ gốc Nhật trong Thế chiến thứ 2. The internment of Japanese Americans during World War II

– Nạn diệt chủng Rwanda. The Rwandan genocide

– Nạn đói diệt chủng tại Ukraine. The Holodomor genocide in Ukraine

– Diệt chủng Campuchia. The Cambodian genocide

Những ví dụ dần đây hơn tại Hoa Kỳ có thể kể đến là thái độ phân biệt với người có gốc Trung Đông (thường được gọi là chứng “Bài Hồi giáo”) và chứng ám ảnh sợ người lạ nhắm đến những người nhập cư gốc Mexico và Mỹ La-tinh. Đại dịch COVID-19 cũng ghi nhận chứng ám ảnh sợ người lạ nhắm đến cộng đồng người gốc Đông Á và Đông Nam Á trên khắp các quốc gia trên thế giới.

Recent examples in the United States include discrimination toward people of Middle Eastern descent (often referred to as “Islamophobia”) and xenophobic attitudes towards Mexican and Latinx immigrants.9 The COVID-19 pandemic also led to reports of xenophobia directed toward people of East Asian and Southeast Asian descent in countries throughout the world.10

Tham khảo. Sources

Suleman S, Garber K, Rutkow L. Xenophobia as a determinant of health: An integrative review. J Public Health Policy. 2018;39(4):407-423. doi:10.1057/s41271-018-0140-1

Choane M, Shulika LS, Mthombeni M. An analysis of the causes, effects and ramifications of xenophobia in South Africa. Insight Afr. 2011;3(2):12-142.

Poussaint AF. Is extreme racism a mental illness? Yes: It can be a delusional symptom of psychotic disorders. West J Med. 2002;176(1):4. doi:10.1136/ewjm.176.1.4

Bell C. Racism: A mental illness?. Psychiatr Serv. 2004;55(12):1343. doi:10.1176/appi.ps.55.12.1343

Baumeister RF, Leary MR. The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychol Bull. 1995;117(3):497-529.

National Cancer Institute. Let’s talk about xenophobia and anti-Asian hate crimes.

Klein JR. Xenophobia and crime. In: Miller JM, ed. The Encyclopedia of Theoretical Criminology. Oxford: Blackwell Publishing; 2014. doi:10.1002/9781118517390.wbetc094

Merriam-Webster. ‘Xenophobia’ vs. ‘racism.’

Romero LA, Zarrugh A. Islamophobia and the making of Latinos/as into terrorist threats. Ethnic Racial Stud. 2018;12:2235-2254. doi:10.1080/01419870.2017.1349919

American Medical Association. AMA warns against racism, xenophobia amid COVID-19.

Nguồn: https://www.verywellmind.com/xenophobia-fear-of-strangers-2671881

Như Trang.