Bạn hẳn đã nghe câu, “Nụ cười dễ lây”, và ngay lập tức cười lại với người đã cười thật tươi với bạn trước đó. Hoặc có thể là câu, “hội những người cùng khổ”, khi thấy ai đó tính nết khó ở ảnh hưởng đến cả nhóm. Hoặc có thể bạn để ý thấy người thân yêu của mình bị tổn thương, và bạn cảm thấy nỗi đau đó cùng họ.
You’ve likely heard the expression, “smiling is contagious,” and instantly smiled back when someone flashed a grin at you. Or maybe the phrase, “misery loves company,” and watched as someone else’s sour disposition affected an entire group of people. Or perhaps you’ve noticed that if someone you care about is hurting, you feel pain right along with them.
Khi bạn trải nghiệm bất cứ hiện tượng nào kể trên, thì bạn đang bị “lây cảm xúc”.
When you experience any of these phenomena, you’re experiencing emotional contagion.
“Lây lan cảm xúc là một cách mô tả quá trình cảm xúc hoặc hành vi có thể lan từ người/nhóm này sang người/nhóm khác,” theo nhân viên công tác xã hội Jillian Amodio. “Con người chúng ta là những sinh vật xã hội, và chúng ta phản ứng và phản hồi lại với kích thích trong thế giới quanh ta. Cũng không có gì đáng ngạc nhiên vì chúng ta là giống loài xã hội, cảm xúc và hành vi của chúng ta có thể bị ảnh hưởng bởi những người quanh ta,” bà nói thêm./
“Emotional contagion is a way of describing how emotions or behaviors can spread between individuals and/or groups,” explains Jillian Amodio, LMSW. “Humans are social creatures, and we react and respond to the stimuli in the world around us. It should come as no surprise that because we are social beings, our emotions and behaviors can be influenced by those around us,” she adds.
Tổng quan. At a Glance
Chỉ quan sát một ai đó thể hiện cảm xúc của họ không phải lúc nào cũng khiến bạn phản ứng giống như họ. Tuy nhiên, lây lan cảm xúc có thể khiến bạn dễ có phản ứng hơn và nó có thể tích cực hoặc tiêu cực tùy thuộc vào cảm xúc bạn đang tiếp xúc là gì. Nếu bạn dễ bị ảnh hưởng bởi mọi người quanh bạn, có nhiều cách để giám sát sự lây lan cảm xúc bằng sự thấu cảm và những công cụ giúp tự điều tiết bản thân.
Just observing how someone else shows their feelings doesn’t necessarily mean you will react in the same way. Still, emotional contagion makes it more likely and it can be a positive or a negative thing depending on the emotion you’re around. If you are easily affected by the people around you, there are ways to monitor emotional contagion with empathy and tools of self-regulation.
Cái gì châm ngòi cho lây lan cảm xúc? What Triggers Emotional Contagion?
Lây lan cảm xúc xuất hiện khi một người phản hồi lại kích thích thông qua nhận thấy cảm xúc của một người khác. Các nghiên cứu đầu tiên phát hiện ra rằng lây lan cảm xúc xuất hiện trong vô thức, như một hành vi bắt chước theo cái ta quan sát được. Nhưng không đơn giản như vậy. Một số yếu tố tâm lý cũng có ảnh hưởng lên phản hồi cảm xúc của bạn.
Emotional contagion occurs when one person responds to the stimuli they feel when seeing another person’s emotions. Early studies found that emotional contagion occurred unconsciously, as a copied behavior based on what someone was observing.1 But there’s more to it than that. Several psychological factors also have an effect on your emotional response.
Lây lan cảm xúc là một cách mô tả cách cảm xúc hoặc hành vi có thể lan truyền giữa các cá nhân và/hoặc các nhóm. Con người là giống loài xã hội, và chúng ta phản ứng và phản hồi với kích thích trong thế giới quanh ta.
Emotional contagion is a way of describing how emotions or behaviors can spread between individuals and/or groups…Humans are social creatures, and we react and respond to the stimuli in the world around us.
— Jillian Amodio, LMSW
Amodio giải thích rằng, “Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng hoặc châm ngòi lây lan cảm xúc. Có thể là giao tiếp bằng lời và giao tiếp không lời như biểu hiện nét mặt và ngôn ngữ cơ thể. Những yếu tố môi trường khác như âm nhạc, mùi hương, và không khí có thể cũng có ảnh hưởng.”
“A variety of factors can influence or trigger emotional contagion. These can include verbal communication and non-verbal communication such as facial expressions and body language. Other environmental factors such as music, aromas, and atmosphere can have an impact as well,” Amodio explains.
Hãy nghĩ đến một căn phòng đầy người đang xem một diễn viên hài độc thoại. Câu chuyện hài hước, và hành động của nghệ sĩ, khiến phản ứng vui vẻ lây lan, khiến ai cũng bật cười. Đối với yếu tố môi trường, một căn phòng nơi tất cả mọi thứ đều gọn gàng có thể gợi ra cảm giác yên bình, tĩnh lặng và thoải mái. Và cảm xúc đó sẽ lây ra cho tất cả những ai bước vào căn phòng đó.
Think about a room full of people watching a stand-up comedian. The funny story, and the performer’s actions, cause the contagious emotional response of joy, leading to laughter. As for environmental factors, a room where everything is in order can elicit feelings of peace, calm, and comfort. And that emotion is contagious to everyone who enters.
Những nhà quảng cáo, nhà làm phim, chủ nhà hàng, các nhà bán lẻ, và nhiều người khác dựa vào lây lan cảm xúc để thuyết phục bạn mua một thứ gì đó hoặc gợi lên một cảm giác trong bạn.
Advertisers, filmmakers, restauranteurs, retail salespeople, and scores of others rely on emotional contagion to convince you to buy something or evoke a feeling within you.
Cảm xúc tiêu cực dễ “bấu víu” vào hơn. Negative Emotions Are Easier to Latch Onto
Nhưng cũng như việc cảm xúc tích cực có thể được chia sẻ, cảm xúc tiêu cực cũng vậy. Bạn sẽ dễ bắt chước cảm xúc bực bội, tức giận hoặc trầm cảm khi sức ức chế của bạn thấp.
But just as positive emotions can be shared, so can negative feelings. You’re more likely to copy emotions of anger, frustration, or depression when your inhibitions are low.
TS. Peggy Loo, nhà tâm lý học và giám đốc thành lập nên phòng khám trị liệu tập trung Manhattan, “Những vấn đề chính như ngủ kém, ngày hôm đó chưa ăn, (và) căng thẳng kéo dài hoặc bị ngợp đều sẽ khiến một người trở nên yếu đuối hơn trước lây lan cảm xúc. Vì ở cấp độ cơ bản, bạn đã mỏng manh hơn và dễ bị cuốn vào một dòng cảm xúc từ bên ngoài hơn rồi.”
“Primary things like poor sleep, not having eaten that day, [and] preexisting stress or overwhelm are going to make someone more vulnerable to emotional contagion. Because on a fundamental level, you are already worn thin and more easily swept up in an external emotional current.,” notes Peggy Loo, PhD, licensed psychologist and founding director of Manhattan Therapy Collective.
Dù nhận thức rõ hay không, nếu bạn để ý thấy tâm trạng của mình thay đổi, “soi gương” cảm xúc của người khác hoặc tiếp nhận những cung bậc cảm xúc của một nhóm người, bạn đang trải nghiệm sự lây lan cảm xúc.
Whether consciously or not, if you notice your own mood changes, you mirror someone else’s, or you adopt the emotions or feelings of a group, you’re experiencing emotional contagion.
Lây lan cảm xúc có liên đới với các neuron. Emotional Contagion Is Linked to Our Neurons
Nghiên cứu cho thấy thần kinh cũng góp phần mô phỏng cảm xúc với hệ thống tế bào thần kinh gương. Về cơ bản, có một số neuron nhất định trong não bộ bị kích hoạt khi một người quan sát một người khác làm một thứ gì đó.
Research shows that there could also be a neurological reason for emulating emotions called the mirror neuron system.2 Basically, certain neurons in the brain become active when a human observes another human doing something.
Người quan sát sẽ bắt chước theo cái họ thấy. Về cảm xúc, điều đó có nghĩa là nếu bạn thấy một người khóc, cười, dỗi, hoặc mỉm cười, bạn sẽ “soi gương” cái họ làm. Và cảm xúc của họ trở nên dễ lây. Việc học cách bắt chước cảm xúc của người chăm sóc ta thực sự là một cột mốc phát triển ở trẻ nhỏ, điều này có thể giúp giải thích tại sao thói quen này vẫn tồn tại.
The person who is observing then mirrors what they see. With emotions, that means if you see another person crying, laughing, sulking, or smiling, you “mirror” what they do. And their emotions become contagious. Learning to mirror the emotions of our caretakers is actually a developmental milestone for infants, which can help explain why the habit persists.
Các giai đoạn Lây lan cảm xúc và tác động của nó. Stages of Emotional Contagion and Its Impact
Mặc dù lây lan cảm xúc thường xuất hiện trước khi bạn kịp nhận ra nó, nhưng các chuyên gia lại nói nó thực sự xuất hiện theo giai đoạn.
Although emotional contagion seems to happen before you even know it, experts say it actually takes place in stages.
“Đầu tiên là bắt chước – bạn cười, và tôi cũng cười cùng bạn. Sau đó là phản hồi – Này, nhìn tôi đang cười này, có nghĩa là tôi giờ tôi cũng vui vui đấy. Và cuối cùng là lây lan – giờ tôi đang cười, tôi sẽ đi tiếp và cười với người tiếp theo mà tôi gặp,” theo Tiến sĩ, tư vấn viên Carl Nassar,
“First, there’s mimicry—you smile, and my face just smiles with you. Then, there’s feedback—hey, look I’m smiling, and this tells me I’m probably pretty happy right now. And, finally, there’s contagion— now that I’m smiling, I’ll just go ahead and smile at the next person that passes by me,” notes professional counselor Carl Nassar, PhD.
Cười mỉm và cười lớn, đương nhiên, là những cách chia sẻ cảm xúc tích cực. Và không có gì ngạc nhiên khi bạn cười, bắt chước một cảm xúc của người khác, thì bạn cũng cảm thấy vui vẻ và bớt căng thẳng hơn.
Smiling and laughter, of course, are positive ways to share emotions. Not surprisingly, when you smile, mirroring someone else’s emotions, you also feel happier and less stressed.
“Chúng ta đều đã thấy những tác động của cảm xúc lan tỏa ảnh hưởng như thế nào lên các nhóm và các hành vi xã hội theo một cách tích cực, một nụ cười sẽ mãi lan tỏa, sự kết nối và hào hứng ta cảm thấy tại một buổi hòa nhạc, cảm giác ủng hộ và lan tỏa cộng đồng tại những buổi tưởng niệm và lễ vọng, (và) niềm vui và sự hứng thú tại một buổi tiệc,” Amodio chia sẻ.
“We have seen the effects of widespread emotional contagion influence groups and social behaviors in positive ways, such as a smile that keeps going, the connection and excitement we feel at a concert, the feeling of support and community spread at events like memorials and vigils, [and] the joy and excitement of a party,” states Amodio.
Lây lan cảm xúc tiêu cực cũng đưa đến hậu quả khôn lường. Negative contagious feelings have a detrimental effect.
“Với cảm xúc tiêu cực, lây lan cảm xúc có thể dẫn đến kiệt sức và một nhận thức méo mó về bản thân. Khi bạn tiếp nhận những cảm xúc này từ người khác hoặc từ môi trường quanh bạn, bạn sẽ rất khó giữ vững “mỏ neo” của mình và hiểu rõ ràng với những trải nghiệm hoặc góc nhìn của mình ngay khoảnh khắc ấy,” theo TS. Loo.
“When it’s negative, emotion contagion can lead to burnout and a disoriented sense of self. As you take on the emotions of others or the environment around you, it can be hard to remain anchored and clear in your own experience or perspective in the moment,” says Dr. Loo.
Khi điều này xảy ra trên diện rộng hoặc trong một nhóm, lây lan cảm xúc có thể đưa đến tâm lý bầy đàn, làm lây lan bạo lực. Nó có thể bồi đắp một bầu không khí sợ hãi và làm lan tỏa nỗi hoảng sợ. Chìa khóa trong bất cứ tình huống nào là biết được những điều có thể làm để kiểm soát tình trạng lây lan cảm xúc.
When that happens on a larger scale or in a group, emotional contagion can lead to a mob-group mentality, spreading violence. It can also foster an atmosphere of fear and widespread panic. The key in any situation is knowing what steps you can take to manage your own emotional contagion.
Những cách giúp bạn kiểm soát tình trạng lây lan cảm xúc. Strategies to Help Control Emotional Contagion
Hầu hết chúng ta đều muốn kiểm soát cái tiêu cực và củng cố khía cạnh tích cực của việc lây lan cảm xúc. Dù là tốt hay xuất thì có một số bước bạn có thể thực hiện để kiểm soát phản ứng của bản thân.
Most people would love to manage the negative and harness the positive aspects of emotional contagion. Good or bad, there are steps you can take to manage your reactions.
– Hãy tìm ra những hành động, bằng lời hoặc không lời, khiến bạn phản hồi. Bạn có thích cảm xúc mà nó mang lại? Nếu không, bạn đã đang biết rõ mình phải tìm kiếm điều gì.
Figure out what actions, verbal and nonverbal, that are making you respond. Do you like the way they make you feel? If not, you are now aware of what to look out for.
– Hãy dừng lại một chút và xử lý những điều đang diễn ra. Sau đó hít một hơi thật sâu. “Bây giờ sau khi đã cho bản thân ngừng lại một chút, hãy sử dụng cơ thể làm thế mạnh. Bạn nên hít thở sâu. Khi làm vậy, cơ thể sẽ nói với tâm trí bạn rằng mọi thứ rồi sẽ ổn. Và cơ thể cũng như tâm trí bạn bắt đầu hòa vào làm một,” theo chia sẻ của BS. Nassar.
Stop for a moment and process what’s going on. Then take a deep breath. “Now that you’ve given yourself a moment, let’s use your body to your advantage. Breathing deeply is highly regulating. When you do it, your body tells your mind that everything is going to be okay. And your body and your mind start to center together,” says Dr. Nassar.
– Tập thấu cảm với mọi người. Làm việc ở một nơi đầy sự yêu thương có thể cho phép bạn tương tác rõ ràng, độc lập, chứ không thu vào quá nhiều cảm xúc của người khác. “Thấu cảm cho phép ta kết nối với mọi người và chia sẻ cảm xúc một cách có hỗ trợ. Khi ta bắt đầu đặt gánh nặng cảm xúc của người khác lên vai, hoặc không còn nhận ra cảm xúc là của “họ”, thì đây chính là lúc ranh giới bị phạm vào,” Amodio lưu ý.
Practice being empathetic to others. Working from a place of compassion may allow you to remain clear and detached, as opposed to absorbing someone else’s emotions. “Empathy allows us to connect with others and share their emotions in a way that provides support. When we begin to take on the weight of other people’s emotions as our own, or no longer recognize the emotions as ‘theirs’ that’s when the line has been crossed,” Amodio notes.
– Tạo ra một môi trường giúp bạn là phiên bản tốt nhất. Bao gồm việc đồng hành với một nhóm người khiến bạn cảm thấy nhẹ nhàng và thoải mái.
Create an environment that brings out the best in you. That includes being in the company of people who put you at ease and make you comfortable.
– Nỗ lực sử dụng các phương pháp ứng phó phù hợp. “Xác định và sử dụng các phương pháp ứng phó như hít thở sâu, mường tượng và tái cấu trúc nhận thức khi ở trong các tình huống khó chịu,” Amodio khuyên.
Work on using coping methods that work for you. “Identify and utilize coping strategies such as deep breathing, visualization, and cognitive restructuring when in uncomfortable situations,” Amodio advises.
Cuộc sống sẽ luôn có nhiều khoảnh khắc bạn bị “lây” cảm xúc của người khác. Chìa khóa ở đây là biết cách định hướng chúng và khiến chúng phục vụ bạn.
Life is filled with moments of emotional contagion. The key is knowing how to navigate them and make them work for you.
Tham khảo. Sources
Lu D, Hong D. Emotional contagion: research on the influencing factors of social media users’ negative emotional communication during the covid-19 pandemic. Front Psychol. 2022;13:931835.
Bastiaansen JACJ, Thioux M, Keysers C. Evidence for mirror systems in emotions. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2009;364(1528):2391-2404.
Nguồn: https://www.verywellmind.com/emotional-contagion-the-psychology-of-shared-emotions-8402628
Như Trang.
Exploring Psychology - Khám Phá Tâm Lý Học 