Trị liệu bằng Nghệ Thuật (Art Therapy)

Việc sử dụng các phương pháp nghệ thuật để điều trị các rối loạn tâm lý và tăng cường sức khỏe tâm thần được gọi là trị liệu bằng nghệ thuật. Trị liệu bằng nghệ thuật là một kỹ thuật có gốc rễ từ quan điểm cho rằng thể hiện sáng tạo có thể hỗ trợ chữa lành và tăng cường sức khỏe tâm thần.

The use of artistic methods to treat psychological disorders and enhance mental health is known as art therapy. Art therapy is a technique rooted in the idea that creative expression can foster healing and mental well-being.1

Từ hàng ngàn năm nay, con người ta đã dùng nghệ thuật để giao tiếp, thể hiện bản thân và chữa lành. Nhưng mãi đến những năm 1940 thì trị liệu bằng nghệ thuật mới trở thành một chương trình can thiệp chính thức.

People have been relying on the arts for communication, self-expression, and healing for thousands of years. But art therapy didn’t start to become a formal program until the 1940s.2

Các bác sĩ để ý thấy ở những người mắc bệnh tâm thần thường thể hiện bản thân qua hình vẽ và những tác phẩm nghệ thuật khác, điều này khiến nhiều chuyên gia đi sâu tìm hiểu việc sử dụng nghệ thuật làm một phương tiện giúp chữa lành. Kể từ đó, nghệ thuật đã đang trở thành một phần quan trọng trong lãnh vực trị liệu và được sử dụng ở nhiều kỹ thuật đánh giá và điều trị.

Doctors noted that individuals living with mental illness often expressed themselves in drawings and other artworks, which led many to explore the use of art as a healing strategy.3 Since then, art has become an important part of the therapeutic field and is used in some assessment and treatment techniques.

Các dạng trị liệu sáng tạo. Types of Creative Therapies

Trị liệu nghệ thuật không chỉ là một dạng nghệ thuật sáng tạo duy nhất được sử dụng để điều trị các bệnh lý tâm thần. Những dạng trị liệu sáng tạo khác bao gồm:

Art therapy is not the only type of creative art used in the treatment of mental illness. Other types of creative therapies include:

– Trị liệu bằng khiêu vũ. Dance therapy

– Trị liệu bằng kịch nói. Drama therapy

– Trị liệu bằng diễn đạt. Expressive therapy

– Trị liệu bằng âm nhạc. Music therapy

– Trị liệu bằng viết lách. Writing therapy4

Các kỹ thuật. Techniques

Mục tiêu của trị liệu bằng nghệ thuật là tận dụng quá trình sáng tạo để giúp chủ thể khám phá cách thể hiện bản thân và từ đó, tìm ra những cách thức mới để hiểu rõ bản thân và hình thành những kỹ năng ứng phó mới.

The goal of art therapy is to utilize the creative process to help people explore self-expression and, in doing so, find new ways to gain personal insight and develop new coping skills.

Việc tạo ra hoặc áp dụng nghệ thuật giúp chủ thể khám phá cảm xúc, hình thành nhận thức cá nhân, đối phó với căng thẳng, thúc đẩy lòng tự trọng và phát triển kỹ năng xã hội.

The creation or appreciation of art is used to help people explore emotions, develop self-awareness, cope with stress, boost self-esteem, and work on social skills.

Các kỹ thuật được sử dụng trong trị liệu bằng nghệ thuật bao gồm: Techniques used in art therapy can include:

– Ghép tranh. Collage

– Tô màu. Coloring

– Vẽ tự do, nguệch ngoạc. Doodling and scribbling

– Vẽ. Drawing

– Vẽ bằng ngón tay. Finger painting

– Vẽ tranh. Painting

– Nhiếp ảnh. Photography

– Điêu khắc. Sculpting

– Nặn đất sét. Working with clay

Khi khách hàng tạo ra một tác phẩm, họ có thể phân tích cái họ đã làm ra và quá trình làm nó khiến họ cảm thấy như thế nào. Bằng cách khám phá tác phẩm, chủ thể có thể nhìn vào đề tài và những xung đột có thể đang ảnh hưởng lên suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của họ.

As clients create art, they may analyze what they have made and how it makes them feel. Through exploring their art, people can look for themes and conflicts that may be affecting their thoughts, emotions, and behaviors.1

Những vấn đề có thể can thiệp bằng trị liệu bằng nghệ thuật. What Art Therapy Can Help With

Trị liệu bằng nghệ thuật có thể được sử dụng để điều trị nhiều các rối loạn tâm thần và vấn đề tâm lý khác nhau. Trong nhiều trường hợp, nó có thể được dùng kèm với các kỹ thuật tâm lý trị liệu khác như trị liệu nhóm hay trị liệu nhận thức – hành vi (CBT).

Art therapy can be used to treat a wide range of mental disorders and psychological distress. In many cases, it might be used in conjunction with other psychotherapy techniques such as group therapy or cognitive-behavioral therapy (CBT).5

Một số bệnh lý có thể được can thiệp qua trị liệu bằng nghệ thuật: Some conditions that art therapy may be used to treat include:1

– Các vấn đề liên quan đến tuổi già. Aging-related issues6

– Lo âu. Anxiety

– Ung thư. Cancer7

– Trầm cảm. Depression

– Rối loạn ăn uống. Eating disorders8

– Cảm xúc khó chịu. Emotional difficulties

– Vấn đề trong gia đình và các mối quan hệ. Family or relationship problems5

– Bệnh lý y khoa. Medical conditions

– Các triệu chứng tâm lý liên quan đến các vấn đề y khoa khác. Psychological symptoms associated with other medical issues

– Rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Post-traumatic stress disorder (PTSD)5

– Các vấn đề tâm lý xã hội. Psychosocial issues

– Căng thẳng. Stress

­- Rối loạn sử dụng chất. Substance use disorder9

Lợi ích của trị liệu bằng nghệ thuật. Benefits of Art Therapy

Theo một nghiên cứu xuất bản năm 2016 trên Tập san của Hiệp Hội Trị liệu bằng Nghệ Thuật Hoa Kỳ, gần 1 giờ thực hiện hoạt động sáng tạo có thể giảm căng thẳng và có tác động tích cực lên sức khỏe tinh thần của bạn, bất kể bạn có kinh nghiệm hay tài năng nghệ thuật hay không.

According to a 2016 study published in the Journal of the American Art Therapy Association, less than an hour of creative activity can reduce your stress and have a positive effect on your mental health, regardless of artistic experience or talent.10

Một trị liệu viên nghệ thuật có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm vẽ, vẽ tranh, điêu khắc, và cắt dán với khách hàng từ trẻ em đến người lớn.

An art therapist may use a variety of art methods, including drawing, painting, sculpture, and collage with clients ranging from young children to older adults.

Khách hàng nào đã từng bị chấn thương tinh thần, bạo lực thể chất, bị bạo lực gia đình, lo âu, trầm cảm, và những vấn đề tâm lý khác có thể nhận được lợi ích từ việc thể hiện bản thân một cách sáng tạo.

Clients who have experienced emotional trauma, physical violence, domestic abuse, anxiety, depression, and other psychological issues can benefit from expressing themselves creatively.

Một số tình huống có thể sử dụng trị liệu bằng nghệ thuật: Some situations in which art therapy might be utilized include:

– Người trưởng thành bị căng thẳng nghiêm trọng. Adults experiencing severe stress

– Trẻ em có vấn đề hành vi hoặc xã hội ở trường hoặc ở nhà. Children experiencing behavioral or social problems at school or at home

– Trẻ hoặc người lớn từng trải qua một sự kiện gây sang chấn. Children or adults who have experienced a traumatic event

– Trẻ có khiếm khuyết học tập. Children with learning disabilities

– Người bị tổn thương não. Individuals living with a brain injury

– Người gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần. People experiencing mental health problems11

Tính hiệu quả. Effectiveness

Mặc dù nghiên cứu cho thấy trị liệu bằng nghệ thuật có thể có lợi, nhưng một số kết quả về tính hiệu quả vẫn còn khá nhập nhằng. Những nghiên cứu hiện có thường khá nhỏ và không có tính bao quát, vậy nên chúng ta cần thêm nghiên cứu để tìm hiểu quá trình và thời điểm áp dụng trị liệu bằng nghệ thuật có hiệu quả nhất.

While research suggests that art therapy may be beneficial, some of the findings on its effectiveness are mixed. Studies are often small and inconclusive, so further research is needed to explore how and when art therapy may be most beneficial.12

Trong các nghiên cứu trên người trưởng thanh từng bị sang chấn, trị liệu bằng nghệ thuật cho thấy mang lại hiệu quả đáng kể giúp giảm các triệu chứng sang chấn và giảm mức độ trầm cảm.

In studies of adults who experienced trauma, art therapy was found to significantly reduce trauma symptoms and decrease levels of depression.13

Một bài tổng quan về tính hiệu quả của trị liệu bằng nghệ thuật phát hiện thấy kỹ thuật này giúp bệnh nhân đang điều trị ung thư cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm bớt nhiều triệu chứng tâm lý.

One review of the effectiveness of art therapy found that this technique helped patients undergoing medical treatment for cancer improve their quality of life and alleviated a variety of psychological symptoms.12

Một nghiên cứu phát hiện ra rằng trị liệu bằng nghệ thuật làm giảm trầm cảm và làm tăng lòng tự trọng ở những người lớn tuổi sống ở các viện dưỡng lão.

One study found that art therapy reduced depression and increased self-esteem in older adults living in nursing homes.14

Những điều cần cân nhắc. Things to Consider

Nếu bạn hay hay người thân của bạn đang cân nhắc liệu pháp này, thì dưới đây là một số quan niệm sai lầm và thông tin đúng bạn cần biết.

If you or someone you love is thinking about art therapy, there are some common misconceptions and facts you should know.

Bạn không cần có năng khiếu nghệ sĩ. You Don’t Have to Be Artistic

Chúng ta không cần phải có năng khiếu nghệ thuật hay tài năng thiên bẩm gì để tham gia vào trị liệu bằng nghệ thuật, và mọi người ở mọi độ tuổi bao gồm trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn đều có thể hưởng lợi từ phương pháp này. Một số nghiên cứu cho rằng chỉ cần sự tham gia vào nghệ thuật đã đóng một vài trò lớn giúp thúc đẩy sức khỏe tinh thần.

People do not need to have artistic ability or special talent to participate in art therapy, and people of all ages including children, teens, and adults can benefit from it. Some research suggests that just the presence of art can play a part in boosting mental health.3

Một nghiên cứu năm 2017 phát hiện ra rằng những tác phẩm nghệ thuật trưng bày trong bệnh viện góp phần khiến bệnh nhân cảm thấy an toàn khi ở tại môi trường này. Nó đóng một vai trò quan trọng giúp cải thiện hòa nhập và duy trì bản dạng cá nhân khi không điều trị ở bệnh viện.

A 2017 study found that art displayed in hospital settings contributed to an environment where patients felt safe. It also played a role in improving socialization and maintaining an identity outside of the hospital.15

Nó không giống như một lớp học nghệ thuật. It’s Not the Same as an Art Class

Nhiều người tự hỏi phiên trị liệu bằng nghệ thuật khác như thế nào so với một lớp học nghệ thuật. Lớp học sẽ tập trung vào dạy các kỹ thuật hoặc hướng đến tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh, trị liệu bằng nghệ thuật thiên về giúp khách hàng tập trung vào trải nghiệm nội tại của họ hơn.

People often wonder how an art therapy session differs from an art class. Where an art class is focused on teaching technique or creating a specific finished product, art therapy is more about letting clients focus on their inner experience.3

Bằng cách sáng tạo nghệ thuật, chủ thể có thể tập trung vào nhận thức, óc tưởng tượng và cảm xúc của bản thân. Khách hàng được khuyến khích sáng tạo nghệ thuật giúp thể hiện thế giới nội tâm nhiều hơn là tạo ra một tác phẩm thể hiện thế giới bên ngoài.

In creating art, people are able to focus on their own perceptions, imagination, and feelings. Clients are encouraged to create art that expresses their inner world more than making something that is an expression of the outer world.

Trị liệu nghệ thuật có thể thực hiện ở nhiều bối cảnh khác nhau. Art Therapy Can Take Place in a Variety of Settings

Các phòng khám nội trú, cơ sở điều trị sức khỏe tâm thần tư nhân, trường học, và các tổ chức cộng đồng đều là những bối cảnh tiềm năng để thực hành trị liệu bằng nghệ thuật. Ngoài ra, trị liệu bằng nghệ thuật còn có thể áp dụng tại những nơi như:

Inpatient offices, private mental health offices, schools, and community organizations are all possible settings for art therapy services. Additionally, art therapy may be available in other settings such as:

– Studio nghệ thuật. Art studios

– Các trường đại học và cao đẳng. Colleges and universities

– Các trung tâm cộng đồng. Community centers

– Các cơ sở giáo dưỡng. Correctional facilities16

– Trường tiểu học và trung học. Elementary schools and high schools

– Cơ sở sinh hoạt tập thể. Group homes

– Mái ấm cho người vô gia cư. Homeless shelters

– Bệnh viện. Hospitals17

– Các cơ sở trị liệu tư nhân. Private therapy offices

– Các trung tâm điều trị nội trú. Residential treatment centers

– Các trung tâm cho người lớn tuổi. Senior centers

– Các trung tâm thể dục. Wellness center

– Các mái ấm cho phụ nữ. Women’s shelters18

Tuy nhiên, nếu cần phải có công cụ hoặc phương tiện chuyên biệt thì việc tìm một trung tâm phù hợp sẽ khá khó khăn.

If specialized media or equipment is required, however, finding a suitable setting may become challenging.

Trị liệu bằng nghệ thuật không dành cho tất cả mọi người. Art Therapy Is Not for Everyone

Trị liệu bằng nghệ thuật không dành cho tất cả mọi người. Mặc dù đúng là không cần phải có tài năng nghệ thuật hay óc sáng tạo gì quá cao để tham gia trị liệu thành công nhưng nhiều người nghĩ rằng mình không có tài năng sáng tạo hay nghệ thuật thì sẽ hay tỏ ra kháng cự hoặc hoài nghi quá trình trị liệu này.

Art therapy isn’t for everyone. While high levels of creativity or artistic ability aren’t necessary for art therapy to be successful,10 many adults who believe they are not creative or artistic might be resistant or skeptical of the process.

Ngoài ra, trị liệu bằng nghệ thuật chưa được chứng minh là có hiệu quả với tất cả mọi thể loại bệnh lý tâm thần. Ví dụ, một nghiên cứu phân tích tổng hợp đã chỉ ra trị liệu bằng nghệ thuật không có hiệu quả làm giảm bớt các triệu chứng tích cực hoặc tiêu cực của tâm thần phân liệt.

In addition, art therapy has not been found effective for all types of mental health conditions. For example, one meta-analysis found that art therapy is not effective in reducing positive or negative symptoms of schizophrenia.19

Bắt đầu thế nào? How to Get Started

Nếu bạn cho rằng bản thân hay người thân sẽ hưởng lợi từ hình thức trị liệu này thì hãy cân nhắc một số bước sau:

If you think you or someone you love would benefit from art therapy, consider the following steps:

– Tìm kiếm một chuyên gia đã được đào tạo. Trị liệu viên nghệ thuật được đào tạo sẽ cần phải có ít nhất là bằng thạc sỹ về tâm lý trị liệu với xác nhận có đi sâu vào mảng trị liệu bằng nghệ thuật.

Seek out a trained professional. Qualified art therapists will hold at least a master’s degree in psychotherapy with an additional art therapy credential.

– Liên hệ với công ty bảo hiểm. Mặc dù trị liệu bằng nghệ thuật có thể không được chi trả bởi công ty bảo hiểm, những có thể có một số miễn trừ chi phí y tế có thể giúp bạn hỗ trợ tài chính một phần cho các phiên trị liệu. Bảo hiểm có thể chi trả cho các phiên trị liệu nếu trị liệu viên là một nhà tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần cung cấp dịch vụ trị liệu dựa trên sáng tạo (thông tin áp dụng tại Hoa Kỳ – ND).

Call your health insurance. While art therapy may not be covered by your health insurance, there may be certain medical waivers to help fund part of the sessions. Your insurance may also be more likely to cover the sessions if your therapist is a certified psychologist or psychiatrist who offers creative therapies.

– Hỏi về chuyên môn của họ. Không phải tất cả trị liệu viên đều có chuyên môn về tất cả các bệnh lý tâm thần. Nhiều người đi sâu làm việc với người từng bị sang chấn hoặc những người có rối loạn sử dụng chất chẳng hạn.

Ask about their specialty. Not all art therapists specialize in all mental health conditions. Many specialize in working with people who have experienced trauma or individuals with substance use disorders, for example.

– Biết được những gì sẽ diễn ra. Trong suốt những phiên đầu tiên, trị liệu viên có thể sẽ hỏi bạn về tình trạng sức khỏe cũng như những lo ngại và mục tiêu hiện tại. Họ cũng có thể đề xuất một số đề tài để bắt đầu khám phá như thông qua vẽ, vẽ tranh, điêu khắc hoặc những hoạt động khác.

Know what to expect. During the first few sessions, your art therapist will likely ask you about your health background as well as your current concerns and goals. They may also suggest a few themes to begin exploring via drawing, painting, sculpting, or another medium.

– Chuẩn bị trả lời các câu hỏi về quá trình tạo ra tác phẩm. Trong phiên trị liệu, bạn có thể sẽ phải trả lời những câu hỏi về tác phẩm của bạn và quá trình bạn làm ra nó khiến bạn cảm thấy thế nào. Ví dụ: Lúc làm sản phẩm này bạn đã suy nghĩ gì? Bạn có để ý thất tâm trạng mình thay đổi từ lúc bắt đầu sáng tác đến lúc kết thúc không? Tác phẩm có gợi cho bạn kỹ ức nào không?

Be prepared to answer questions about your art-making process. As the sessions progress, you’ll likely be expected to answer questions about your art and how it makes you feel. For example: What were you thinking while doing the art? Did you notice a change of mood from when you started to when you finished? Did the artwork stir any memories?

Trở thành một trị liệu viên nghệ thuật. Becoming an Art Therapist

Nếu bạn muốn trở thành một trị liệu viên nghệ thuật, hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra những yêu cầu về giáo dục, đào tạo và những chứng nhận chuyên môn bạn cần đáp ứng. Trong hầu hết mọi trường hợp, đầu tiên bạn có thể cần có bằng cấp của một nhà tâm lý học lâm sàng, một chuyên gia tư vấn, một nhân viên công tác xã hội để cung cấp các dịch vụ tâm lý trị liệu.

If you are interested in becoming an art therapist, start by checking with your state to learn more about the education, training, and professional credentials you will need to practice. In most cases, you may need to first become a licensed clinical psychologist, professional counselor, or social worker in order to offer psychotherapy services.

Tham khảo. Article Sources

Van Lith T. Art therapy in mental health: A systematic review of approaches and practices. The Arts in Psychotherapy. 2016;47:9-22. doi:10.1016/j.aip.2015.09.003

Junge MB. History of Art Therapy. The Wiley Handbook of Art Therapy. Published online November 6, 2015:7-16. doi:10.1002/9781118306543.ch1

Farokhi M. Art therapy in humanistic psychiatry. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 2011;30:2088-2092. doi:10.1016/j.sbspro.2011.10.406

Haen C, Nancy Boyd Webb. Creative Arts-Based Group Therapy with Adolescents: Theory and Practice. 1st ed. (Haen C, Webb NB, eds.). Routledge; 2019. doi:10.4324/9780203702000

Schouten KA, de Niet GJ, Knipscheer JW, Kleber RJ, Hutschemaekers GJM. The effectiveness of art therapy in the treatment of traumatized adults. Trauma, Violence, & Abuse. 2014;16(2):220-228. doi:10.1177/1524838014555032

Gall DJ, Jordan Z, Stern C. Effectiveness and meaningfulness of art therapy as a tool for healthy aging: a comprehensive systematic review protocol. JBI Evidence Synthesis. 2015;13(3):3-17. doi:10.11124/jbisrir-2015-1840

Lefèvre C, Ledoux M, Filbet M. Art therapy among palliative cancer patients: Aesthetic dimensions and impacts on symptoms. Palliative and Supportive Care. 2015;14(4):376-380. doi:10.1017/s1478951515001017

Hunter M. Art therapy and eating disorders. In: Gussak DE, Rosal ML, eds. The Wiley Handbook of Art Therapy. John Wiley & Sons, Ltd; 2015:387-396. https://doi.org/10.1002/9781118306543.ch37

Schmanke L. Art therapy and substance abuse. The Wiley Handbook of Art Therapy. Published online November 6, 2015:361-374. doi:10.1002/9781118306543.ch35

Kaimal G, Ray K, Muniz J. Reduction of cortisol levels and participants’ responses following art making. Art Therapy. 2016;33(2):74-80. doi:10.1080/07421656.2016.1166832

Gussak DE, Rosal ML, eds. The Wiley Handbook of Art Therapy. 1st ed. John Wiley & Sons, Ltd; 2015. doi:10.1002/9781118306543

Regev D, Cohen-Yatziv L. Effectiveness of art therapy with adult clients in 2018—what progress has been made? Front Psychol. 2018;9. doi:10.3389%2Ffpsyg.2018.01531

Regev D, Cohen-Yatziv L. Effectiveness of art therapy with adult clients in 2018—what progress has been made?. Front Psychol. 2018;9:1531. doi:10.3389/fpsyg.2018.01531

Ching-Teng Y, Ya-Ping Y, Yu-Chia C. Positive effects of art therapy on depression and self-esteem of older adults in nursing homes. Social Work in Health Care. 2019;58(3):324-338. doi:10.1080/00981389.2018.1564108

Nielsen SL, Fich LB, Roessler KK, Mullins MF. How do patients actually experience and use art in hospitals? The significance of interaction: a user-oriented experimental case study. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being. 2017;12(1):1267343. doi:10.1080/17482631.2016.1267343

Gussak DE. Art therapy in the prison milieu. In: Gussak DE, Rosal ML, eds. The Wiley Handbook of Art Therapy. John Wiley & Sons, Ltd; 2015:478-486. doi:10.1002/9781118306543.ch46

Stuckey HL, Nobel J. The connection between art, healing, and public health: A review of current literature. Am J Public Health. 2010;100(2):254-63. doi:10.2105/AJPH.2008.156497

Bird J. Art therapy, arts-based research and transitional stories of domestic violence and abuse. International Journal of Art Therapy. 2018;23(1):14-24.  doi:10.1080/17454832.2017.1317004

Laws KR, Conway W. Do adjunctive art therapies reduce symptomatology in schizophrenia? A meta-analysis. WJP. 2019;9(8):107-120. doi:10.5498/wjp.v9.i8.107

About The Credentials | Art Therapy Credentials Board, Inc. ATCB. Published 2021. https://www.atcb.org/about-the-credentials/

Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-art-therapy-2795755

Như Trang