Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót xuất hiện ở những người sống sót sau một tình huống nguy hiểm đến tính mạng khi những người khác đều đã chết. Một số người người có cảm giác tội lỗi này tin rằng mình vốn đã có thể làm nhiều hơn, một số khác lại cảm thấy tội lỗi khi một người khác đã phải chết đi để cứu mình.

Survivor’s guilt develops in people who have survived a life-threatening situation in which others died. Some people with survivor’s guilt believe they could have done more, others feel guilty that another person died saving them.

Nguồn: Los Angeles Times

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót ban đầu được miêu tả là cảm giác mà những người sống sót sau thảm sát diệt chủng Holocaust trải qua, nhưng từ sau đó nó đã được áp dụng cho tất cả những tình huống nguy hiểm đến tính mạng khác như tai nạn xe cộ, chiến tranh và thiên tai.

Although survivor’s guilt originally described feelings that Holocaust survivors experienced, it has also been applied to other life-threatening situations such as car accidents, wars, and natural disasters.

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót phổ biến cả ở những người đã sống sót sau sang chấn bệnh tật như đại dịch AIDS. Một số người sống sót sau ung thư cũng xuất hiện cảm giác này nếu họ còn sống khi những người mắc bệnh khác đã ra đi.

Survivor’s guilt is also common in those who have survived medical traumas such as the AIDS epidemic.1 Some cancer survivors experience this guilt if they survive a diagnosis but others don’t.2

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót có phải một rối loạn không? Is Survivor’s Guilt a Disorder?

Trong phiên bản mới nhất của cẩm nang chẩn đoán DSM-5, cảm giác tội lỗi của người sống sót là một triệu chứng của Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD). Nó có thể được xem là một trong những triệu chứng liên quan đến nhận thức và tâm trạng trong PTSD, vốn bao gồm cảm giác tội lỗi méo mó và các suy nghĩ tiêu cực về bản thân.

In the current version of the diagnostic manual, the DSM-5, survivor’s guilt is a symptom of post-traumatic stress disorder (PTSD). It may be viewed as one of the cognitive and mood-related symptoms of PTSD, which include having distorted feelings of guilt and negative thoughts about oneself.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là con người ta có thể có cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót mà không bị mắc PTSD. Họ cũng có thể mắc PTSD mà không có cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót.

It is important to note, however, that people can experience survivor’s guilt without having PTSD. They can also have PTSD without feeling survivor’s guilt.

Triệu chứng. Symptoms

Mức độ và sự nghiêm trọng của cảm giác này có thể khá khác nhau. Các triệu chứng có thể vừa ở thể chất vừa ở tinh thần, thường “bắt chước” các triệu chứng của PTSD.

The extent and severity of survivor’s guilt vary. Symptoms of survivor’s guilt can be both psychological and physical, often mimicking those of PTSD.

Nguồn: Cystic-Fibrosis.com

Những triệu chứng tâm lý thường gặp nhất bao gồm: The most common psychological symptoms include:

– Cảm giác vô vọng. Feelings of helplessness

– Hồi tưởng về thảm kịch. Flashbacks of the traumatic event

– Cáu bực. Irritability

– Thiếu động lực. Lack of motivation

– Tâm trạng thất thường và bộc phát tức giận. Mood swings and angry outbursts

– Bị ám ảnh bởi suy nghĩ về thảm kịch. Obsessive thoughts about the event

– Có suy nghĩ tự sát. Suicidal thoughts

Các triệu chứng cơ thể có thể là: Common physical symptoms can include:

– Thay đổi khẩu vị. Appetite changes

– Khó ngủ. Difficulty sleeping

– Đau đầu. Headaches

– Buồn nôn hoặc đau dạ dày. Nausea or stomach ache

– Tim đập nhanh. Racing heart

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót có thể tác động nghiêm trọng lên đời sống và quá trình vận hành chức năng của một người, cần thêm nghiên cứu để tìm ra những cách ứng phó hiệu quả dành cho những người có xuất hiện cảm giác này. Survivor’s guilt can have a serious impact on a person’s life and functioning, suggesting that further research is needed to explore effective ways to help people deal with feelings of guilt.

Ân hận, trầm tư và thiên lệch nhận thức muộn. Regret, Rumination, and Hindsight Bias

Sau một sang chấn, con người ta có thể có cảm giác ân hận. Họ có thể chìm đắm suy nghĩ về những sự kiện đã diễn ra, nghĩ về những thứ mình vốn có thể hoặc vốn nên làm để cục diện không thành ra như vậy (họ nghĩ vậy). Nghĩ mãi về những sự kiện này có thể làm cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót ngày càng sâu sắc, đặc biệt là nếu con người ta cảm thấy việc mình làm (hay không làm) có thể khiến hệ quả trầm trọng thêm.

Following a trauma, people may also experience feelings of regret. They may ruminate over the events that took place and think about things they could have or should have done that (they think) would have altered the outcome. This rehashing of the events can further exacerbate feelings of guilt, particularly if people feel that their own actions (or inactions) may have worsened the consequences.

NGuồn: Artsy

Trong nhiều trường hợp, tình trạng trầm tư này bị tác động bởi cái gọi là thiên lệch nhận thức muộn. Con người ta nhìn lại và đánh giá quá cao khả năng mình có thể biết được kết cục của một sự kiện. Vì họ cảm thấy mình vốn nên dự đoán trước được điều đã xảy ra, con người ta tự thuyết phục bản thân là mình vốn đã có thể thay đổi được kết cục.

In many cases, this rumination is influenced by what is known as the hindsight bias. People look back and overestimate their ability to have known the outcome of an event. Because they feel like they should have predicted what happened, people may become convinced that they should also have been able to change the outcome.

Có nhiều khi cảm giác tội lỗi có nguyên nhân rõ ràng (như việc gây ra tai nạn khiến ai đó qua đời hoặc bị thương), nhưng trong rất nhiều bối cảnh, một người chẳng thể làm gì hoặc có thể làm được rất ít để ngăn chặn hoặc thay đổi kết quả.

There are times when guilt may have a legitimate cause (such as causing an accident that led to another person’s death or injury), but in a lot of these instances, there is little or nothing that a person could do to prevent or change the outcome.

Nguyên nhân. Causes

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót xuất hiện ở những người đã trải qua một dạng sang chấn nào đó. Tuy nhiên, không phải ai sống sót sau một trải nghiệm như vậy cũng xuất hiện cảm giác tội lỗi này.

Survivor’s guilt occurs in people who have experienced some type of trauma. However, not everyone who lives through such an experience develops these feelings of guilt.

Nguồn: The New York Times

Điểm kiểm soát tâm lý của một người có thể đóng vai trò xác định xem liệu họ có xuất hiện cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót hay không. Một số người sẽ dễ quy kết lỗi lầm cho bản thân. Khi lý giải các sự kiện, họ thường quy kết nguyên nhân cho những đặc tính của bản thân thay vì các thế lực từ bên ngoài.

A person’s locus of control might play a role in determining whether they will experience survivor’s guilt. Some people are more likely to internalize blame. When explaining events, they tend to attribute causation to personal characteristics rather than outside forces.

Điều này có thể là tốt cho lòng tự trọng. Bằng cách nhận kết quả tốt là do mình, con người ta cảm thấy tốt hơn về bản thân và năng lực của chính mình. Nhưng nó cũng mang tính tự hủy khi họ đổ lỗi cho bản thân vì những sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát.

This can be good for self-esteem. By taking credit for good outcomes, people feel better about themselves and their abilities. But it can be devastating when people blame themselves for events out of their control.

Những yếu tố đi kèm có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót: Additional factors that may increase a person’s risk of survivor’s guilt include:

– Tiền sử sang chấn: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc trải qua sang chấn trong suốt thời thơ ấu có thể làm tăng khả năng xuất hiện cảm xúc tiêu cực sau những sự kiện đe dọa đến tính mạng sau này. 

History of trauma: Some research has indicated that experiencing trauma during childhood can increase the likelihood of feeling negative emotions following other life-threatening events.3

– Tiền sử trầm cảm: Người đã mắc trầm cảm hoặc từng mắc trầm cảm trong quá khứ có thể dễ xuất hiện cảm giác tội lỗi và lo âu hơn sau một sang chấn.

History of depression: People who are already depressed or who experienced it in the past may also be more likely to experience guilt and anxiety following trauma.4

– Lòng tự trọng thấp: Người có lòng tự trọng thấp có thể ít coi trọng sức khỏe của chính mình. Khi đối mặt với chuyện bản thân mình sống sót trong khi những người khác đã qua đời, những người này có thể dễ tự vấn bản thân không biết mình có “xứng đáng” với sự may mắn này không. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bản thân thiếu hụt, và thậm chí là tội lỗi.

Low self-esteem: People with low self-esteem may place less value on their own well-being. When faced with the experience of surviving where others have perished, they may be more likely to question whether they “deserved” their good luck. This can lead to feelings of inadequacy and even guilt.5

– Thiếu hỗ trợ xã hội: Người không có hệ thống và hỗ trợ xã hội vững chắc có thể dễ có các triệu chứng liên quan đến cảm giác này hơn.

Lack of social support: People who do not have a solid network of social support may be more likely to experience symptoms related to survivor’s guilt.6

– Kỹ năng ứng phó kém: Con người ta dễ mắc PTSD hơn nếu họ có ứng phó với căng thẳng kiểu né tránh. Ví dụ về ứng phó né tránh là không hành động, chỉ ngồi ước ao.

Poor coping skills: People are more susceptible to PTSD if they have avoidant styles of coping with stress.7 Examples of avoidance coping include behavioral disengagement and wishful thinking.

Điều trị. Treatments

Việc được điều trị phù hợp nếu có các triệu chứng như vậy là rất quan trọng. Không chỉ giúp giảm thiểu vấn đề sức khỏe tâm thần và cải thiện chất lượng cuộc sống, mà nó còn có thể phòng ngừa các nguy cơ nghiêm trọng, đặc biệt là nếu các triệu chứng khác của PTSD cũng có mặt. Trong thực tế, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng cảm giác tội lỗi liên quan đến sang chấn có liên hệ mât thiết với suy nghĩ tự sát ở các cựu chiến binh.

Getting appropriate treatment if you are experiencing such symptoms is important. Not only can it reduce your mental well-being and quality of life, but it can also prevent serious risks, particularly if other symptoms of PTSD are also present. In fact, researchers have found that trauma-related guilt is closely linked to suicidal thoughts in veterans.8

Trị liệu nhận thức  hành vi (CBT) là một phương pháp có thể đặc biệt có hiệu quả. Qua CBT, khách hàng làm việc với một trị liệu viên để tìm ra những suy nghĩ tiêu cực tự động góp phần vào cảm giác tội lỗi. Việc xem xét những suy nghĩ không thực tế và thay thế chúng bằng những suy nghĩ thực tế hơn có thể giúp giảm nhẹ cảm giác tội lỗi và tự trách bản thân.

Cognitive behavioral therapy (CBT) is one approach that can be particularly effective. Through CBT, clients work with a therapist to explore automatic negative thoughts that contribute to feelings of guilt. Examining unrealistic thoughts and replacing them with more realistic ones can help alleviate feelings of guilt and self-blame.

Những dạng tâm lý trị liệu khác, như trị liệu nhóm, các nhóm hỗ trợ và thuốc điều trị cũng có thể hữu ích trong quá trình điều trị các triệu chứng của cảm giác tội lỗi ở kẻ sống sót.

Other forms of psychotherapy, group therapy, support groups, and medications may also be helpful in the treatment of survivor’s guilt symptoms.

Ứng phó. Coping

Nếu bạn thấy mình có xuất hiện các cảm giác tội lỗi sau một sự kiện không may, có một số điều bạn có thể làm để kiểm soát những cảm xúc này. Một số chiến lược tự lực bạn có thể áp dụng có hiệu quả:

If you find yourself experiencing feelings of guilt following an aversive event, there are things you can do to manage those emotions. Some self-help strategies that you may find effective:

– Cho phép bản thân được đau buồn. Bạn cần thừa nhận rằng đã mất đi ai đó và hãy để bản thân được khóc thương họ. Cho bản thân thời gian để từ từ tiếp nhận mọi chuyện.

Allow yourself to grieve. It is important to acknowledge the people who were lost and allow yourself to mourn. Give yourself time and take things at your own pace.

Nguồn: Rest For Resistance

– Làm điều gì đó tích cực. Dù là cho bản thân hay cho mọi người, hãy tiếp nhận những cảm xúc đó và hướng chúng đến sự thay đổi trong thế giới quanh bạn. Đôi khi chỉ cần làm những điều đơn giản cho người khác cũng giúp giảm bớt cảm giác tội lỗi rồi.

Do something positive. Whether it is for yourself or for others, take those feelings and direct them toward making a change in the world. Sometimes just doing simple things for another person can help alleviate feelings of guilt.

– Tập trung vào các yếu tố bên ngoài dẫn đến sự kiện đó. Hướng sự tập trung vào các yếu tố từ bên ngoài gây ra tình huống có thể giúp bạn buông bỏ sự tự trách góp phần gây nên cảm giác tội lỗi.

Focus on the outside factors that led to an event. Shifting your focus on the external variables that created the situation can help you let go of the self-blame that contributes to feelings of guilt.

– Tập tha thứ cho bản thân. Ngay cả khi hành động của bạn gây ra tổn hại cho người khác, việc học cách tha thứ cho bản thân có thể giúp bạn hướng về tương lai và có được góc nhìn tích cực.

Practice self-forgiveness. Even if your actions were responsible for harm to another person, learning how to forgive yourself can help you move forward and regain a positive outlook

– Nhớ rằng những cảm giác thế này là phổ biến. Việc có cảm giác tội lỗi không có nghĩa là bạn có lỗi vì đã làm gì đó sai. Nỗi buồn, nỗi sợ hãi, nỗi lo âu, sự đau buồn và, đương nhiên, cả cảm giác tội lỗi đều là phản ứng hoàn toàn bình thường với kết cục sau một thảm kịch. Cảm thấy hạnh phúc vì sự may mắn của bản thân đồng thời vẫn tiếc thương số phận những người khác là điều hoàn toàn bình thường.

Remember that these feelings are common. Experiencing guilt doesn’t mean that you’re guilty of doing anything wrong. Sadness, fear, anxiety, grief, and, yes, guilt are completely normal responses in the aftermath of a tragedy. It’s OK to feel happy about your own luck while at the same time mourning the fate of others.

– Trao đổi với bác sĩ nếu các triệu chứng nghiêm trọng hoặc cảm giác tội lỗi can thiệp vào khả năng vận hành cuộc sống bình thường của bạn.

Talk to your doctor if your symptoms are severe or your feelings of guilt are interfering with your ability to function normally.

Điều cần nhớ. The Takeaway

Nguồn: Psychology Today

Cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót đôi lúc có thể khiến bạn ngợp, nhưng cảm giác này không hề hiếm gặp sau khi một người sống sót từ một sang chấn hay một sự kiện khó khăn trong đời. Điều quan trọng là bạn phải công nhận sự tồn tại cảm giác tội lỗi trong bạn, và tìm kiếm hỗ trợ nếu tự mình bạn khó mà kiểm soát được những cảm giác này. Điều trị phù hợp có thể giúp bạn giải quyết được những cảm giác tội lỗi quá mức và khiến bạn choáng ngợp thế này. 

Survivor’s guilt can feel overwhelming at times, but it is not uncommon to feel this way after you have survived a traumatic or difficult life event. It’s important to acknowledge your guilt and get help if these feelings become too difficult to manage on your own. Appropriate treatment can help you address feelings of excessive or overwhelming guilt.

Tham khảo. Sources

Boykin FF. The AIDS crisis and gay male survivor guilt. Smith Coll Stud Soc Work. 1991;61(3):247-259. doi:10.1080/00377319109517367

Glaser S, Knowles K, Damaskos P. Survivor guilt in cancer survivorship. Soc Work Health Care. 2019;58(8):764-775. doi:10.1080/00981389.2019.1640337

Street AE, Gibson LE, Holohan DR. Impact of childhood traumatic events, trauma-related guilt, and avoidant coping strategies on PTSD symptoms in female survivors of domestic violence. J Trauma Stress. 2005;18(3):245-52. doi:10.1002/jts.20026

Gros DF, Price M, Magruder KM, Frueh BC. Symptom overlap in posttraumatic stress disorder and major depression. Psychiatry Res. 2012;196(2-3):267-270. doi:10.1016/j.psychres.2011.10.022

Simmen-Janevska K, Brandstätter V, Maercker A. The overlooked relationship between motivational abilities and posttraumatic stress: A review. Eur J Psychotraumatol. 2012;3. doi:10.3402/ejpt.v3i0.18560

Simon N, Roberts NP, Lewis CE, van Gelderen MJ, Bisson JI. Associations between perceived social support, posttraumatic stress disorder (PTSD) and complex PTSD (CPTSD): Implications for treatment. Eur J Psychotraumatol. 2019;10(1):1573129. doi:10.1080/20008198.2019.1573129

Wild J, Smith KV, Thompson E, Béar F, Lommen MJJ, Ehlers A. A prospective study of pre-trauma risk factors for post-traumatic stress disorder and depression. Psychol Med. 2016;46(12):2571-2582. doi:10.1017/S0033291716000532

Tripp JC, McDevitt-Murphy ME. Trauma-related guilt mediates the relationship between posttraumatic stress disorder and suicidal ideation in OEF/OIF/OND veterans. Suicide Life Threat Behav. 2017;47(1):78-85. doi:10.1111/sltb.12266

Nguồn: https://www.verywellmind.com/survivors-guilt-4688743

Như Trang.