Sơ lược về nhóm rối loạn khí sắc (Mood Disorders)

Rối loạn khí sắc là tên một nhóm bệnh lý tâm thần thường được các bác sĩ dùng để mô tả tất cả những dạng trầm cảm và rối loạn lưỡng cực.

A mood disorder is a mental health class that health professionals use to broadly describe all types of depression and bipolar disorders.

Trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn đều có thể mắc rối loạn khí sắc. Tuy nhiên, trẻ em và thanh thiếu niên thường có những triệu chứng không giống người lớn. Việc chẩn đoán các rối loạn khí sắc ở trẻ thường khó hơn vì trẻ không phải lúc nào cũng có thể bộc lộ được cảm xúc của mình.

Children, teens, and adults can have mood disorders. However, children and teens don’t always have the same symptoms as adults. It’s harder to diagnose mood disorders in children because they aren’t always able to express how they feel.

Trị liệu, sử dụng thuốc chống trầm cảm, hỗ trợ và tự chăm sóc có thể giúp điều trị các rối loạn khí sắc này.

Therapy, antidepressants, and support and self-care can help treat mood disorders.

Điểm khác biệt giữa các loại rối loạn khí sắc? What are the different types of mood disorders?

Sau đây là những dạng rối loạn khí sắc phổ biến nhất: These are the most common types of mood disorders:

– Trầm cảm dạng điển hình (thường gặp). Các triệu chứng giúp chẩn đoán trầm cảm: Ít quan tâm hơn đến các hoạt động thường ngày, cảm thấy buồn, thất vọng và những triệu chứng khác trong ít nhất 2 tuần.

Major depression. Having less interest in usual activities, feeling sad or hopeless, and other symptoms for at least 2 weeks may indicate depression.

– Trầm cảm mãn tính nhẹ. Đây là sự xuất hiện của một tâm trạng trầm uất mức độ nhẹ kéo dài từ 2 năm trở lên.

Dysthymia. This is a chronic, low-grade, depressed, or irritable mood that lasts for at least 2 years.

– Rối loạn lưỡng cực. Đây là một bệnh lý khi chủ thể xuất hiện các giai đoạn trầm cảm thay phiên với các giai đoạn hưng cảm/gia tăng tâm trạng.

Bipolar disorder. This is a condition in which a person has periods of depression alternating with periods of mania or elevated mood.

– Rối loạn khí sắc có liên quan đến các bệnh lý khác. Nhiều bệnh lý (bao gồm ung thư, các vết thương, bệnh lây nhiễm và bệnh mãn tính) có thể châm ngòi cho các triệu chứng trầm cảm.

Mood disorder related to another health condition. Many medical illnesses (including cancer, injuries, infections, and chronic illnesses) can trigger symptoms of depression.

– Rối loạn khí sắc do sử dụng chất. Các triệu chứng của trầm cảm gây ra do tác động của thuốc, lạm dụng ma túy, nghiện rượu bia, phơi nhiễm với chất độc hoặc những dạng thức điều trị khác.

Substance-induced mood disorder. Symptoms of depression that are due to the effects of medicine, drug abuse, alcoholism, exposure to toxins, or other forms of treatment.

Nguyên nhân gây Rối loạn khí sắc? What causes mood disorders?

Có nhiều yếu tố góp phần gây rối loạn khí sắc. Nhóm bệnh lý này có thể xuất hiện do sự mất cân bằng các chất hóa học trong não. Các sự kiện trong cuộc sống (như những thay đổi hay căng thẳng) cũng có thể góp phần gây khí sắc trầm cảm. Rối loạn khí sắc cũng có xu hướng lây lan trong gia đình.

Many factors contribute to mood disorders. They are likely caused by an imbalance of brain chemicals. Life events (such as stressful life changes) may also contribute to a depressed mood. Mood disorders also tend to run in families.

Đối tượng có nguy cơ mắc rối loạn khí sắc? Who is at risk for mood disorders?

Bất cứ ai cũng đôi lúc cảm thấy buồn bã hoặc trầm uất. Tuy nhiên, rối loạn khí sắc nghiêm trọng và khó quản lý hơn rất nhiều so với những cảm giác buồn bã thông thường. Trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người trưởng thành có cha mẹ mắc một rối loạn khí sắc nào đó sẽ có nguy cơ mắc một rối loạn khí sắc cao hơn. Tuy nhiên, các sự kiện trong cuộc sống và căng thẳng có thể tạo thành hoặc làm trầm trọng thêm các cảm xúc buồn bã hoặc trầm cảm. Điều này khiến người bệnh càng khó kiểm soát những cảm xúc này.

Anyone can feel sad or depressed at times. However, mood disorders are more intense and harder to manage than normal feelings of sadness. Children, teens, or adults who have a parent with a mood disorder have a greater chance of also having a mood disorder. However, life events and stress can expose or worsen feelings of sadness or depression. This makes the feelings harder to manage.

Đôi khi, những vấn đề trong cuộc sống có thể châm ngòi cho trầm cảm. Bị sa thải, ly hôn, mất đi người mình thương yêu, trong gia đình có ai mất, khó khăn tài chính, v.v… đều là những vấn đề khó khăn và việc xử lý căng thẳng từ những vấn đề này có thể cũng rất phức tạp. Những sự kiện và mối căng thẳng này có thể làm xuất hiện cảm giác buồn bã, trầm cảm hoặc khiến chủ thể khó mà kiểm soát được rối loạn khí sắc mình đang gặp phải.

Sometimes, life’s problems can trigger depression. Being fired from a job, getting divorced, losing a loved one, death in the family, and financial trouble, to name a few, all can be difficult and coping with the pressure may be troublesome. These life events and stress can bring on feelings of sadness or depression or make a mood disorder harder to manage.

Nguy cơ mắc trầm cảm ở nữ giới cao gần gấp 2 lần so với nam giới. Một khi đã có người trong gia đình bị chẩn đoán mắc bệnh lý này thì anh chị em và con cái của người bệnh cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh lý này cao hơn. Ngoài ra, họ hàng của người mắc trầm cảm cũng có nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực cao hơn.

The risk of depression in women is nearly twice as high as it is for men. Once a person in the family has this diagnosis, their brothers, sisters, or children have a higher chance of the same diagnosis. In addition, relatives of people with depression are also at increased risk for bipolar disorder.

Ngược lại, khi một người trong gia đình bị chẩn đoán mắc rối loạn lưỡng cực, khả năng những người anh chị em hoặc con cái của người này cũng bị chẩn đoán tương tự gia tăng. Họ hàng của người mắc rối loạn lưỡng cực cũng có nguy cơ mắc trầm cảm cao hơn.

Once a person in the family has a diagnosis of bipolar disorder, the chance for their brothers, sisters, or children to have the same diagnosis is increased. Relatives of people with bipolar are also at increased risk for depression.

Các triệu chứng của rối loạn khí sắc? What are the symptoms of mood disorders?

Tùy thuộc vào độ tuổi và dạng rối loạn khí sắc mà người bệnh sẽ có những triệu chứng trầm cảm khác nhau. Những triệu chứng dưới đây là thường gặp nhất ở nhóm bệnh lý này:

Depending on age and the type of mood disorder, a person may have different symptoms of depression. The following are the most common symptoms of a mood disorder:

– Liên tục cảm thấy buồn bã, lo lắng hoặc “trống rỗng”. Ongoing sad, anxious, or “empty” mood

– Cảm thấy thật vọng hoặc bất lực. Feeling hopeless or helpless

– Có lòng tự trọng thấp. Having low self-esteem

– Cảm thấy mình thua kém hoặc vô giá trị. Feeling inadequate or worthless

– Mặc cảm tội lỗi quá mức. Excessive guilt

– Liên tục nghĩ về cái chết, hay tự sát, muốn chết, hoặc nỗ lực tự sát (Lưu ý: Những người có biểu hiện này cần được điều trị ngay). Repeating thoughts of death or suicide, wishing to die, or attempting suicide (Note: People with this symptom should get treatment right away!)

– Mất hứng thú với các hoạt động thường nhật hoặc các hoạt động trước đây mình rất thích, bao gồm quan hệ tình dục. Loss of interest in usual activities or activities that were once enjoyed, including sex

– Gặp vấn đề trong các mối quan hệ. Relationship problems

– Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều. Trouble sleeping or sleeping too much

– Thay đổi khẩu vị và/hoặc cân nặng. Changes in appetite and/or weight

– Năng lượng sụt giảm. Decreased energy

– Khó tập trung. Trouble concentrating

– Khả năng đưa ra quyết định suy giảm. A decrease in the ability to make decisions

– Thường xuyên than phiền về cơ thể (ví dụ, đau đầu, đau dạ dày, hoặc mệt mỏi) Frequent physical complaints (for example, headache, stomachache, or tiredness) that don’t get better with treatment

– Trốn hoặc dọa trốn khỏi nhà. Running away or threats of running away from home

– Cực kỳ nhạy cảm với thất bại hoặc việc bị từ chối. Very sensitive to failure or rejection

– Cáu bẳn, hằn học hay hung hăng. Irritability, hostility, or aggression

Trong rối loạn khí sắc, những cảm xúc này nghiêm trọng hơn người bình thường. Ta cũng cần quan tâm xem những cảm xúc này có tiếp diễn kéo dài hay không, hoặc gây ảnh hưởng lên mối quan tâm của người bệnh với gia đình, bạn bè, cộng đồng, công việc. Bất kỳ ai xuất hiện những suy nghĩ tự sát cần được hỗ trợ y tế ngay lập tức.

In mood disorders, these feelings are more intense than what a person may normally feel from time to time. It’s also of concern if these feelings continue over time, or interfere with one’s interest in family, friends, community, or work. Any person who expresses thoughts of suicide should get medical help right away.

Các triệu chứng của rối loạn khí sắc trông có vẻ giống như những bệnh lý hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Hãy luôn trao đổi với nhân viên y tế để được hỗ trợ chẩn đoán.

The symptoms of mood disorders may look like other conditions or mental health problems. Always talk with a healthcare provider for a diagnosis.

Chẩn đoán rối loạn khí sắc như thế nào? How are mood disorders diagnosed?

Rối loạn khí sắc là một bệnh lý hoàn toàn có thật. Bác sĩ tâm thần hoặc một chuyên gia sức khỏe tâm thần thường sẽ là người chẩn đoán bệnh lý này thông qua rà soát tiền sử bệnh và các bài đánh giá tâm thần.

Mood disorders are a real medical disorder. A psychiatrist or other mental health professional usually diagnoses mood disorders through a complete medical history and psychiatric evaluation.

Điều trị rối loạn khí sắc như thế nào? How are mood disorders treated?

Rối loạn khí sắc thường được điều trị thành công. Các hình thức điều trị bao gồm: Mood disorders can often be treated with success. Treatment may include:

– Thuốc chống trầm cảm và các thuốc ổn định khí sắc – đặc biệt tốt khi kết hợp với tâm lý trị liệu dành riêng cho trầm cảm. Antidepressant and mood stabilizing medicines—especially when combined with psychotherapy have shown to work very well in the treatment of depression

– Tâm lý trị liệu – thường gặp nhất là liệu pháp nhận thức hành vi và/hoặc tương tác trao đổi. Hình thức điều trị này tập trung vào việc thay đổi những góc nhìn “méo mó” của bệnh nhân và môi trường quanh họ. Nó cũng giúp cải thiện các kỹ năng trong mối quan hệ với người khác, và xác định được những yếu tố gây căng thẳng từ môi trường và cách phòng tránh. Psychotherapy—most often cognitive-behavioral and/or interpersonal therapy. This therapy is focused on changing the person’s distorted views of himself or herself and the environment around him or her. It also helps to improve interpersonal relationship skills, and identifying stressors in the environment and how to avoid them

– Trị liệu gia đình. Family therapy.

– Các liệu pháp khác, như liệu pháp sốc điện và kích thích từ trường xuyên sọ. Other therapies, such as electroconvulsive therapy and transcranial stimulation

Gia đình đóng một vai trò hỗ trợ sống còn trong bất kỳ hình thức điều trị nào. Families play a vital supportive role in any treatment process.

Khi được chẩn đoán và điều trị đúng, người mắc rối loạn khí sắc có thể sống ổn định, làm việc năng suất và có cuộc sống lành mạnh. When correctly diagnosed and treated, people with mood disorders can live, stable, productive, healthy lives.

Có thể phòng ngừa rối loạn khí sắc hay không? Can mood disorders be prevented?

Vào thời điểm hiện tại, vẫn chưa có cách nào dự phòng hay giảm nguy cơ mắc rối loạn khí sắc. Tuy nhiên, chẩn đoán và điều trị sớm có thể giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, tăng cường tiến bộ điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

At this time, there are no ways to prevent or reduce the incidence of mood disorders. However, early diagnosis and treatment can reduce the severity of symptoms, enhance the person’s normal growth and development, and improve the quality of life of people with mood disorders.

Những nội dung cốt lõi về rối loạn khí sắc. Key points about mood disorders

– Rối loạn khí sắc là tên một nhóm bệnh lý tâm thần mà các chuyên gia y tế sử dụng để chỉ chung tất cả các dạng trầm cảm và rối loạn lưỡng cực.

A mood disorder is a mental health class that health professionals use to broadly describe all types of depression and bipolar disorders.

Các dạng rối loạn khí sắc thường gặp nhất là trầm cảm dạng điển hình, trầm cảm mãn tính dạng nhẹ (rối loạn trầm cảm mãn tính dạng nhẹ), rối loạn lưỡng cực, rối loạn khí sắc do một bệnh lý khác, và rối loạn khí sắc gây ra do sử dụng chất.

The most common types of mood disorders are major depression, dysthymia (dysthymic disorder), bipolar disorder, mood disorder due to a general medical condition, and substance-induced mood disorder.

Không có nguyên nhân rõ ràng gây ra rối loạn khí sắc. Các chuyên gia y tế cho rằng các rối loạn này là kết quả của sự mất cân bằng các chất trong não bộ. Một số dạng rối loạn khí sắc có thể lây lan trong gia đình, nhưng vẫn chưa có yếu tố nào về gen di truyền xác nhận có liên quan đến bệnh lý này.

There is no clear cause of mood disorders. Healthcare providers think they are a result of chemical imbalances in the brain. Some types of mood disorders seem to run in families, but no genes have yet been linked to them.

Nói chung, hầu như mọi người mắc rối loạn khí sắc đều liên tục có cảm giác buồn bã, và có thể cảm thấy bất lực, vô vọng và bực dọc. Nếu không có điều trị, các triệu chứng có thể kéo dài hàng tuần, hàng tháng, hay hàng năm và có thể tác động lên chất lượng cuộc sống.

In general, nearly everyone with a mood disorder has ongoing feelings of sadness, and may feel helpless, hopeless, and irritable. Without treatment, symptoms can last for weeks, months, or years, and can impact quality of life.

– Trầm cảm thường được điều trị bằng thuốc, tâm lý trị liệu hoặc liệu pháp nhận thức – hành vi, trị liệu gia đình hoặc kết hợp thuốc với các liệu pháp khác. Trong một số trường hợp, những liệu pháp khác như sốc điện và kích thích từ trường xuyên sọ có thể cũng được áp dụng.

Depression is most often treated with medicine, psychotherapy or cognitive behavioral therapy, family therapy, or a combination of medicine and therapy. In some cases, other therapies, such as electroconvulsive therapy and transcranial stimulation may be used.

Nguồn: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/mood-disorders

Như Trang.