Dấu hiệu của sự bất an (Signs Of Insecurity)

Thật không thể tìm ra được một ai mà chưa hề cảm thấy bất an vào bất kỳ thời điểm nào trong đời. Ngay cả những người trông như thể đã “lướt qua” hết những cơn sóng cuộc đời mà chẳng hề bận lòng cũng đều có những điều bất an. Đó là vì, mặc dù ta hay nghĩ bất an khá dễ thấy, nhưng sự thật là nó xuất hiện theo rất nhiều cách mơ hồ và tinh vi. Bài viết dưới đây sẽ liệt kê những cách thức xuất hiện tinh vi của trạng thái bất an, cách nó ảnh hưởng lên đời sống cá nhân và công việc, và từng bước bạn có thể làm để trực tiếp xử lý nó.

It’s impossible to find a single person who hasn’t felt insecure at some point in their life. Even the people who seemingly ride through waves without a care in the world have insecurities. That’s because, while we typically think of insecurity as an obvious thing, the reality is that it pops up in all sorts of subtle ways. Below, we lay out the low-key ways insecurity rears its head, how it can impact your personal and professional life, and the steps you can take to address it head-on.

Hiểu về nỗi bất an. Understanding Insecurity

Nói một cách ngắn gọn, bất an là trải nghiệm cảm giác không an toàn hoặc thiếu chắc chắn xuất hiện bên trong chúng ta.

Long story short, insecurity is the experience of feeling unsafe or uncertain within ourselves.

Bất an đến từ đâu? Janice Holland, một tư vấn viên và một trị liệu viên mô hình sang chấn đã có tất cả câu trả lời.

Where does it come from? Janice Holland, a licensed professional counselor and certified trauma model therapist, has all the answers.

“Nó thường đến từ những sang chấn chưa được xử lý hoặc nhu cầu chưa được đáp ứng, đưa đến trạng thái nội tâm cảnh giác cao độ, nơi ta luôn kiếm tìm sự công nhận từ bên ngoài, phân tích quá mức các hành động của bản thân, nghi ngờ giá trị và năng lực của chính mình,” bà giải thích. Bạn có thể đã từng có cảm giác bất an (hoặc cảm thấy nó một cách sâu sắc) trong một số bối cảnh nhất định hoặc với một số người nhất định.

“It often stems from unresolved trauma or unmet needs, leading to an internal state of hyper-vigilance where we seek external validation, over-analyze our actions, and doubt our worth or abilities,” she explains. You might also experience insecurity (or feel it more deeply) in certain scenarios or around certain people.

Bạn có biết? Did You Know?

Ngay cả khi bất an là thứ ta trải nghiệm bên trong chính mình, nó vẫn trực tiếp ảnh hưởng lên cách ta tương tác với thế giới và mọi người trong đời sống. Thay vì hành động từ cảm giác chắc chắn, sự bất an khiến ta phản ứng hoặc hành động vì sợ hãi.

Even though insecurity is something that we experience within ourselves, it directly impacts how we interact with the world and people in our lives. Instead of acting from a place of assuredness, insecurity can make us respond or react out of fear.

9 Dấu hiệu cho thấy bạn đang bị bất an. 9 Subtle Signs of Insecurity

Vấn đề của sự bất an là nó biểu hiện bằng nhiều cách thức tinh vi khó nhận biết. Trong thực tế, bạn thậm chí còn chẳng biết hay nhận ra sự bất an của chính mình trong những tương tác hằng ngày với mọi người. Hãy để ý đến một số dấu hiệu tinh vi dưới đây:

The thing about insecurity is that it materializes in all sorts of hidden ways. In fact, you may not even know or recognize the insecurity you’re experiencing in everyday interactions with people. Be on the lookout for some of these subtle signs:

– Xin lỗi quá nhiều. Over-Apologizing

Nói lời xin lỗi là điều tất cả chúng ta đều phải làm – con người chúng ta ai chẳng có sai phạm – nhưng nếu bạn thấy bản thân mình làm điều này nhiều lần, thì đây có thể là vấn đề về sự bất an.

Issuing apologies is something we must all do—hey, we’re all flawed humans—but if you find yourself or someone else doing this a lot, then it could be an insecurity issue.

“Xin lỗi quá nhiều thể hiện nỗi sợ mình sẽ là gánh nặng hoặc sẽ phạm sai,” Holland giải thích. “Khi một người xin lỗi quá nhiều, họ không tin tưởng giá trị họ vốn có và cảm thấy luôn có nhu cầu khiến bản thân trở nên nhỏ bé và dễ chịu với mọi người.”

“Over-apologizing can reflect a fear of being a burden or making mistakes,” Holland explains. “When someone apologizes excessively, it can indicate that they don’t trust their inherent worth and feel the need to make themselves small or palatable to others.”

Bà lưu ý rằng hành vi này thường là nỗ lực vô thức nhằm duy trì hòa bình và tránh bị từ chối. Ngoài ra, xin lỗi quá đà vì sợ phạm lỗi có thể khiến bạn xa cách với một người hoặc một nhóm người. Nó còn có thể khiến đối phương tự hỏi không biết đã làm gì sai khiến bạn đi xin lỗi nhiều đến vậy, đưa đến căng thẳng không cần thiết.

She notes that this behavior is often an unconscious attempt to maintain peace and avoid perceived rejection. What’s more, going overboard with an apology out of fear your “mistake” might alienate you from a person or group. It can also make someone question if they’ve done something wrong to cause such excessive apologies, leading to unnecessary tension.

– Khó chấp nhận lời khen. Difficulty Accepting Compliments

Mặc dù bất an có thể khiến người ta xin lỗi quá nhiều, nhưng nghiên cứu cho rằng nó có thể khiến ta chối hoặc gạt bỏ những lời khen từ mọi người, theo TS tâm lý Sanam Hafeez, một bác sĩ tâm thần kinh ở TP. New York kiêm giám đốc của Comprehend the Mind.

While insecurity may cause people to over-apologize, research has also suggested it can cause them to write off or push aside compliments from others, says Sanam Hafeez, PsyD, a New York City-based neuropsychologist and director of Comprehend the Mind.1

“Không thể nói ‘cám ơn’ khi được khen và cảm giác cần phải nói cái gì đó để hạ thấp bản thân xuống là dấu hiệu của bất an,” TS. Hafeez nói. “Phản ứng thế này thường là dấu hiệu cho thấy bạn đang gặp khó khăn trong chấp nhận bản thân.”

“Being unable to say ‘thank you’ when complimented and feeling the need to say something self-deprecating is a sign of insecurity,” Dr. Hafeez says. “Such a reaction often signals you’re having difficulty accepting yourself.”

– Nhu cầu luôn muốn được công nhận. Constant Need for Validation

Liên tục tìm kiếm sự công nhận từ mọi người là một dấu hiệu tinh vi khác của sự bất an. Thường biểu hiện bằng hành động nhiều lần yêu cầu được trấn an hoặc mồi chài lời khen. Dần dà, nó có thể làm tổn hại các mối quan hệ, khi đối phương có thể bị áp lực phải trấn an hoặc công nhận liên tục. Mặc dù thỉnh thoảng tìm kiếm sự công nhận là bình thường, nhưng dựa vào nó quá nhiều có thể cho thấy sự thiếu tự tin vào quyết định, năng lực và giá trị của bản thân.

Frequently seeking validation from others is another subtle sign of insecurity. This behavior often manifests as repeatedly asking for reassurance or fishing for compliments. Over time, it can strain relationships, as others may feel pressured to provide endless encouragement or affirmation. While occasional validation is normal, relying on it excessively can indicate a lack of confidence in one’s own decisions, abilities, or self-worth.

– Co rụt khỏi các tương tác xã hội. Social Withdrawal

Mặt khác, sự bất an ở một số người còn biểu hiện theo kiểu tự cô lập bản thân. “Nếu bạn sợ bị phán xét hoặc cảm thấy mình không có cảm giác thuộc về, thì bạn có thể cô lập bản thân, vốn chỉ càng làm trầm trọng thêm cảm giác thiếu hụt trong bạn,” TS. Hafeez chia sẻ. Giống như khi bạn né tránh các buổi tụ họp với người khác hoặc tránh lên tiếng trong các cuộc hội thoại khi đang ở trong một nhóm.

On the other hand, some people’s insecurity may show up via self-isolating. “If you’re afraid of being judged or feel like you don’t belong, you’re probably isolating yourself, which will only feed your feelings of inadequacy,” Dr. Hafeez says. This might look like avoiding social gatherings altogether or refraining from speaking during conversations when you are in a group setting.

– Né tránh thách thức. Avoidance of Challenges

Né tránh thử thách, gạt bỏ bản thân khỏi trò chơi, hoặc luôn chơi theo cách an toàn là cách dễ nhất để tránh thất bại có thể xuất hiện. (Cũng là cách nhanh nhất để “ngừa” luôn cả thành công về lâu dài). Holland chia sẻ rằng né tránh thường hóa trang dưới vỏ bọc “thực tế” hoặc đơn giản là tận hưởng trạng thái hiện có, nhưng nó thường cho thấy một nỗi sợ bị tổn thương hoặc thất bại.

Avoidance of challenges, eliminating yourself from the game, or always playing it safe is the easiest way to avoid potential failure. (It’s also the quickest way to prevent your success in the long term). Holland says avoidance often masquerades as being practical or simply enjoying the status quo, but it can often indicate a fear of vulnerability or failure.

“Con người ta có thể bỏ lỡ cơ hội phát triển vì những nỗi bất an trong họ thuyết phục họ rằng họ kiểu gì cũng sẽ thất bại hoặc bị phô bày sự thiếu năng lực, khiến họ mãi mắc kẹt trong vùng an toàn,” Holland lưu ý.

“People may miss out on growth opportunities because their insecurity convinces them that they’ll inevitably fail or be exposed as incapable, keeping them stuck in their comfort zones,” Holland notes.

– Bù đắp quá mức. Overcompensation

Bù đắp quá mức là một dấu hiệu tinh vi khó nhận biết của bất an thường thể hiện bằng việc nói quá sức mạnh hoặc thành tựu để che đậy thái độ nghi ngờ bản thân bên trong. Điều này giống như khi ta liên tục khoe khoang hoặc lấn lướt cuộc trò chuyện để đảm bảo người khác thấy giá trị của mình. Mặc dù nó có thể tạm thời làm tăng tự tin, nhưng thường khiến ta xa lánh mọi người và gây cảm giác mất cân bằng trong các mối quan hệ. Khi liên tục lặp lại, hành vi này có thể củng cố cảm giác thiếu hụt ở bản thân trong khi khiến người khác cảm thấy thiếu thoải mái.

Overcompensation is a subtle sign of insecurity that often involves exaggerating strengths or achievements to mask underlying self-doubt. This might look like constantly bragging or dominating conversations to ensure others see their value. While it can temporarily boost confidence, it often alienates others and creates a sense of imbalance in relationships. When done consistently, this behavior can reinforce feelings of inadequacy in yourself while making others feel uncomfortable.

– Chủ nghĩa cầu toàn. Perfectionism

Thành công hết lần này đến lần khác nghe thì có vẻ tích cực, nhưng trơn tru quá mức có thể là một dấu hiệu tinh vi của sự bất an. “Chủ nghĩa cầu toàn thường ẩn giấu một cảm giác thiếu hụt sâu sắc,” theo Holland.

Nailing it every time may seem like a positive, but in excess, it may be a subtle sign of insecurity. “Perfectionism often hides a deep sense of inadequacy,” Holland says.

“Người vật lộn với sự cầu toàn thường sợ bị chỉ trích hoặc thất bại, bị từ chối và họ tin rằng giá trị của họ bị gắn chặt vào màn thể hiện hoàn hảo không tỳ vết, chứ không phải giá trị vốn có của bản thân.”

“People who struggle with perfectionism are usually afraid of criticism or failure, rejection, and they believe their value is tied to flawless performance, not in their inherent worth.”

Cầu toàn có thể dẫn đến nghi ngờ bản thân, nơi mọi thứ con người ta làm chẳng bao giờ đủ tốt cả.

Perfectionism can lead to paralyzing self-doubt, where nothing they do ever feels good enough.

– Ghen tỵ và so sánh. Jealousy and Comparison

Ghen tỵ và so sánh là những dấu hiệu tinh vi của sự bất an, làm suy giảm lòng tự trọng và tổn hại các mối quan hệ. Hành vi này thường tập trung vào cái người khác có hoặc đạt được, đưa đến cảm giác thiếu hụt hoặc oán thán. Dần dà, nó có thể tạo ra một vòng lặp của độc thoại nội tâm tiêu cực và bất mãn, khiến bạn khó mà trân trọng được sự tiến bộ của cá nhân mình. Những khuynh hướng này thường xuất phát từ sự tranh đấu nội tâm về giá trị của bản thân và nỗi sợ bản thân mình không đủ tốt.

Jealousy and comparison are subtle signs of insecurity that undermine self-esteem and strain relationships. This behavior often involves focusing on what others have or achieve, leading to feelings of inadequacy or resentment. Over time, it can create a cycle of negative self-talk and dissatisfaction, making it harder to appreciate personal progress. These tendencies often stem from a deeper struggle with self-worth and the fear of not being good enough.

– Luôn cố lấy lòng người khác. People Pleasing

Người luôn lấy lòng người khác ưu tiên nhu cầu và sự hạnh phúc của người khác thay vì bản thân họ, thường phải hy sinh bản thân khá lớn. “Hành vi này nghe thì có vẻ như quan tâm, nhưng nó phản ánh một nỗi sợ bị mất kết nối hoặc bị từ chối,” Holland nói. “Ẩn sâu bên trong là một niềm tin cho rằng tình yêu và sự thuộc về là thứ ta phải kiếm được, chứ không ai cho không.”

People-pleasers prioritize the needs and happiness of others over their own, often at great personal cost. “This behavior may seem caring, but it reflects a fear of disconnection or rejection,” Holland says. “Underneath, there’s a belief that love and belonging must be earned, not freely given.”

Tác động của bất an tiềm ẩn. Impact of Hidden Insecurities

Bất an tiềm ẩn có thể âm thầm ảnh hưởng lên mọi khía cạnh của cuộc sống, thường chủ thể cũng chẳng nhận ra toàn bộ mức độ ảnh hưởng của nó. Từ tổn hại các mối quan hệ cá nhân đến suy giảm tự tin tại nơi làm việc, và ảnh hưởng lên lòng tự trọng, những hành vi mơ hồ khó nhận biết này có thể cản trở kết nối chân thành và phát triển bản thân.

Hidden insecurities can quietly influence every area of life, often without a person realizing the full extent of their impact. From straining personal relationships to undermining confidence at work and affecting self-esteem, these subtle behaviors can create barriers to genuine connection and personal growth.2

“Tôi thường thấy sự bất an xuất hiện trong các mối quan hệ bằng nhiều cách, hoặc qua xa cách cảm xúc và do dự không dám thể hiện mặt yếu đuối với đối phương, hoặc qua thôi thúc bốc đồng muốn chứng minh bản thân,” TS. Hafeez chai sẻ. “Bất an tiềm ẩn thường đưa đến sự do dự giao tiếp cảm xúc hoặc nhu cầu một cách cởi mở và có thể tạo ra một vòng lặp của sự xa cách và hiểu lầm.”

“I’ve often seen how insecurities can manifest in relationships in multiple ways, either through a pattern of emotional distancing and reluctance to be vulnerable with another person or through a compulsive desire to prove oneself,” Dr. Hafeez says. “Hidden insecurities often lead to a reluctance to communicate feelings or needs openly and can create a cycle of distance and misunderstandings.”

Kết luận. Bottom Line

Kết luận ở đây là giá trị của bản thân không thể dựa trên sự công nhận từ bên ngoài vì nó có thể thay đổi. TS. Hafeez nói rằng bạn chỉ có thể dựa vào bản thân để trở thành người cổ vũ chân chính cho chính mình.

The bottom line is that self-worth can’t be based on validation from external sources because this is subject to change. Dr. Hafeez says you can only rely on yourself to be your one true cheerleader.

Các chiến lược giúp xử lý sự bất an. Strategies to Address Insecurity

Xử lý bất an đòi hỏi ta phải tự nhận thức tốt, kiên nhẫn và sẵn lòng tạo nên những thay đổi có ý nghĩa. Nếu bạn cảm thấy có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên quen thuộc với bản thân, hãy cân nhắc một số bước làm dưới đây.

Addressing insecurity requires self-awareness, patience, and a willingness to make meaningful changes. If any of the above signs of insecurity feel familiar, here are some steps you can take.

– Ưu tiên tự nhận thức bản thân: “Tập quan sát suy nghĩ và hành vi của bản thân bằng thái độ không phán xét,” Holland nói. “Viết nhật ký hoặc thực hành chánh niệm có thể giúp bạn nhận ra thời điểm sự bất an xuất hiện, cho phép bạn chọn một phản ứng khác đi.”

Prioritize Self-Awareness: “Practice observing your thoughts and behaviors without judgment,” Holland says. “Journaling or engaging in mindfulness can help you recognize when insecurities arise, allowing you to choose a different response.”

– Tập biết ơn: Mỗi ngày hãy nỗ lực biết hơn những gì bạn đang có. “Điều này có thể thay đổi điểm tập trung khỏi những thứ gây bất an và vun đắp một tư tưởng tích cực,” TS. Hafeez nói. Nghiên cứu đã phát hiện ra mối tương quan trực tiếp giữa lòng biết hơn và lòng tự trọng.

Practice Gratitude: Make a daily effort to be grateful for what you have. “This can shift your focus away from your insecurities and cultivate a positive mindset,” Dr. Hafeez says. Studies have found a direct correlation between gratitude and self-esteem.3

– Hạn chế độc thoại nội tâm tiêu cực: Nhẹ nhàng thách thức những niềm tin tiêu cực khi chúng xuất hiện. Hãy hỏi bản thân bạn liệu điều này có phải là thứ bạn thấy ổn khi nghe một đó khác nói về bản thân họ. “Hãy làm gián đoạn suy nghĩ này và thay thế bằng một suy nghĩ yêu thương hơn.” Holland nói. “Việc học cách gắn kết bản thân vào hiện tại có thể làm giảm bớt sự chiếm giữ của những lời tự sự cũ khiến bạn luôn cảm thấy nhỏ bé.”

Curb Negative Self-Talk: Gently challenge your negative beliefs when they pop up. Ask yourself if this is something you’d be OK hearing someone else say about themselves. “Interrupt the thought and replace it with a compassionate thought,” Holland says. “Learning to ground yourself in the present can reduce the hold of old narratives that keep you feeling small.”

– Hạn chế so sánh: Giảm tần suất so sánh bản thân với người khác, bao gồm cả trên mạng xã hội, ở nơi làm việc và trong các vòng xã hội.

Limit Comparisons: Reduce the tendency to compare yourself to others, including on social media, in work settings, and in social circles.

– Tập yêu thương bản thân: Nỗ lực vượt qua bất an đòi hỏi ta phải can đảm dành ưu tiên cho bản thân và thiết lập ranh giới. “Điều này có nghĩa là cho bản thân được phép nghỉ ngơi, nói không, và chọn những cách làm hợp với giá trị của bạn,” Holland lưu ý. “Tập yêu thương bản thân giúp nuôi dưỡng cảm giác bản thân có giá trị và nhắc nhở bản thân rằng không hoàn hảo là một phần bình thường của con người.”

Practice Self-Compassion: Working through insecurity requires the courage to prioritize yourself and set boundaries. “This means giving yourself permission to rest, say no, and choose paths that align with your values,” Holland notes. “Practicing self-compassion fosters a sense of worthiness and reminds you that imperfection is part of being human.”

– Tìm kiếm hỗ trợ: Hãy ở bên cạnh những người hỗ trợ được cho bạn, điều này có thể nâng cao tinh thần và khích lệ bạn. TS. Hafeez đề xuất ta nên “bồi đắp một cộng đồng nơi bạn sống để củng cố và tái khẳng định con người của bạn và những đặc tính tích cực của bạn từ những người luôn hỗ trợ cho hành trình của bạn.”

Seek Support: Surrounding yourself with supportive people can uplift and encourage you.4 Dr. Hafeez suggests “fostering a community where you live to ground you and reaffirm who you are and your positive attributes from those who will support your journey.”

Mặc dù đôi khi bất an có thể rất mơ hồ và trông có vẻ vô hại, nhưng chúng có thể ngấm ngầm định hình cách ta nhìn nhận bản thân và ảnh hưởng lên cách ta tương tác với thế giới. Bằng cách nhận ra những dạng thức và từng bước xử lý chúng, ta có thể bồi đắp tự tin sâu sắc hơn, cải thiện các mối quan hệ và đưa đến một cuộc sống đủ đầy hơn.

Though sometimes well-hidden and seemingly harmless, insecurities can subtly shape how we see ourselves and affect the ways we interact with the world. By recognizing patterns and taking steps to address them, we can cultivate deeper self-confidence, improve our relationships, and lead a more fulfilling life.

Tham khảo. Sources

Kille D, Eibach R, Wood J, Holmes J. Who can’t take a compliment? The role of construal level and self-esteem in accepting positive feedback from close others. Journal of Experimental Social Psychology. 2017;68:40-49. doi:10.1016/j.jesp.2016.05.003

American Psychological Association Dictionary of Psychology. Self-esteem.

Bartlett M, Valdesolo P, Arpin S. The paradox of power: The relationship between self-esteem and gratitude. Journal of Social Psychology. 2020;160(1):27-38. doi:10.1080/00224545.2019.1601609

American Psychological Association. Positive relationships boost self-esteem, and vice versa.

Nguồn: https://www.verywellmind.com/subtle-signs-of-insecurity-8763764

Như Trang.